Chuyển đổi cây trồng trên đất lúa

Nhiều vùng đất cát ven biển ở huyện Quỳnh Lưu (Nghệ An) chuyển sang trồng rau, hành... cho thu nhập cao hơn nhiều so với trồng lúa.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nghệ An, từ năm 2021-2024, đã có 1.966 ha diện tích chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa; trong đó, năm 2024 diện tích chuyển đổi là 387 ha với một số mô hình cho thu nhập cao như: Trồng dưa chuột thu lãi 140 triệu/ha/vụ; hành tăm thu lãi từ 60-80 triệu đồng/ha/năm...

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Kim Liên, huyện Nam Ðàn Nguyễn Quang Lộc cho biết: Thời gian qua, chính quyền địa phương đã tích cực vận động người dân chuyển đổi sang trồng sen ở những vùng đầm lầy, ruộng sâu trũng trồng lúa kém hiệu quả, góp phần tạo nguồn nguyên liệu phục vụ du lịch. Nhờ chuyển đổi thành công cho nên hiện nay hầu hết các diện tích ruộng thấp trũng đã không còn bỏ hoang như trước.

Trước đây, gia đình ông Tần Thủy xóm Mậu 1, xã Kim Liên có 3 sào trồng lúa nhưng hiệu quả kinh tế thấp cho nên đã mạnh dạn chuyển đổi sang trồng sen. Ông Tần Thủy cho biết: "Trồng sen không đòi hỏi nhiều công chăm sóc, khoảng 4-5 tháng sau khi xuống giống sẽ cho thu hoạch hoa, lá, hạt, ngó, thân, củ… hiệu quả cao hơn trồng lúa rất nhiều. Cùng một diện tích, nếu như trồng lúa, mỗi vụ cho thu nhập từ 3-4 triệu đồng thì trồng sen đạt 5-6 triệu đồng/vụ.

Tại xã Ðại Sơn, huyện Ðô Lương, do điều kiện địa lý nên một số cánh đồng địa hình cao gặp khó khăn về nguồn nước, nhất là vụ hè thu. Vài năm trở lại đây người dân đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích đất trồng lúa sang trồng các loại rau màu, cho lợi nhuận cao gấp 2 đến 3 lần.

Theo Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hưng Nguyên (Nghệ An) Hoàng Ðức Ân, huyện đã vận động người dân chuyển đổi những diện tích lúa ở vùng sâu trũng thành vùng nuôi trồng thủy sản thâm canh, kết hợp du lịch sinh thái trải nghiệm như các xã: Hưng Mỹ, Hưng Thịnh, Hưng Trung, Hưng Lợi và thị trấn Hưng Nguyên. Các vùng đất cao thiếu nước linh hoạt chuyển đổi sang trồng rau màu và lúa đan xen theo từng vụ. Theo thống kê, những diện tích chuyển đổi cơ cấu cây trồng đã mang lại hiệu quả cao hơn gấp 3-5 lần so với trồng lúa.

Từ năm 2020-2024, cả nước đã chuyển đổi khoảng 639.252 ha đất trồng lúa sang cây hằng năm, cây lâu năm và trồng lúa kết hợp nuôi trồng thủy sản.

Phó Cục trưởng phụ trách Cục Trồng trọt Nguyễn Thị Thu Hương cho biết: "Thực tế cho thấy, ở nhiều địa phương, sau khi chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ đất trồng lúa đã mang lại hiệu quả kinh tế cao như: Mô hình chuyển đổi sang trồng sen ở thành phố Huế năng suất bình quân đạt từ 20-22 tạ/ha, thu nhập 100-110 triệu đồng/ha, cao gấp 3-4 lần so với trồng lúa; mô hình chuyển đổi sang trồng cây thuốc lào ở Thanh Hóa cho thu nhập từ 200-250 triệu đồng/năm/ha; mô hình trồng các loại cây gia vị ở các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa… cho thu nhập khoảng 360 triệu đồng/ha/năm, lãi từ 200-225 triệu đồng; mô hình chuyển đổi sang trồng ổi, trồng cam… ở Nghệ An cho thu nhập từ 300-360 triệu đồng/ha/năm, hiệu quả cao hơn so với trồng lúa từ 80-90 triệu đồng. Các địa phương vùng Ðồng bằng sông Cửu Long chuyển sang trồng bưởi da xanh, dừa… cho thu nhập trung bình khoảng 250-500 triệu đồng/ha/năm. Ðáng chú ý, mô hình trồng sầu riêng ở các tỉnh: Long An, Tiền Giang, Ðắk Lắk … cho thu nhập lên tới 600 triệu đồng đến 1,5 tỷ đồng/ha/năm. Cùng với đó, các địa phương như Sóc Trăng, Cà Mau, Kiên Giang… có một số diện tích đất trồng lúa bị xâm nhập mặn theo mùa, người dân chuyển sang mô hình nuôi tôm có lợi nhuận từ 150-300 triệu đồng/ha/năm".

Ðể thực hiện chuyển đổi cây trồng trên đất lúa có hiệu quả, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Trồng trọt Nguyễn Thị Thu Hương cho rằng: "Thời gian tới, các địa phương và bà con nông dân cần lựa chọn đưa các giống có năng suất, chất lượng cao, phù hợp điều kiện của từng vùng, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt vào sản xuất. Bên cạnh đó, cần hỗ trợ các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng, hệ thống tưới cho cây trồng cạn để chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu; tập huấn, hướng dẫn quy trình kỹ thuật từng loại cây trồng chuyển đổi cho các hộ dân ứng dụng nhằm tăng hiệu quả sản xuất; kết nối các tổ chức, doanh nghiệp với người sản xuất trong tiêu thụ, chế biến sản phẩm".

Trao đổi về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nghệ An Võ Thị Nhung cho biết: "Trong thời gian tới, các địa phương trên địa bàn cần chú trọng thu hút doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất nông nghiệp và tham gia xây dựng những vùng sản xuất tập trung, gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm; xây dựng kế hoạch, quy hoạch vùng chuyển đổi sản xuất tập trung và lựa chọn cây trồng phù hợp với đất đai, khí hậu và định hướng thị trường".

Bài, ảnh: HOÀNG HÙNG và THÀNH CHÂU