Chuyển đổi số: Không thay đổi hôm nay, sẽ bị bỏ lại ngày mai

Không chỉ là công nghệ

CĐS không đơn thuần là việc áp dụng công nghệ, mà quan trọng hơn, đó là một cuộc cách mạng về tư duy. Không thể chỉ dựa vào phần mềm, máy móc hay nền tảng trực tuyến, mà cần thay đổi cả cách làm, cách nghĩ.

Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp vẫn đang chậm trễ trong quá trình này. Không ít công ty có công cụ số nhưng không tận dụng dữ liệu hiệu quả, cửa hàng có mã QR nhưng khách hàng vẫn quen dùng tiền mặt. Những rào cản từ tư duy cũ đang khiến nhiều doanh nghiệp và cá nhân đánh mất cơ hội thích nghi để phát triển.

Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị khẳng định: Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, nhưng doanh nghiệp và người dân mới là động lực quyết định thành công của CĐS. Hạ tầng số có thể được đầu tư, chính sách có thể ban hành đầy đủ và kịp thời, nhưng nếu doanh nghiệp và người dân - những chủ thể chính không chủ động thay đổi tư duy, mọi nỗ lực cũng khó mang lại hiệu quả.

Thực tế cho thấy, hạ tầng công nghệ không còn là rào cản, nhưng thói quen và tư duy cũ mới là trở ngại lớn nhất của quá trình CĐS. Cửa hàng có mã QR nhưng khách vẫn thích trả tiền mặt. VNeID giúp đơn giản thủ tục, nhưng nhiều người vẫn quen xuất trình căn cước công dân bản cứng khi làm thủ tục lên máy bay. Doanh nghiệp có phần mềm quản lý, nhưng chỉ sử dụng ở mức tối thiểu, chưa khai thác dữ liệu để tối ưu vận hành.

Sự trì hoãn này không chỉ làm mất đi cơ hội phát triển, mà còn khiến doanh nghiệp dễ bị đào thải, người lao động đối mặt với nguy cơ thất nghiệp, và nền kinh tế mất đi động lực tăng trưởng.

Doanh nghiệp tiên phong - chìa khóa nằm ở hành động

Ứng dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh không chỉ dành riêng cho các tập đoàn lớn hay ngành công nghệ cao. Ngay cả lĩnh vực truyền thống cũng có thể khai thác CĐS để nâng cao hiệu quả hoạt động.

Tại Bình Phước, anh Đặng Dương Minh Hoàng - một doanh nhân trẻ đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ vào canh tác nông nghiệp. Trang trại của anh tự động hóa tưới tiêu bằng hệ thống cảm biến thông minh, giúp kiểm soát lượng nước chính xác, tiết kiệm tài nguyên mà vẫn đảm bảo cây trồng phát triển tốt. Anh Hoàng cũng đã ứng dụng dữ liệu lớn để phân tích điều kiện đất đai, thời tiết, từ đó đưa ra quyết định canh tác hiệu quả hơn. Đồng thời mở rộng kênh bán hàng trực tuyến, giúp sản phẩm tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng, giảm sự phụ thuộc vào thương lái.

Anh Đặng Dương Minh Hoàng - doanh nhân trẻ tiên phong chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao

Những đổi mới này cho thấy sự thay đổi trong mô hình sản xuất và kinh doanh, tận dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình. Tuy chưa đạt mức CĐS toàn diện, nhưng đây là bước đầu tiên để doanh nghiệp của anh Minh Hoàng hướng đến quản lý dữ liệu, tối ưu vận hành và đổi mới chiến lược phát triển toàn diện.

Tương tự, doanh nghiệp truyền thống cũng đang từng bước số hóa để mở rộng thị trường. Công ty Mỹ Lệ TNHH với hơn 30 năm sản xuất kẹo điều, đã tận dụng nền tảng số để tiếp cận khách hàng. Trong 2 năm gần đây, chị Trần Thị Xuân Hiền, Giám đốc công ty đã tăng cường hoạt động trên fanpage, thương mại điện tử để mở rộng khách hàng. Chị công bố video giới thiệu quy trình sản xuất kẹo điều nhằm xây dựng lòng tin với người tiêu dùng. Nữ doanh nhân này cũng chú trọng bán hàng trực tuyến, giảm sự phụ thuộc vào hệ thống phân phối truyền thống.

Sự chuyển đổi này chưa phải là cuộc cách mạng số toàn diện, nhưng đã thể hiện sự thay đổi trong cách tiếp cận khách hàng, phân phối sản phẩm và xây dựng thương hiệu. Điều đó cho thấy, ngay cả một thương hiệu truyền thống lâu đời như kẹo điều Mỹ Lệ cũng cần thích nghi để tồn tại và phát triển.

Ứng dụng công nghệ hiện đại vào quy trình sản xuất kẹo điều của Công ty Mỹ Lệ TNHH

Không chỉ doanh nghiệp, ngay cả tiểu thương tại chợ truyền thống cũng đang từng bước tiếp cận CĐS. Cuối năm 2023, Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh triển khai chương trình hỗ trợ tiểu thương chợ Bến Thành livestream bán hàng trên Facebook, TikTok. Hơn 100 KOL, KOC tham gia quảng bá sản phẩm. Chỉ trong 5 ngày (từ 11 đến 16-12), chương trình thu hút 81,6 triệu lượt tiếp cận, chốt 18.200 đơn hàng, tổng doanh thu đạt 4,2 tỷ đồng.

Việc ứng dụng nền tảng số vào bán hàng cho thấy tiềm năng mở rộng thị trường, giúp các tiểu thương tiếp cận nhóm khách hàng trẻ, thay đổi cách thức kinh doanh truyền thống. Tuy nhiên, để đạt CĐS thực sự, cần có những bước tiến xa hơn như tích hợp thanh toán số, quản lý tồn kho bằng phần mềm, khai thác dữ liệu khách hàng để cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm.

Hành động ngay để không bị bỏ lại phía sau

CĐS không thể chỉ dừng ở khẩu hiệu. Doanh nghiệp và người dân cần chủ động thay đổi, không thể chỉ trông chờ vào vai trò dẫn dắt của Nhà nước.

Với doanh nghiệp, cần tích hợp thanh toán điện tử, bán hàng online, sử dụng phần mềm quản lý. Khai thác dữ liệu khách hàng để cá nhân hóa dịch vụ, nâng cao trải nghiệm. Song song đó, cần đào tạo nhân viên về kỹ năng số để tăng năng suất và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Với cá nhân, đã đến lúc hạn chế sử dụng tiền mặt, cần làm quen với thanh toán qua mã QR, đặt hàng qua các ứng dụng. Sử dụng dịch vụ công trực tuyến, giảm phụ thuộc vào thủ tục giấy tờ truyền thống. Không ngừng học hỏi, nâng cao kỹ năng số để thích nghi với thị trường lao động mới.

CĐS không còn là câu chuyện của tương lai, mà là nhiệm vụ của hôm nay. Nếu hôm nay không thay đổi, rất có thể ngày mai bạn sẽ bị bỏ lại phía sau.

Nguyễn Ngọc Vũ