Chuyên gia giáo dục: Nhiều trẻ ức chế, tổn thương thần kinh vì cha mẹ kỳ vọng con giỏi mọi thứ

Anh Hà Anh Tuấn, phụ huynh tại Hà Nội chia sẻ, trước đây anh luôn quan niệm, con đi học phải nỗ lực thật giỏi, đứng đầu trường, lớp và bài kiểm tra, thi cử phải đạt điểm 9, 10. Trong những năm tháng học tiểu học, THCS con luôn nỗ lực để làm hài lòng bố mẹ. Nhưng khi nhìn con học lớp 9, chuẩn bị thi vượt cấp bị áp lực căng thẳng quá. Thậm chí nhiều bài vừa mới học đã quên hết kiến thức và luôn lo âu.

“Tôi nhận ra, cần phải thay đổi cách suy nghĩ của mình. Lên THPT, con tham gia học ở môi trường năng động, có nhiều hoạt động ngoài học tập một cách vui vẻ, sôi nổi như cá gặp nước, không lờ đờ, mệt mỏi như trước. Tôi thấy may mắn vì đã sớm kịp nhận ra vấn đề để thay đổi”, anh Tuấn nói.

Theo các chuyên gia, tình trạng gây căng thẳng, áp lực có thể tạo ra những tác hại, làm ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của trẻ.

Ngày nay, nhiều phụ huynh vạch sẵn lộ trình, các mục tiêu, thành tích con cần đạt được trong quá trình học tập. Chị Bùi Như Mai, ở quận Hà Đông (Hà Nội) có con học lớp 6, một trường THCS chất lượng cao cho biết, ngay từ khi con vào tiểu học, gia đình đã có kế hoạch, THCS con sẽ thi vào trường chất lượng cao và tiếp tục đặt mục tiêu thi đỗ vào Trường THPT Chuyên Hà Nội Amsterdam để giành học bổng du học.

Với quan điểm, chỉ khi vạch ra con đường mới tìm mọi giải pháp thực hiện, chị Mai vô cùng tự hào khi giúp con tìm lớp học thêm, không quản ngại nắng mưa, lễ Tết đưa con đi học và đã thi đỗ vào trường THCS chất lượng cao có tên tuổi.

“Để thi đỗ vào lớp 6 trường THCS chất lượng cao, từ lớp 3 bậc tiểu học con đã phải đi học thêm các môn Toán, Tiếng Việt, tiếng Anh tuần 2 buổi/mỗi môn. Kể cả thứ Bảy, Chủ nhật cũng không nghỉ”, chị Mai nói.

Học sinh giỏi cũng sợ học

Có nhiều năm dẫn đoàn học sinh dự thi Olympic Toán quốc tế, GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cũng chia sẻ câu chuyện khiến ông nhớ mãi về một học sinh. Trước kỳ thi, khi được GS dẫn đi ăn, học sinh này nói: “Chỉ hai ngày nữa thôi, em không bao giờ phải thi Toán nữa”.

Lời thổ lộ của “chiến binh” đội tuyển Olympic Toán khiến ông giật mình và đặt câu hỏi vì sao một người học trò giỏi Toán, yêu Toán lại trở nên sợ Toán đến thế. Có thể đó là vì quá áp lực về kết quả thi cử. Đối với nam sinh đó, ông đã động viên và chia sẻ để cậu cảm thấy nhẹ nhàng hơn đồng thời khuyến khích nghĩ lại tâm trạng háo hức, niềm say mê khi giải được những bài Toán khó đầu đời. Được biết, sau này, nam sinh vẫn tiếp tục theo đuổi bộ môn Toán ở một trường đại học hàng đầu ở Mỹ.

Đặt vấn đề làm thế nào để trẻ em có tuổi thơ đúng nghĩa, không áp lực cần được đặt ra.

Theo GS Vinh, những năm qua, Bộ GD&ĐT đã áp dụng Thông tư 27, không chấm điểm học sinh tiểu học trong quá trình học tập nhưng điều này cũng gây áp lực rất lớn cho giáo viên và các nhà trường. Vì phụ huynh vẫn có thói quen đánh giá năng lực của con bằng điểm số, phải có điểm, thấy con đạt điểm cao mới yên tâm.

Ông Hà Đình Bốn, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam cho rằng, áp lực là tình trạng trẻ em nào cũng có thể phải đối mặt trong suốt hành trình lớn lên của mình. Tình trạng gây căng thẳng, áp lực có thể tạo ra những tác hại, làm ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của trẻ.

Trẻ em có quyền được giáo dục, học tập và phát triển toàn diện, phát huy tốt nhất tiềm năng của mình. Trẻ cũng được bình đẳng về cơ hội học tập và giáo dục, được phát triển tài năng, năng khiếu, sáng tạo đồng thời cũng có quyền được vui chơi, giải trí, bình đẳng về cơ hội tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao.

Thực tế, có những cha mẹ vì kỳ vọng, mong muốn của bản thân đã đặt ra rất nhiều mục tiêu to lớn, vạch rõ lộ trình giành được các huy chương, giải thưởng, đạt thành tích cao trong các kỳ thi nên gò ép con học chính, học thêm.

Về giải pháp, ông Bốn cho rằng, tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật về bảo vệ chăm sóc trẻ em; nhà trường thực hiện đầy đủ pháp luật về giáo dục đồng thời không tạo áp lực cho học sinh và gia đình; thực hiện cải cách giáo dục, áp dụng khoa học công nghệ vào giảng dạy.

Đối với cha mẹ học sinh, ông Bốn cho rằng, cần phải hiểu và thực hành đồng bộ hài hòa các quyền của trẻ em. Cha mẹ học sinh phải học tập, trang bị kiến thức kỹ năng chăm sóc giáo dục trẻ em, tâm lý xã hội đối với trẻ, hiểu trẻ, từ đó có cách nuôi dạy con cháu khoa học, hiểu đánh giá năng lực, năng khiếu và khả năng của con, không chạy theo trào lưu, theo ước vọng xa vời, không gây áp lực đối với con cái.

Hà Linh