Chuyên gia: Hàng rào phi thuế quan âm thầm kìm hãm thương mại nội khối ASEAN

Quang cảnh cảng hàng hóa ở Singapore. (Ảnh: THX/TTXVN)

Trong khi giới truyền thông quốc tế liên tục đưa tin về cuộc chiến thuế quan và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi xướng, tại Đông Nam Á, giới phân tích cho rằng chính các rào cản phi thuế quan mới là yếu tố âm thầm cản trở thương mại nội khối.

Ông Arief Ramayandi - chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Viện Ngân hàng Phát triển châu Á (ADBI), nhận định rằng tại ASEAN, một trong những rào cản phi thuế chính đang cản trở tiến trình hội nhập kinh tế khu vực chính là sự khác biệt trong tiêu chuẩn quốc gia, đặc biệt ở các lĩnh vực như kiểm định và chứng nhận chất lượng.

Ông Ramayandi chia sẻ với tờ The Business Times: “Những rào cản này càng trở nên phức tạp hơn bởi các chính sách như cấp phép nhập khẩu, hạn ngạch, thủ tục hải quan rườm rà và quy định về tỷ lệ nội địa hóa."

Một số biện pháp trong số này phản ánh các mục tiêu chính sách chính đáng và có thể sẽ tiếp tục được duy trì. Tuy nhiên, cũng có những quy định bị đánh giá là quá mức cần thiết, tạo ra các nút thắt dai dẳng, khó gỡ bỏ.

Theo ông Ramayandi, giải pháp nằm ở việc hài hòa hơn nữa các tiêu chuẩn và quy trình chứng nhận giữa các nước ASEAN, đồng thời cần xem xét thiết lập một cơ chế độc lập để giám sát và xử lý hiệu quả các rào cản phi thuế quan.

Chuyên gia kinh tế cấp cao Trinh Nguyễn của ngân hàng Natixis phụ trách thị trường châu Á mới nổi cho rằng việc cải thiện khả năng dịch chuyển lao động, tăng cường kết nối hạ tầng giữa các khu vực ngoài lục địa Đông Nam Á cũng là yếu tố then chốt để thúc đẩy hội nhập nội khối.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang dần rời xa thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới để tìm đến các nền kinh tế thay thế và các hiệp định khu vực, Đông Nam Á - với nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào thương mại, đang tạo dấu ấn riêng bằng việc liên tục kêu gọi đoàn kết và hợp tác sâu rộng nhằm tăng cường trao đổi nội khối. Tuy nhiên, thương mại nội khối ASEAN hiện chỉ chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch thương mại của Hiệp hội 10 quốc gia này - một tỷ lệ còn khá khiêm tốn so với Liên minh châu Âu (EU), nơi giao thương giữa 27 thành viên chiếm khoảng 60%.

Dù ASEAN đã xóa bỏ hoàn toàn thuế quan đối với 98,6% các mặt hàng trong khối kể từ năm 2020, song khi được hỏi liệu việc dỡ bỏ hoàn toàn thuế nội khối có thể giúp ASEAN trụ vững hơn bất kể bối cảnh thương mại toàn cầu bất ổn hay không, ông Stephen Olson, chuyên gia cấp cao thỉnh giảng tại Viện ISEAS-Yusof Ishak, nhận định rằng với mức thuế hiện tại đã rất thấp, việc giảm thêm “khó có thể tạo nên bước ngoặt lớn." Theo ông, phần thuế còn lại chủ yếu nhằm bảo vệ một số ngành công nghiệp chiến lược hoặc xã hội quan trọng đối với từng quốc gia thành viên ASEAN.

Ngày 25/5 vừa qua, tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN ở Kuala Lumpur, Malaysia, khối này đã hoàn tất đàm phán về phiên bản nâng cấp của Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) - trụ cột chính trong khuôn khổ hội nhập kinh tế khu vực.

Động thái này, theo các chuyên gia kinh tế cấp cao Radhika Rao và Chua Han Teng từ DBS Group Research, đã gửi đi tín hiệu tích cực rằng ASEAN vẫn kiên định với hệ thống thương mại đa phương cởi mở, dựa trên luật lệ - nền tảng đã hỗ trợ tăng trưởng khu vực trong nhiều năm qua.

Tuy nhiên, về trung hạn, hai chuyên gia này cũng lưu ý rằng khu vực cần kích cầu nội khối đủ mạnh để tận dụng dòng chảy thương mại và đầu tư trong khu vực, đồng thời giảm phụ thuộc vào các thị trường ngoài khu vực./.

(TTXVN/Vietnam+)