Chuyện ghi âm lễ Thượng cờ tại quảng trường Ba Đình

6 tháng tái hiện thanh âm Hà Nội

Thanh âm Hà Nội gồm các ca khúc kinh điển được chuyển soạn cho dàn nhạc thính phòng hoặc giao hưởng Tiến về Hà Nội, Người Hà Nội, Hà Nội niềm tin và hy vọng cùng bản prelude số 1 Ký ức tuổi thơ của Nguyễn Hữu Tuấn. Các bản thu này từng được Đài PTTH Hà Nội phát sóng.

Đặc biệt, mặt B bao gồm Hiệu lệnh báo động phòng không thủ đô (từng vang lên trong 12 ngày đêm Hà Nội đánh máy bay Mỹ), Tiếng tàu điện Hà Nội, Nhạc hiệu Đài PTTH Hà Nội từ 1979, Nhạc hiệu Đài PTTH Hà Nội từ 2024 và bản thu mới toanh Lễ thượng cờ 6h sáng trên quảng trường Ba Đình.

Chuyên gia âm thanh Nguyễn Duy Nghĩa tác nghiệp tại Lễ thượng cờ, quảng trường Ba Đình. Ảnh: PTTH Hà Nội

Trừ phần gia công đĩa được thực hiện tại Nhật, các khâu thu âm, mix và master đều do Đài PTTH Hà Nội đảm nhiệm, mất 6 tháng để hoàn tất. Đáng ra khâu master cũng được làm tại Nhật nhưng để kịp thời ra mắt đúng dịp kỷ niệm 10/10, nên chuyên gia âm thanh Nguyễn Duy Nghĩa đảm trách luôn. Anh cũng là người trực tiếp thu âm nhiều bản trong đĩa, bao gồm Lễ thượng cờ.

Nghĩa phụ trách toàn bộ phần âm thanh các liveshow của Đài PTTH Hà Nội - dường như cũng là nơi đầu tiên sẽ đưa những chương trình âm nhạc do mình sản xuất ra thị trường để khán giả khắp nơi có thể thưởng thức qua nhiều nền tảng. Thanh âm Hà Nội là sản phẩm đầu tiên dưới dạng đĩa than.

Chuyện ghi âm lễ thượng cờ ở quảng trường Ba Đình

Với mỗi tư liệu âm thanh cũ, Nghĩa mất một ngày làm việc chỉ để loại tạp âm. Anh phải căn từng chút để làm sao xóa được tiếng ồn, rè mà vẫn giữ được chất giọng riêng của phát thanh viên trong mỗi bản thu.

Khi Nghĩa đang dự một khóa học ở Singapore thì nhận được cuộc gọi từ cơ quan về gấp thu lễ thượng cờ, để kịp ra sản phẩm vào dịp kỷ niệm 70 năm thành lập đài. Xem clip trên YouTube, Nghĩa khá… hoảng vì quảng trường rất rộng, phải đặt nhiều mic (thực tế 36 chiếc đã được dùng), hứa hẹn thu được… nhiều tạp âm.

Lễ Thượng cờ tại quảng trường Ba Đình đã và đang trở thành một sự kiện thu hút người dân và du khách đến với Hà Nội. Ảnh: PTTH Hà Nội

Ngay khi ở Singapore, anh đã lên phương án thu âm dựa trên tỷ lệ được cung cấp. Nhưng áp vào thực tế, anh thấy tính toán chưa chuẩn. Đài phải làm công văn xin thêm ngày hôm sau để thu lại. Nghĩa tự đặt ra yêu cầu cao - phải tạo được hình ảnh của âm thanh, làm sao mô phỏng đúng vị trí và sự di chuyển của âm thanh tại hiện trường.

Chẳng hạn các chiến sĩ đi từ trái sang phải thì người nghe cũng phải thấy tiếng bước chân của họ chuyển từ loa trái sang loa phải. Đoàn quân đến càng gần người nghe thì tiếng leng keng của huy hiệu trên ngực áo các chiến sĩ càng rõ. Vị trí của cột cờ được mặc định ở giữa 2 loa. Tiếng hô hiệu lệnh sẽ lệch sang trái một chút vì đó là vị trí đứng của người hô. Tiếng vác súng lệnh đương nhiên lệch phải vì đoàn quân đứng bên đó.

“Phải tinh tế thì mới nghe được tiếng cờ phất vì lúc đó tôi xin đứng sát bên cờ luôn. Chiến sĩ ôm lá cờ phất vèo một cái, nhẹ lắm,” Nghĩa nhớ lại.

Nhờ thu âm Nghĩa được đứng gần cột cờ nhất có thể. Cảm xúc dâng trào, anh diễn tả: “Tôi biết lễ thượng cờ nhưng chưa từng dự. Hôm tôi đến thấy nó hay quá… Tôi thấy thiêng liêng, rất xúc động”.

Nguyễn Duy Nghĩa giới thiệu sản phẩm đĩa than Thanh âm Hà Nội. Ảnh: N.M.Hà

Cũng là bản thu Quốc ca đó mà bật lên ở quảng trường trong lễ thượng cờ, Nghĩa thấy rất thiêng liêng, không giống khi phát lên ở các nơi khác. Anh khẳng định đó là bản Quốc ca hay nhất từng nghe, cố gắng truyền tải phần nào cảm xúc đó vào Thanh âm Hà Nội.

Đĩa Thanh âm Hà Nội vẫn thiên về những âm thanh có tính lịch sử. Liệu tiếng của Hà Nội hôm nay có gì đặc biệt để lưu giữ? Nghĩa trả lời: “Hà Nội đang trên đường phát triển công nghiệp hóa, nhiều tòa nhà mọc lên. Tôi từng đi một vòng thu thử thì thấy nó là âm thanh chung như bất cứ thành phố hiện đại nào. Ngay tiếng rao cũng phát loa rồi. Nên khi phát ra, khó mà chứng minh được đó là tiếng của Hà Nội”.

Cũng có thể rồi đây Hà Nội sẽ có cho mình những thanh âm tiêu biểu cho hiện tại mà lễ thượng cờ (có từ 19/5/2001) là một ví dụ.

Nguyễn Mạnh Hà