Nóng rẫy cuộc đua mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông

Tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông được đề xuất mở rộng từ quy mô 4 làn xe hạn chế lên quy mô 6 làn xe. Trong ảnh: Đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45.

Cảm hứng từ Nghị quyết số 68-NQ/TW

Tập đoàn Đèo Cả vừa có Văn bản số 682/2025/ĐCG gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất phương án mở rộng toàn tuyến đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông từ quy mô 4 làn xe hạn chế, chiều rộng nền đường 17 m lên quy mô quy hoạch 6 làn xe.

Phạm vi của phương án do Tập đoàn Đèo Cả đề xuất bao gồm việc mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, gồm 19 dự án thành phần đã và đang đầu tư trong giai đoạn 2017 - 2025, với tổng chiều dài 1.241 km, dự kiến hoàn thành toàn bộ trong năm 2025 - 2026 (trong đó, có 3 dự án triển khai theo phương thức PPP đang trong giai đoạn thu phí hoàn vốn).

“Đề xuất này được xây dựng trên cơ sở thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, nhằm tạo cơ chế ưu đãi, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia cùng Nhà nước trong các dự án đầu tư hạ tầng trọng điểm quốc gia”, ông Nguyễn Quang Huy, Tổng giám đốc Tập đoàn Đèo Cả chia sẻ.

Được biết, điểm nhấn quan trọng đầu tiên trong phương án mở rộng toàn tuyến đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông do Tập đoàn Đèo Cả đề xuất là việc kiến nghị Thủ tướng Chính phủ thống nhất phương án phân chia dự án thành phần của dự án tổng thể mở rộng đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông dài 1.241 km thành 7 dự án thành phần, hoặc 3 dự án thành phần.

Điểm nhấn quan trọng thứ hai là Tập đoàn Đèo Cả muốn được cấp có thẩm quyền giao lập đề xuất Dự án Đầu tư mở rộng toàn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam theo phương thức PPP, theo quy định của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Trong trường hợp lựa chọn phân chia dự án tổng thể thành 3 dự án thành phần, nhà đầu tư đề nghị Chính phủ xem xét giao Tập đoàn Đèo Cả (liên danh với một số doanh nghiệp lớn như Tổng công ty Đầu tư đường cao tốc Việt Nam, Tổng công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính…) lập đề xuất Dự án thành phần 1 (từ Mai Sơn đến Hoài Nhơn, dài 651 km) và Dự án thành phần 3 (từ Cam Lâm đến Dầu Giây, dài 278 km); giao Tập đoàn Sơn Hải lập đề xuất Dự án thành phần 2 (từ Hoài Nhơn đến Cam Lâm, dài 312 km).

Bộ Xây dựng sẽ đóng vai trò là cơ quan có thẩm quyền, phối hợp với Bộ Tài chính xem xét phương án hỗ trợ ngân sách nhà nước cho một số dự án thành phần (nếu cần thiết).

“Khi được giao lập đề xuất dự án theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Tập đoàn Đèo Cả cam kết hoàn thành việc lập đề xuất đáp ứng mục tiêu hoàn thành Dự án trong năm 2027 - 2028 và chịu mọi chi phí, nếu Dự án không được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt”, Tập đoàn Đèo Cả nêu rõ trong văn bản số 682.

Theo tính toán, trường hợp chia dự án tổng thể thành 7 dự án thành phần, tổng mức đầu tư các dự án thành phần khoảng 180.361 tỷ đồng, ngân sách nhà nước hỗ trợ khoảng 12.500 tỷ đồng (chiếm 7%), vốn do nhà đầu tư thu xếp khoảng 167.861 tỷ đồng (chiếm 93%). Thời gian hoàn vốn mỗi dự án khoảng 9 - 22 năm.

Trường hợp chia dự án tổng thể thành 3 dự án thành phần, tổng mức đầu tư các dự án thành phần khoảng 181.169 tỷ đồng, ngân sách nhà nước hỗ trợ khoảng 4.000 tỷ đồng (chiếm 2%), vốn do nhà đầu tư thu xếp khoảng 177.169 tỷ đồng (chiếm 98%). Thời gian hoàn vốn khoảng 19 - 23 năm.

Về phương án tài chính, Nhà nước sẽ thu phí theo Đề án Thu phí các tuyến cao tốc sử dụng vốn đầu tư công đã được phê duyệt đối với phần cao tốc đã được đầu tư công, với tổng giá trị thu ngân sách ước tính khoảng 9.118 tỷ đồng, sau đó bàn giao cho nhà đầu tư dự án mở rộng để tiếp tục thực hiện khi hoàn thành xây dựng mở rộng.

“Đây là phương án tài chính tối ưu nhất cho việc mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, vì gần như không phải sử dụng vốn ngân sách, trong khi Nhà nước vẫn thu được một lượng kinh phí lớn trong quá trình tiến hành mở rộng công trình”, đại diện Tập đoàn Đèo Cả nhận xét.

Nhiều triển vọng

Tập đoàn Đèo Cả không phải đơn vị duy nhất “ứng tuyển” vào vị trí nhà đầu tư thực hiện dự án mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức PPP.

