Chuyển đổi số góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện tại Quảng Trị

Năm 2021 Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định phê duyệt "Chương trình chuyển đổi số ngành thư viện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" với mục tiêu chung ứng dụng mạnh mẽ, toàn diện công nghệ thông tin, nhất là công nghệ số nhằm nâng cao năng lực hoạt động các thư viện và hình thành mạng lưới hiện đại; bảo đảm cung ứng dịch vụ đáp ứng nhu cầu của người sử dụng; thu hút đông đảo người dân quan tâm, sử dụng thư viện, góp phần nâng cao dân trí, xây dựng xã hội học tập.

Tại tỉnh Quảng Trị, UBND tỉnh cũng đã ban hành quyết định số 426/QĐ-UBND về việc phê duyệt dự án "Xây dựng Thư viện số tỉnh Quảng Trị". Đây là một trong những dự án quan trọng, thể hiện sự quan tâm của tỉnh đối với công tác chuyển đổi số ngành thư viện nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện.

Mô hình thư viện số tại Thư viện tỉnh Quảng Trị.

Dự án có tổng mức đầu tư hơn 7,4 tỷ đồng với quy mô gồm hệ thống hạ tầng kỹ thuật, thiết bị phục vụ số hóa và lưu trữ tài liệu thư viện của tỉnh. Đầu tư phần mềm quản lý thư viện số, phần mềm khai thác tài liệu thư viện số phục vụ công tác quản lý, vận hành của cán bộ thư viện; phục vụ bạn đọc tra cứu, tìm đọc nguồn thông tin tại thư viện. Bên cạnh đó, thực hiện số hóa sách, báo, tạp chí; cập nhật dữ liệu số hóa, hình thành trung tâm tài nguyên thông tin, hoạt động theo hướng hiện đại với nguồn thông tin điện tử, thông tin số tại Thư viện tỉnh Quảng Trị.

Qua một thời gian triển khai xây dựng các hạng mục, Thư viện số tỉnh Quảng Trị chính thức được đưa vào hoạt động từ tháng 5/2022 tại địa chỉ "thuvienso.quangtri.gov.vn". Ông Hồ Ngọc Thiên, Giám đốc Thư viện tỉnh Quảng Trị cho biết, từ khi dự án thư viện số chính thức đi vào vận hành đã đạt được những kết quả rất khả quan từ khâu quản lý, điều hành, tác nghiệp của cán bộ thư viện cũng như phục vụ thông tin bạn đọc.

Cụ thể, đến nay Thư viện tỉnh Quảng Trị đã số hóa được hơn 3,5 triệu trang tài liệu. Có hơn 627.000 lượt bạn đọc truy cập tìm kiếm thông tin. Nhập và hồi cố dữ liệu có cấu trúc gần 82.100 bản tài liệu sách, báo, tạp chí. Bạn đọc đăng ký làm thẻ online tăng dần. Hiện nay, việc báo cáo thống kê, lên đơn bổ sung nguồn tài liệu, xuất danh sách tài liệu – lưu trữ tài liệu,… tất cả đều được thực hiện trên phần mềm quản lý thư viện số. Công tác cải cách dần phương thức hoạt động thư viện truyền thống sang thư viện số đã tạo điều kiện phục vụ bạn đọc khai thác tài liệu của thư viện một cách thuận tiện, nhanh chóng, chính xác.

Cán bộ Thư viện tỉnh Quảng Trị thực hiện công tác số hóa tài liệu.

"Việc thư viện số đi vào hoạt động đã giúp tăng khả năng tiếp cận của người đọc đối với tài liệu của thư viện. Các tổ chức, cá nhân dễ dàng tra cứu thông tin tài liệu phục vụ quá trình học tập, nghiên cứu,.. Qua đó, đã đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin cho bạn đọc và tích cực đẩy mạnh việc phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng", ông Hồ Ngọc Thiên đánh giá.

Giám đốc Thư viện tỉnh Quảng Trị chia sẻ thêm, một trong những điểm sáng "đột phá" về công tác chuyển đổi số tại đơn vị thời gian qua là việc đã đưa vào vận hành dịch vụ "Mượn – Trả sách trực tuyến". Đây là dịch vụ mà Thư viện tỉnh Quảng Trị liên kết với Viettel Post nhằm hỗ trợ bạn đọc đăng ký mượn và trả sách đến tận nơi theo yêu cầu dựa trên phần mềm quản lý thư viện số mà đơn vị đã xây dựng.

Theo đó, bạn đọc ở bất kỳ địa phương nào trong tỉnh Quảng Trị cũng có thể thao tác đăng ký thành viên, chọn sách, mượn, trả sách trên trang web thư viện bằng máy tính có kết nối internet. Sách sẽ được giao tận nhà và trả tận thư viện với giá ưu đãi chỉ 11.000 đồng/lượt không kể gần xa.

Dịch vụ "Mượn – Trả sách trực tuyến" trên phần mềm quản lý thư viện số của Thư viện tỉnh Quảng Trị.

"Thực tế hiện nay có rất nhiều bạn đọc có nhu cầu tiếp cận các nguồn tài liệu tại thư viện nhưng lại không có thời gian hoặc điều kiện để trực tiếp đến tận thư viện. Do đó, cùng với việc tìm đọc trực tuyến, dịch vụ "Mượn – Trả sách trực tuyến" ra đời là một giải pháp giúp bạn đọc tiết kiệm được thời gian, linh hoạt hơn trong quá trình khai thác tài liệu", ông Hồ Ngọc Thiên cho hay.

Có thể thấy rằng, ứng dụng công nghệ thông tin là một xu thế tất yếu trong chuyển đổi số ngành thư viện, góp phần đưa hoạt động thư viện từ truyền thống chuyển dần sang thư viện số. Tại Thư viện tỉnh Quảng Trị, dịch vụ "Mượn – Trả sách trực tuyến" nói riêng và thư viện số nói chung qua một thời gian vận hành đã nhận được những phản hồi tích cực từ người dân, các cơ quan ban ngành. Nhiều đối tượng bạn đọc đã được tiếp cận hơn, văn hóa đọc trên địa bàn được phát triển mạnh mẽ.

Tuy nhiên, cũng theo giám đốc Thư viện tỉnh Quảng Trị, hiện nay, một số tính năng tại thư viện số vẫn đang được khai thác chủ yếu dựa trên máy tính. Trong thời gian tới, cần có sự đầu tư hơn nữa về hạ tầng công nghệ, tích hợp thêm các tính năng trên các thiết bị thông minh để nhiều đối tượng người dân có thể dễ dàng tiếp cận và sử dụng hơn. Nhìn chung, để mô hình thư viện số của Thư viện tỉnh Quảng Trị phát triển và hoạt động có hiệu quả hơn nữa, rất cần có sự đầu tư, ủng hộ của tỉnh và các sở, ban, ngành, địa phương. Sự đồng hành, lan tỏa của mọi người dân.

Lê Chung

* Vụ Thư viện, Bộ VHTTDL thực hiện