Chuyển đổi xanh: Doanh nghiệp vẫn 'loay hoay' tìm đường

Với những lợi ích to lớn mang lại, việc thúc đẩy tăng trưởng xanh trong doanh nghiệp sẽ không chỉ tạo ra các động lực tăng trưởng mới bền vững mà còn giúp Việt Nam sớm hiện thực hóa cam kết đưa phát thải ròng về 0 (Net Zero) vào năm 2050. Tuy nhiên, việc chuyển đổi xanh tại các doanh nghiệp trên thực tế vẫn chưa đồng bộ và có sự khác biệt, cần có các chính sách hỗ trợ để thúc đẩy quá trình này diễn ra tích cực và toàn diện hơn.

*Doanh nghiệp chủ lực tích cực chuyển đổi xanhTheo Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp-Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), Petrovietnam đã xây dựng và triển khai lộ trình chuyển dịch năng lượng, tích hợp các mục tiêu phát triển bền vững, đảm bảo an ninh năng lượng và cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào chiến lược phát triển tổng thể của Tập đoàn.

Petrovietnam duy trì sản lượng khai thác dầu thô trung bình đạt 7,5-8,5 triệu tấn/năm, sản lượng khí đạt 6-8 tỷ m³/năm. Ảnh minh họa: A.N/BNEWS

Một trong những giải pháp chủ đạo mà Petrovietnam triển khai là đổi mới công nghệ trong phát triển và sử dụng năng lượng. Tập đoàn đã áp dụng hệ thống quản trị dữ liệu tập trung và hệ thống giám sát sản xuất theo thời gian thực, giúp tối ưu hóa các quy trình vận hành và nâng cao hiệu quả sản xuất. Hơn nữa, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong bảo trì dự báo cũng đã giúp tăng cường khả năng vận hành linh hoạt và hiệu quả, đồng thời giảm thiểu chi phí và rủi ro...

Cùng với những nỗ lực trong áp dụng công nghệ và phát triển năng lượng sạch, Tập đoàn cũng tập trung vào tái cấu trúc chiến lược đầu tư, gia tăng tỷ trọng vào các lĩnh vực mới như điện khí LNG, năng lượng tái tạo, dịch vụ công nghệ cao và giải pháp năng lượng sạch. Đặc biệt, Petrovietnam đã nghiên cứu và triển khai các dự án năng lượng sạch như: Điện gió ngoài khơi, hydro xanh, amoniac xanh và công nghệ thu hồi, sử dụng và lưu trữ carbon (CCUS), làm nền tảng cho chiến lược giảm phát thải trong dài hạn. Petrovietnam và các đơn vị thành viên cũng khẳng định vai trò tiên phong trong chuyển đổi xanh, bền vững khi cam kết và thực thi ESG (bộ ba tiêu chuẩn “môi trường-xã hội-quản trị” được sử dụng để đo lường mức độ phát triển bền vững và tác động của doanh nghiệp đến cộng đồng). Tại chương trình ESG Việt Nam Xanh 2025, Petrovietnam cùng 6 đơn vị thành viên gồm Tổng công ty Khí Việt Nam (PV GAS), Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP), Tổng công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (PTSC), Tổng công ty Cổ phần Khoan và Dịch vụ Khoan Dầu khí (PV Drilling) và Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power) đã được vinh danh Top 10 Doanh nghiệp ESG tiêu biểu ngành Năng lượng – Dầu khí. Đây là những doanh nghiệp năng lượng - dầu khí tiên phong trong việc đưa ra các cam kết và thực hiện mục tiêu ESG, phát triển bền vững trong ngành, thể hiện qua hiệu quả kinh doanh và tính bền vững trong so sánh với mức trung bình ngành; các cam kết và thực hiện về môi trường, trách nhiệm xã hội và quản trị doanh nghiệp. Các doanh nghiệp này đã có những động thái cụ thể nhằm tích hợp ESG vào định hướng chiến lược và hoạt động sản xuất kinh doanh; đặc biệt là tích hợp ESG vào chiến lược phát triển, công bố báo cáo phát triển bền vững, ứng dụng công nghệ giảm phát thải… *Doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn “loay hoay”Theo Báo cáo về mức độ sẵn sàng và khó khăn của doanh nghiệp trong chuyển đổi xanh của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Hội đồng tư vấn cải cách Thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ), có đến 64% doanh nghiệp thừa nhận chưa có sự chuẩn bị cho quá trình này. Cũng theo báo cáo này, trong số 2.734 doanh nghiệp tham gia khảo sát hơn 90% doanh nghiệp gặp khó khăn về vốn, trong số đó khoảng 50% doanh nghiệp đang phải loay hoay với bài toán huy động vốn để chuyển đổi xanh.