Cuối tuần trước, ông Nguyễn Viết Hải, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sơn Hải đã ký văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất đầu tư mở rộng theo quy mô hoàn chỉnh 263 km cao tốc Bắc - Nam (từ Hoài Nhơn đến Nha Trang) bằng 100% vốn nhà đầu tư.

Theo đó, Tập đoàn Sơn Hải mong muốn được Chính phủ xem xét giao là nhà đầu tư đứng đầu, cùng hợp tác với một số nhà đầu tư có năng lực nghiên cứu và thực hiện đầu tư hoàn chỉnh các dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông liên tục 263 km từ Hoài Nhơn đến Nha Trang (bao gồm các dự án thành phần: Hoài Nhơn - Quy Nhơn, Quy Nhơn - Chí Thạnh, Chí Thạnh - Vân Phong, Vân Phong - Nha Trang) theo phương thức PPP.

Nhà đầu tư cam kết tự thu xếp 100% nguồn vốn (bao gồm vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư và vốn huy động hợp pháp khác), không sử dụng vốn nhà nước, tự thực hiện xây dựng dự án với tiến độ không quá 24 tháng và bảo hành chất lượng công trình 10 năm.

Tại Văn bản số 198/CV-TĐSH gửi Bộ Xây dựng vào đầu tuần này, Tập đoàn Sơn Hải kiến nghị Bộ trưởng Bộ Xây dựng xem xét giao Tập đoàn Sơn Hải là nhà đầu tư nghiên cứu lập hồ sơ đề xuất mở rộng các dự án thành phần Hoài Nhơn - Quy Nhơn, Quy Nhơn - Chí Thạnh, Chí Thạnh - Vân Phong, Vân Phong - Nha Trang, Nha Trang - Cam Lâm theo phương thức PPP bằng chi phí của nhà đầu tư.

“Trường hợp hồ sơ đề xuất dự án không được chấp thuận, thì nhà đầu tư chịu mọi chi phí, rủi ro. Nhà đầu tư cam kết hoàn thành lập hồ sơ đề xuất dự án đúng thời gian theo yêu cầu của Bộ Xây dựng”, lãnh đạo Tập đoàn Sơn Hải cho biết.

Trước đó, vào ngày 30/5/2025, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng chủ trì cuộc họp về việc nghiên cứu mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức PPP.

Tại cuộc họp này, Tập đoàn Sơn Hải cho biết, thời gian thu phí hoàn vốn các dự án cao tốc Bắc - Nam đang được ấn định không được vượt quá 18 năm, do đó, phải bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước tham gia hỗ trợ thực hiện dự án để đảm bảo tính khả thi.

Để huy động vốn từ nguồn lực xã hội, giảm tối đa phần vốn nhà nước tham gia thực hiện công trình, Tập đoàn Sơn Hải đề xuất nghiên cứu tính toán tăng thời gian thu phí hoàn vốn tại các dự án mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông lên tối đa là 25 năm. Trường hợp thời gian thu phí lớn hơn 25 năm, thì mới cần vốn nhà nước hỗ trợ tham gia thực hiện dự án.

Về quy mô dự án, Tập đoàn Sơn Hải đề xuất phân chia các dự án đầu tư mở rộng theo quy mô hoàn chỉnh theo đúng quy mô, chiều dài của các dự án thành phần giai đoạn 2017 - 2020 và giai đoạn 2021 - 2025 đã phân chia trước đây để phù hợp, khoa học và thuận tiện trong việc quản lý thi công xây dựng, vận hành khai thác sau này.

Bên cạnh đó, để thu hút thêm nhiều nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu thực hiện dự án mở rộng theo quy mô hoàn chỉnh này, nhà đầu tư đề xuất Bộ Xây dựng báo cáo Chính phủ cho cơ chế đặc thù về kinh nghiệm góp vốn chủ sở hữu dự án đã thực hiện bằng 20 - 30% vốn chủ sở hữu yêu cầu của dự án đang xét.

Theo nguồn tin của Báo Đầu tư, hiện một số doanh nghiệp lớn trong nước sẵn sàng tiếp bước Tập đoàn Đèo Cả, Tập đoàn Sơn Hải gửi đề xuất tham gia mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Đây thực sự là tín hiệu rất tích cực cho việc mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông lên quy mô quy hoạch, bởi theo tính toán của cơ quan chuyên môn, có khá nhiều dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam có tính khả thi tài chính không cao để triển khai theo phương thức PPP.

Cụ thể, tại Dự án Đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, chỉ có 5/11 dự án thành phần có thể đầu tư mở rộng bằng hình thức PPP mà không cần sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Tại Dự án Đầu tư tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025, có tới 10/12 dự án thành phần có lưu lượng giao thông dự kiến thấp, có thể gặp khó khăn trong việc hấp dẫn nhà đầu tư.

“Tuy nhiên, nếu giảm tỷ lệ vốn chủ sở hữu; có sự tham gia tích cực của các định chế tài chính và phân chia dự án thành phần hợp lý thông qua việc kết hợp giữa các dự án thành phần có mức độ hấp dẫn đầu tư khác nhau (cao và thấp) nhằm tối ưu hiệu quả tài chính…, thì việc mở rộng toàn tuyến đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức PPP vẫn sẽ có sức hấp dẫn đáng kể đối với nhà đầu tư tư nhân”, một lãnh đạo Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải nhận xét.

Anh Minh