Chuyển đổi số phải trở thành 'bệ phóng' cho phát triển văn hóa

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Phan Tâm, Phó Trưởng ban Chỉ đạo Bộ VHTTDL về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, cải cách hành chính và Đề án 06 phát biểu chỉ đạo Hội thảo

Thời gian qua, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã có những chỉ đạo quyết liệt về đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi số.

Đặc biệt, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã xác định: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.

Triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, thời gian qua, Bộ trưởng Bộ VHTTDLNguyễn Văn Hùng và lãnh đạo Bộ VHTTDL đã quyết liệt đôn đốc, thực hiện các nhiệm vụ chuyển đổi số ngành VHTTDL..

Tại Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 1.4.2025 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung, cập nhật Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, Chính phủ giao nhiệm vụ cho Bộ VHTTDL: “Xây dựng, triển khai Đề án chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa” trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong tháng 12.2025.

Với mong muốn thực hiện nhiệm vụ đảm bảo đúng tiến độ và chất lượng, hôm nay, Bộ VHTTDL tổ chức Hội thảo chuyên đề Chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa.

Hội thảo nhận nhiều ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý. Trong ảnh: GS.TS Từ Như Loan, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật quốc gia Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Phan Tâm nêu rõ, Hội thảo nhằm khởi động xây dựng Đề án chuyển đổi số lĩnh vực văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 - một văn kiện chuyên đề đầu tiên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhằm định hình hướng đi mới, lâu dài và bài bản về chuyển đổi số cho ngành văn hóa trong kỷ nguyên số.

Trong bối cảnh chuyển đổi số đã và đang diễn ra mạnh mẽ tại Việt Nam và trên toàn thế giới, lĩnh vực văn hóa không thể đứng ngoài cuộc.

Tuy nhiên, khác với chuyển đổi số trong các lĩnh vực kinh tế - kỹ thuật, chuyển đổi số trong văn hóa mang những đặc điểm rất riêng, bởi văn hóa gắn liền với yếu tố phi vật chất, chiều sâu lịch sử, bản sắc dân tộc và ký ức cộng đồng.

Do vậy, Đề án chuyển đổi số lĩnh vực văn hóa mà Bộ VHTTDL phải trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 12.2025 không chỉ mang tính kế hoạch hành động, mà còn mang tính chiến lược - định hướng lâu dài, nhằm thiết lập một hệ quy chiếu cơ bản về chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa, từ tư duy, nhận thức, tầm nhìn, cách tiếp cận, đến hành động và mô hình triển khai.

Đây là nền tảng để toàn ngành văn hóa thống nhất về định hướng và từng bước hiện thực hóa chuyển đổi số một cách phù hợp, đồng bộ, hiệu quả và nhân văn.

“Hội thảo hôm nay có vai trò khởi động quan trọng, nhằm chuẩn bị cơ sở về nhận thức và nội dung đầu vào thiết thực cho quá trình soạn thảo Đề án.

Chúng tôi kỳ vọng Hội thảo sẽ giúp rút ngắn thời gian, nâng cao chất lượng xây dựng Đề án, bởi chính các đại biểu, chuyên gia và đơn vị có mặt hôm nay sẽ là lực lượng nòng cốt trực tiếp tham gia đóng góp, xây dựng, triển khai và hiện thực hóa các nội dung của Đề án trong thực tế”, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Phan Tâm nhấn mạnh.

Tại Hội thảo, bên cạnh đóng góp các ý kiến, các doanh nghiệp đã giới thiệu những công nghệ mới ứng dụng cho chuyển đổi số lĩnh vực văn hóa

Thứ trưởng Phan Tâm cho biết, tại Hội thảo này, cần làm rõ đặc thù và bản chất riêng của chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa, thống nhất một cách hiểu chung giữa giới văn hóa - nghệ thuật và giới công nghệ - đổi mới sáng tạo - chuyển đổi số.

Đồng thời, xác lập một số nguyên tắc tiếp cận nền tảng, bảo đảm chuyển đổi số không làm phẳng sự đa dạng, không làm suy giảm chiều sâu giá trị văn hóa - cảm xúc - ký ức; mà ngược lại, làm sâu sắc thêm khả năng bảo tồn, sáng tạo và lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam trong môi trường số.

Cùng với đó, thúc đẩy kết nối thực chất giữa “cầu” từ ngành văn hóa và “cung” từ các doanh nghiệp công nghệ, đặt nền móng cho những mô hình đồng sáng tạo có khả năng nhân rộng, tạo ảnh hưởng lan tỏa, đặc biệt hình thành được hệ sinh thái văn hóa số sống động.

Tại Hội thảo, các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực văn hóa và chuyển đổi số, là những người có nhiều đóng góp cho đã có đóng góp nhiều ý kiến.

Trong đó, GS.TS khoa học Hồ Tú Bảo; TS Nguyễn Nhật Quang - Thành viên Hội đồng tư vấn quốc gia về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; GS.TS Từ Thị Loan, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật quốc gia Việt Nam; ông Nguyễn Thành Phúc, Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ) cùng nhiều đại biểu đã có nhiều ý kiến cho sự phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa.

Các đại biểu cho rằng chuyển đổi số sẽ giúp ngành văn hóa nâng cao vị thế văn hóa dân tộc, tiếp cận công chúng toàn cầu, quảng bá hình ảnh quốc gia, lan tỏa văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Đồng thời , là giải pháp quan trọng để số hóa, lưu trữ, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa, mở rộng khả năng tiếp cận, nghiên cứu và giáo dục di sản.

Đông đảo chuyên gia, nhà quản lý, lãnh đạo các đơn vị trong Bộ VHTTDL tham dự Hội thảo

Cùng với đó, chuyển đổi số trong văn hóa là quá trình ứng dụng công nghệ số, các nền tảng số và dữ liệu số vào mọi hoạt động của ngành nhằm thay đổi căn bản phương thức tổ chức, sáng tạo, lưu hành, phổ biến và tiếp nhận các giá trị văn hóa, nghệ thuật; đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước nhằm phát huy giá trị di sản, sáng tạo văn hóa mới và tăng khả năng tiếp cận của công chúng.

“Chuyển đổi số phải trở thành “bệ phóng” cho phát triển văn hóa, chứ không phải là “bức tường kỹ thuật” cản trở hoặc làm mai một giá trị gốc. Không “công nghiệp hóa” văn hóa số một cách máy móc, biến các di sản, tác phẩm nghệ thuật thành những “món hàng” công nghệ thuần túy,” GS.TS Từ Thị Loan nói.

Bên cạnh đó, các đại biểu cho rằng, trong chuyển đổi số, lãnh đạo các đơn vị phải quan tâm, phải vượt qua rào cản về trình độ công nghệ, Trong đó, cần thay đổi cách nhìn về chuyển đổi số, phải cập nhật thường xuyên xu hướng mới.

Đồng thời, huy động đa dạng nguồn lực, trong đó cần huy động, hợp tác với tổ chức, doanh nghiệp về công nghệ, tri thức chứ không nên chỉ dựa vào nguồn từ ngân sách nhà nước.

Đặc biệt, để chuyển đổi số thành công, lãnh đạo các đơn vị cần khuyến khích lớp trẻ tiếp cận công nghệ mới, tạo cho họ môi trường làm việc để họ phát huy hiệu quả.

HUY AN