Chuẩn bị từ sớm, từ xa nguồn nhân lực cho Chương trình phát triển điện hạt nhân

Để khẩn trương triển khai thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng, Nghị quyết của Quốc hội và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, Bộ Công Thương với chức năng, nhiệm vụ được giao đã chủ động rà soát, triển khai đồng bộ nhiều nhiệm vụ quan trọng.

Theo khuyến cáo của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), có 19 vấn đề cơ sở hạ tầng liên quan cần được thực hiện. Trong đó, nhân lực là một trong những vấn đề cơ sở hạ tầng quan trọng, bảo đảm sự thành công của Dự án và cần phải được quan tâm đi trước một bước.

Theo đó, sáng 02/01/2025, tại trụ sở Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì Hội nghị với các trường đại học thuộc Bộ với chủ đề “Phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ phục vụ Chương trình điện hạt nhân”.

Khung cảnh Hội nghị

Cùng tham dự Hội nghị phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ phục vụ chương trình điện hạt nhân có Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân; Thứ trưởng Trương Thanh Hoài, lãnh đạo các Vụ, Cục: Khoa học và Công nghệ, Điện lực và Năng lượng tái tạo, Tổ chức cán bộ, Điều tiết Điện lực, Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Kỹ thuật An toàn và Môi trường Công nghiệp, Công nghiệp, Pháp chế, Thị trường Châu Âu - Châu Mỹ, Thị trường Châu Á - Châu Phi, Văn phòng Bộ; lãnh đạo của 9 trường đại học và 4 viện nghiên cứu thuộc Bộ; lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Cần thiết phải chuẩn bị từ sớm, từ xa nguồn nhân lực

Phát biểu kết luận tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, trong ngày đầu năm mới 2025, Bộ tổ chức hội nghị về điện hạt nhân - một trong những nguồn điện quyết định trong tương lai của tất cả các quốc gia là rất có ý nghĩa.

Bộ trưởng hi vọng ngành Công Thương trong năm 2025 và những năm tiếp theo sẽ phát huy được vai trò chủ công trong phát triển kinh tế đất nước, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Sau khi nghe báo cáo của Vụ Khoa học và Công nghệ và 25 ý kiến phát biểu của đại diện các trường, viện, các đơn vị thuộc Bộ và lãnh đạo Bộ, Bộ trưởng đánh giá: Các ý kiến đã thống nhất rất cao sự cần thiết phải chuẩn bị từ sớm, từ xa nguồn nhân lực khoa học và công nghệ, khoa học kỹ thuật cho chương trình phát triển điện hạt nhân, các dự án điện hạt nhân ở Việt Nam. Nó không chỉ dừng lại ở dự án điện hạt nhân mà là hệ sinh thái của điện hạt nhân và công nghệ điện hạt nhân trong tương lai.

Bộ trưởng khẳng định, điện hạt nhân cần có đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ, kỹ thuật rất lớn, đào tạo cơ bản và phải theo từng loại hình công nghệ, cho nên đào tạo nguồn nhân lực là vấn đề then chốt, quyết định để chúng ta thực hiện chủ trương lớn này.

“Muốn phát triển điện hạt nhân an toàn, bền vững thì nguồn nhân lực phải có trình độ, tiếp thu vận hành được các dự án cụ thể. Đồng thời, phải đủ khả năng để nhận chuyển giao về công nghệ tiến tới làm chủ công nghệ trong tương lai”- Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Theo đó, Bộ trưởng nêu, để phát triển điện hạt nhân bền vững, cần hình thành hệ sinh thái cho điện hạt nhân, năng lượng hạt nhân. Vì thế nguồn nhân lực phải được chuẩn bị rất đa dạng cả nhân lực về kỹ thuật, về nghiên cứu khoa học, về quản lý vận hành… trong hệ sinh thái năng lượng hạt nhân. Theo kết quả hội nghị thảo luận và thống nhất, Bộ trưởng chỉ đạo phải tập trung làm tốt một số công việc trong thời gian tới:

Thứ nhất, phải khẩn trương dự kiến được nhu cầu, quy mô lĩnh vực chuyên môn cần đào tạo và việc này phải xong trong quý I/2025.

