Chuyển đổi số là động lực then chốt phát triển Thủ đô trong kỷ nguyên mới

Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030. Ảnh: Quang Thái

Xây dựng chính quyền số, quản trị thông minh

Đồng chí Trần Anh Tuấn cho biết, trong dòng chảy lịch sử ngàn năm văn hiến và anh hùng, Hà Nội luôn là trung tâm hội tụ tinh hoa trí tuệ dân tộc. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, Thủ đô vẫn khẳng định vị thế tiên phong trong nhiều lĩnh vực, trong đó có khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Ngày nay, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là một trong những động lực chủ yếu, có ý nghĩa quyết định đối với năng lực cạnh tranh quốc gia và sự phát triển bền vững của Thủ đô.

Thực tiễn phát triển đất nước cũng cho thấy, nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát khỏi đói nghèo; công nghiệp và vốn đầu tư nước ngoài đã đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao. Tuy nhiên, những động lực truyền thống ấy đang dần tới giới hạn.

Đồng chí Trần Anh Tuấn dẫn lời Tổng Bí thư Tô Lâm: “Chúng ta đang sống trong thời đại chuyển động chưa từng có của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ sinh học, năng lượng sạch, vật liệu mới. Những quốc gia đi trước sẽ có lợi thế cạnh tranh chiến lược; ai chậm đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau. Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá hàng đầu, động lực chính để đổi mới mô hình phát triển, hiện thực hóa mục tiêu đến 2045 thành nước phát triển, thu nhập cao. Đây không chỉ là thực tiễn khách quan, mà còn là mệnh lệnh của thời đại”.

Theo đồng chí Trần Anh Tuấn, Hà Nội liên tục dẫn đầu cả nước về chỉ số đổi mới sáng tạo 3 năm (2023, 2024, 2025), đứng đầu về khoa học công nghệ và đang cùng cả nước đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, tích cực xây dựng chính quyền số và quản trị thông minh. Những kết quả trên cho thấy tiềm năng và nỗ lực đáng ghi nhận của Thủ đô và cả nước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội Trần Anh Tuấn phát biểu tham luận. Ảnh: Quang Thái

Điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh

Đồng chí Trần Anh Tuấn cho rằng, đối với đô thị đặc biệt như Hà Nội - nơi hội tụ đội ngũ nhân lực chất lượng cao cùng hệ thống đại học và viện nghiên cứu hàng đầu cả nước, việc đi đầu trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Trong đó, khoa học cung cấp nền tảng tri thức mới; công nghệ chuyển hóa tri thức thành công cụ và giải pháp; đổi mới sáng tạo biến các công cụ, tri thức ấy thành ý tưởng và mô hình ứng dụng; còn chuyển đổi số kiến tạo môi trường, nền tảng và công cụ để hiện thực hóa, nhân rộng và phổ cập các sản phẩm, dịch vụ mới. Bộ ba này cùng với chính sách bảo hộ sở hữu trí tuệ sẽ là bệ phóng để phát triển đột phá cho nền kinh tế Thủ đô.

Chính vì vậy, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là nền tảng, mà còn là động lực chiến lược giúp Hà Nội bước vào kỷ nguyên phát triển bứt phá, khẳng định vai trò đầu tàu của Thủ đô trong tiến trình phát triển đất nước và nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam.

Theo đồng chí Trần Anh Tuấn, với trên 8,5 triệu người dân, mật độ dân số cao, hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục chịu áp lực lớn, cùng sự gia tăng dân số cơ học nhanh chóng, đòi hỏi thành phố phải áp dụng các giải pháp quản trị thông minh dựa trên dữ liệu lớn và các công cụ quản trị số hiện đại.

Để thực hiện thắng lợi các mục tiêu và chỉ tiêu trên, trước hết, cần tích cực thay đổi tư duy và phương pháp, quyết tâm, quyết liệt hơn nữa, xóa bỏ tâm lý ngại thay đổi thói quen để xây dựng chính quyền số phục vụ nhân dân và phát triển kinh tế số.

Đồng thời, thành phố đầu tư nâng cấp trang thiết bị cho chính quyền địa phương hai cấp bảo đảm điều kiện vận hành chính quyền số, thủ tục hành chính trực tuyến toàn trình và điều kiện làm việc trong môi trường số của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là ở cơ sở.

Thứ hai, triển khai cụ thể hóa ngay các chính sách vượt trội cho khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời hoàn thiện thể chế về sở hữu trí tuệ, làm tốt công tác bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, từng bước hình thành cơ chế và vun đắp văn hóa chấp nhận rủi ro.

Thứ ba, sớm hoàn thành kiến trúc dữ liệu và xây dựng trung tâm dữ liệu lớn, bảo đảm an toàn thông tin và kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia. Đầu tư cho nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) và coi AI như hạ tầng chiến lược, ngang hàng với điện, viễn thông, hay internet. Kiên định mục tiêu xây dựng chính quyền số 4.0 hướng về sự hài lòng và lợi ích thiết thực của nhân dân và doanh nghiệp.

Thứ tư, đổi mới đào tạo nhân lực theo hướng gắn với yêu cầu chính quyền số, nhu cầu doanh nghiệp và thị trường, làm cho liên kết "3 nhà" thực sự chặt chẽ và phát huy sức mạnh tổng hợp. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo môi trường, định hướng chiến lược; nhà trường là trung tâm nghiên cứu, đổi mới tri thức; còn doanh nghiệp đảm nhận vai trò ứng dụng và chuyển hóa kết quả nghiên cứu vào sản xuất - kinh doanh.

Thứ năm, công tác truyền thông luôn song hành với việc triển khai các giải pháp nhằm nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận trong hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân; tổ chức các sân chơi sáng tạo, khoa học công nghệ và tôn vinh các cá nhân, tổ chức tiêu biểu để lan tỏa tinh thần sáng tạo.

Đồng thời, thành phố thiết lập giải thưởng “Công dân số Thủ đô” thường niên, nhằm khích lệ phong trào bình dân học vụ số và xây dựng công dân số, Thủ đô số; tiếp tục chủ động tham gia mạng lưới nghiên cứu phát triển và sáng tạo toàn cầu, hợp tác với các trung tâm công nghệ hàng đầu thế giới, thu hút và chuyển giao công nghệ tiên tiến, khẳng định vị thế là trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Đình Hiệp