Khu công nghiệp Biên Hòa 1 hình thành năm 1963. Ảnh: Công Phong - TTXVN

Lý giải về tiến trình chuyển đổi xanh hiện nay tại các doanh nghiệp, Tiến sỹ Nguyễn Quốc Việt, Trường Đại học Kinh Tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định, năng lực chuyển đổi về tư duy, mô hình kinh doanh, nhân lực quản lý của từng doanh nghiệp là khác nhau, dẫn đến việc chuyển đổi xanh ở các doanh nghiệp chưa có sự đồng bộ. Trong khi đó, việc chuyển giao công nghệ không dễ dàng trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu gay gắt hiện nay. Đặc biệt, thể chế chính sách cho chuyển đổi xanh chưa thực sự theo kịp được nhu cầu chuyển đổi của cả nền kinh tế và của các doanh nghiệp.
Để tháo gỡ những "nút thắt" trong tiến trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp Việt Nam, các chuyên gia cho rằng, trước mắt cần hoàn thiện các quy định, thể chế và các chính sách đồng bộ để tạo lập thông tin và sự tin cậy trong sự trao đổi giữa hai bên cung - cầu.
TS. Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và Môi trường đề xuất cũng với việc các doanh nghiệp phải chủ động chuyển đổi xanh, nhà nước nên có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp đã thực hiện chuyển đổi tốt và đưa ra lộ trình phát triển, khuyến khích dành cho các doanh nghiệp thực hiện chưa tốt.
Cùng quan điểm này, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Nguyễn Quang Vinh cho rằng Chính phủ cần có những định hướng phát triển phù hợp với bối cảnh cũng như điều kiện của Việt Nam để tận dụng được những cơ hội quốc tế mà thị trường mang lại. Bên cạnh đó, việc tăng cường khả năng tiếp cận nguồn vốn tăng trưởng xanh cho doanh nghiệp là thực sự quan trọng, giúp doanh nghiệp có nguồn lực tài chính để chuyển đổi xanh. Ngoài ra, việc tập trung xây dựng và đa dạng hóa hơn nữa các chính sách ưu đãi doanh nghiệp đầu tư theo hướng sử dụng công nghệ cao, công nghệ sạch, ít tiêu hao năng lượng, tài nguyên, phát thải thấp và thân thiện với môi trường… cũng là giải pháp cần thiết để thúc đẩy chuyển đổi xanh tại doanh nghiệp.
Thực tế là phát triển bền vững không chỉ là xu thế mà còn là một yêu cầu bắt buộc với các doanh nghiệp Việt Nam muốn vươn ra thị trường thế giới bởi hàng hóa xuất khẩu vào các thị trường lớn luôn đòi hỏi các chứng chỉ về môi trường, carbon… Trong các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, yêu cầu về bảo vệ môi trường và phát thải thấp đều được đặt ra như một cam kết mang tính ràng buộc. Đặc biệt, năm 2026, cơ chế kiểm soát sẽ nghiêm ngặt hơn khi Liên minh châu Âu (EU) áp dụng Cơ chế Điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) cho các mặt hàng như sắt thép, nhôm, xi măng và điện. Để có thể xuất khẩu ra thị trường lớn như EU, doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm này sẽ phải khai báo lượng khí thải phát sinh. Nếu doanh nghiệp, nhà nhập khẩu vào EU không thực hiện giảm thải tương ứng, các nhà nhập khẩu hàng hóa thuộc phạm vi điều chỉnh của CBAM, sẽ phải mua chứng chỉ CBAM.
Vì vậy, việc thực thi cam kết ESG nên chuyển từ hướng khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ sang hướng bắt buộc để doanh nghiệp có thể tồn tại và thích ứng được với các quy định của các luật chơi thương mại quốc tế, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách, Tài nguyên và Môi trường đề xuất.

Anh Nguyễn/Bnews/vnanet.vn