Thứ hai, cần phải đánh giá khả năng thực hiện việc đào tạo nguồn nhân lực cho phát triển điện hạt nhân và hệ sinh thái năng lượng hạt nhân tại Việt Nam của các cơ sở nghiên cứu, đào tạo ở trong và ngoài ngành Công Thương. Đồng thời, đề nghị các cơ sở này cần đăng ký với Cơ quan có thẩm quyền để được giao chỉ tiêu đào tạo phát triển nguồn nhân lực thông qua các cơ sở đào tạo nghiên cứu của mình và phải làm xong trong quý II/2025.

Thứ ba, tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các cơ sở đào tạo và nhân lực được đào tạo về điện hạt nhân, cũng như là cơ chế, chính sách đối với lao động làm việc tại các nhà máy điện hạt nhân (như chế độ tiền lương, bảo hiểm cho người lao động…).

Thứ tư, các cơ sở đào tạo cần nghiên cứu, rà soát với năng lực của mình để đăng ký mở mã ngành đào tạo, xây dựng chương trình, giáo trình đào tạo giảng viên, đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị kỹ thuật.

“Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo để đưa ra chương trình đào tạo chuẩn cho đào tạo nhân lực trong lĩnh vực điện hạt nhân.”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo.

Thứ năm, phải khẩn trương, kịp thời kêu gọi các chuyên gia là người Việt Nam và cả những người yêu mến Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân để tham gia vào quá trình nghiên cứu, đào tạo và hợp tác đào tạo nguồn lực cho điện hạt nhân của Việt Nam.

Thứ sáu, khẩn trương triển khai các chương trình hợp tác quốc tế trong việc đào tạo, phát triển nhân lực hạt nhân của Việt Nam thông qua các cơ chế Ủy ban liên Chính phủ, Ủy ban hỗn hợp (về kinh tế và thương mại), Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) và các chương trình hỗ trợ phát triển khác của các nước phát triển (ODA).

6 giải pháp cần thực hiện

Để thực hiện kịp thời, hiệu quả những công việc trên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo 6 giải pháp cần thực hiện:

Một là, Bộ Công Thương sẽ chủ trì cùng các bộ, ngành có liên quan, đặc biệt là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) - với tư cách là Chủ đầu tư trong việc xây dựng nhu cầu đào tạo, quy mô đào tạo, trong đó phải rà soát, xác định số nhân lực đã được đào tạo ở những năm trước để từ đó xác định cụ thể về quy mô đào tạo, lĩnh vực kỹ thuật cần đào tạo, đối tác phối hợp…; hoàn thành trong quý I/2025

"Việc này phải làm ngay, kể cả việc rà soát nguồn nhân lực chúng ta đã đào tạo trước đây thì bây giờ tái sử dụng được bao nhiêu, có cần phải đào tạo lại hay không…" - Bộ trưởng nói.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, muốn phát triển điện hạt nhân an toàn, bền vững thì nguồn nhân lực phải có trình độ, tiếp thu vận hành được các dự án cụ thể. Đồng thời, phải đủ khả năng để nhận chuyển giao về công nghệ tiến tới làm chủ công nghệ trong tương lai

Hai là, các cơ sở nghiên cứu đào tạo tự đánh giá và Bộ Công Thương cũng phải lập Hội đồng để đánh giá khả năng đào tạo của các cơ sở đào tạo. Việc này, muộn nhất phải làm xong trong quý II.

Bộ trưởng lưu ý, không phải trường nào cũng có thể lập ra khoa, phòng hay viện để làm việc này, mà có thể liên kết, hợp tác với nhau trong hoạt động nghiên cứu, đào tạo phát triển nhân lực điện hạt nhân. Những khoa, những bộ môn, viện của các trường có thể hợp tác với những khoa, viện của đơn vị khác. Cần có cơ chế dùng chung các phòng thí nghiệm mới khai thác triệt để tính năng hiệu quả của các phòng thí nghiệm. Cần hợp tác với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt…

Ba là, sau khi xác định năng lực đào tạo của các đơn vị, các cơ sở đào tạo cần phải triển khai chuẩn bị các công việc cần thiết, như: Mở mã ngành đào tạo, chuẩn bị giảng viên, xây dựng chương trình giáo trình, học liệu, rà soát, đầu tư trang thiết bị hoặc tận dụng các trang thiết bị hiện có. Đồng thời, lập kế hoạch hợp tác, đào tạo, nhất là việc cùng khai thác các trang thiết bị, cơ sở vật chất dùng chung.

