Chuyên gia cảnh báo về đề xuất đánh thuế lãi tiền gửi ngân hàng

TS Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản toàn cầu. Ảnh: Vũ Linh.

Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) hiện hành, thu nhập từ lãi tiền gửi ngân hàng và tổ chức tín dụng được miễn thuế nhằm khuyến khích tiết kiệm, đảm bảo nguồn vốn cho hệ thống ngân hàng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, đề xuất đánh thuế lãi tiền gửi gần đây đã trở thành chủ đề tranh luận của xã hội. Những người ủng hộ cho rằng việc áp thuế sẽ giúp tăng nguồn thu ngân sách và đảm bảo công bằng thuế giữa các nhóm thu nhập khác nhau. Ngược lại, nhiều ý kiến lo ngại chính sách này sẽ làm giảm động lực tiết kiệm, ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng và nền kinh tế.

Trên thế giới, nhiều quốc gia như Mỹ, Anh, Nhật Bản đã áp thuế TNCN với lãi tiền gửi như một dạng thu nhập thụ động. Tại Mỹ, thu nhập từ lãi tiền gửi phải kê khai thuế và chịu khấu trừ tại nguồn, giúp kiểm soát thuế hiệu quả hơn.

Tại Hội thảo "Luật Thuế TNCN: Đảm bảo công bằng, thúc đẩy tăng trưởng" tổ chức ngày 14/3, TS Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản toàn cầu, nhận định việc đánh thuế lãi tiền gửi tại Việt Nam cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

Ông nhấn mạnh hệ thống ngân hàng hiện vẫn là kênh huy động vốn chủ lực cho nền kinh tế, do thị trường tài chính chưa đủ phát triển để thay thế hoàn toàn vai trò của tín dụng ngân hàng. Do đó, tiền gửi từ dân cư đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì thanh khoản và cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp, hộ gia đình.

TS Hiếu phân tích rằng khi lãi suất tiền gửi hấp dẫn, người dân có xu hướng duy trì và gia tăng tiết kiệm, ổn định nguồn vốn cho hệ thống tài chính. Tuy nhiên, nếu lãi tiền gửi bị đánh thuế, lợi tức ròng sau thuế giảm, làm suy giảm sức hút của kênh tiết kiệm ngân hàng, dẫn đến dòng vốn có thể chuyển hướng sang tiêu dùng hoặc các hình thức đầu tư khác.

Chuyên gia này cũng chỉ ra rằng tại các nước có hệ thống tài chính phát triển như Mỹ, Đức hay Nhật Bản, người dân có nhiều kênh đầu tư và được hỗ trợ bởi chính sách an sinh xã hội, nên thuế lãi tiền gửi không ảnh hưởng đáng kể đến quyết định tiết kiệm.

Ngược lại, tại Việt Nam, nơi tiền gửi ngân hàng vẫn là kênh tích lũy quan trọng, việc áp thuế có thể làm thay đổi chiến lược tài chính cá nhân và dịch chuyển dòng vốn trong nền kinh tế.

Về tác động vĩ mô, ông Hiếu cảnh báo rằng nếu áp thuế lãi tiền gửi, các ngân hàng có thể phải tăng lãi suất để thu hút dòng vốn, kéo theo chi phí vay vốn tăng lên, ảnh hưởng đến doanh nghiệp và nền kinh tế. Điều này có thể làm suy giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế và tác động tiêu cực đến mục tiêu phát triển.

Bên cạnh đó, lãi suất tăng có thể gây áp lực lên tỷ giá và dòng vốn ngoại tệ. Nếu lợi tức từ tiền gửi ngân hàng bị giảm do thuế, một số nhà đầu tư có thể chuyển tiền ra nước ngoài để tìm kiếm thị trường có lợi suất hấp dẫn hơn, làm gia tăng nguy cơ "đô la hóa" và chảy máu ngoại tệ, ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ giá hối đoái.

Với những tác động tiềm ẩn này, chuyên gia cho rằng cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định áp thuế lãi tiền gửi, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa ngân sách Nhà nước, hệ thống tài chính và người dân.

Hồng Nhung