Bốn là, Bộ Công Thương chủ trì tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế chính sách đối với các cơ sở đào tạo và người được đào tạo về lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Đồng thời, phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành về tiêu chuẩn đào tạo lĩnh vực hạt nhân cho nhiều cơ sở đào tạo ngoài Bộ Công Thương. Lưu ý, xét về chức năng quản lý nhà nước, Bộ Công Thương cần phải thông qua Bộ Giáo dục và Đào tạo để chuẩn hóa giáo trình đào tạo.

Năm là, Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các cơ sở nghiên cứu đào tạo phải tăng cường, đàm phán, ký kết hợp tác quốc tế, kể cả hợp tác trong nước để đào tạo. Điều này muộn nhất xong trong quý III năm nay. Do đó, các trường phải tự rà soát xem có thể kết hợp được với những đơn vị nào. Cụ thể, Trường Đại học Điện lực có thể kết hợp với một số trường tại Nhật Bản.

Đối với các trường khác, có thể thông qua một số đơn vị như Nhóm Công nghệ và Năng lượng trong khuôn khổ đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JEPT). Do đó, đại diện các trường cố gắng tham gia các cuộc họp giữa Ủy ban Liên Chính phủ cùng với một số nước khác, đặc biệt là những nước đã phát triển điện hạt nhân để tìm kiếm đối tác và có thể nhận được sự bảo trợ thông qua cơ chế hợp tác.

Sáu là, tăng cường hơn nữa công tác thông tin truyền thông nhằm tạo được sự đồng thuận của xã hội, sự ủng hộ cao của các cơ quan chức năng, các cấp có thẩm quyền trong vấn đề phát triển điện hạt nhân; tuyên truyền các chính sách đủ mạnh, khả thi trong vấn đề đào tạo nguồn nhân lực phục vụ công nghệ điện hạt nhân.

Bộ trưởng chỉ đạo, Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo để đưa ra chương trình đào tạo chuẩn cho đào tạo nhân lực trong lĩnh vực điện hạt nhân

Bộ trưởng thống nhất một số kiến nghị, đề xuất để phát triển nguồn nhân lực điện hạt nhân đã được hội nghị thảo luận như: Kiến nghị Ban chỉ đạo Quốc gia về điện hạt nhân sớm họp để xác định các công việc cần làm, phân công các tổ chức, cá nhân thực thi các nhiệm vụ cụ thể trong từng giai đoạn cụ thể; kiến nghị Chính phủ sớm chỉ đạo và thông qua Quy hoạch điện VIII sửa đổi, trong đó có quy hoạch về điện hạt nhân; kiến nghị Trung ương, Quốc hội, Chính phủ sớm ban hành cơ chế chính sách phù hợp, đủ mạnh, khả thi cho việc phát triển điện hạt nhân, đào tạo nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực, chế độ chính sách cho người lao động trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân và năng lượng nguyên tử; kiến nghị cho chủ trương đàm phán, ký kết hợp tác với các đối tác phát triển để hỗ trợ đào tạo và hợp tác đào tạo nguồn nhân lực; trong giai đoạn đầu cần có sự lồng ghép, đào tạo phát triển nguồn nhân lực vào từng dự án cụ thể; làm tốt công tác truyền thông để tạo sự đồng thuận trong xã hội.

Bộ trưởng giao Vụ Khoa học và Công nghệ chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan tiếp tục tổng hợp những ý kiến đề xuất để tham mưu Lãnh đạo Bộ có sự phân công bằng văn bản. Yêu cần các Cục, Vụ thực hiện chức năng quản lý nhà nước, các viện, các trường theo chức năng nhiệm vụ tự nghiên cứu, đề xuất các nhiệm vụ cụ thể và tiếp tục đề xuất các cơ chế thực hiện, báo cáo lãnh đạo Bộ trước ngày 30/01/2025.

Huyền My