Chuẩn bị nguồn nhân lực phát triển điện hạt nhân

Ngày 25/11/2024 vừa qua, Bộ Chính trị và Quốc hội đã ban hành chủ trương tái khởi động chương trình điện hạt nhân và các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, 2 sau 8 năm tạm dừng dự án này nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam hết sức cấp thiết và được dự báo vẫn tiếp tục tăng cao trong những năm tới.

Tại hội nghị “Phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ phục vụ chương trình điện hạt nhân” ngày 2/1 tại Hà Nội, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, hiện nay rất nhiều quốc gia đã tái khởi động và phát triển rất mạnh nguồn điện hạt nhân. Ngay cả những nước có ý định đóng cửa các nhà máy điện hạt nhân sau sự cố của nhà máy điện Fukushima của Nhật Bản đều phải khởi động trở lại. Hiện nay, sự phát triển của công nghệ AI, bán dẫn, IoT đều cần rất nhiều năng lượng điện. Không có những nguồn điện lớn và công sất đạt định tối đa sẽ không thể đáp ứng được nhu cầu năng lượng của thế giới.

Việt Nam rất có điều kiện phát triển nguồn điện hạt nhân. Khảo sát từ 15 năm trước đã xác định có tới 13 - 14 địa điểm có thể phát triển điện hạt nhân. Đặc biệt, ở Việt Nam, địa hình dài từ Bắc vào Nam, nếu phát triển điện hạt nhân quy mô nhỏ thì càng phù hợp.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì hội nghị “Phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ phục vụ chương trình điện hạt nhân”.

Cùng với nguồn điện nền, điện sạch và điện hạt nhân, Việt Nam sẽ vừa bảo đảm nhu cầu năng lượng điện cho đất nước, vừa giải quyết được mục tiêu từng bước trung hòa carbon và đạt trung hòa carbon vào năm 2050.

Hơn nữa, Việt Nam là quốc gia đông dân số và dân số trẻ có khả năng và trình độ phát triển khoa học công nghệ nên tiếp cận với lĩnh vực điện hạt nhân rất nhanh, không chỉ đáp ứng cho Việt Nam mà còn sẵn sàng đáp ứng cho khu vực và cho thế giới.

"Đây là những kỳ yếu tố rất thuận lợi cho phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam. Tóm lại, chủ trương tái khởi động chương trình hạt nhân là rất đúng, rất trúng, rất phù hợp với xu thế của thời đại và phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của Việt Nam", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Để phục vụ cho chương trình điện hạt nhân và dự án điện hạt nhân lý Ninh Thuận, theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, nguồn nhân lực kể cả trong ngắn hạn và trong dài hạn phục vụ cho chương trình này là vô cùng cần thiết. Từ việc nghiên cứu, phát triển năng lực hạt nhân cho đến nguồn nhân lực về kỹ thuật để có thể vận hành các dự án điện hạt nhân trên phạm vi cả nước.

"Trước đây, với 1 - 2 nhà máy điện hạt nhân ở Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 cần cỡ vài ngàn cán bộ kỹ thuật, kỹ sư. Nếu bây giờ dự kiến phát triển nhiều hơn các nhà máy điện hạt nhân trên phạm vi cả nước, thậm chí còn dự kiến phát triển các dự án điện hạt nhân nhiều hơn các nước khác trong khu vực thì rõ ràng việc chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao, nguồn nhân lực kỹ thuật đáp ứng cho yêu cầu của chương trình điện hạt nhân và các dự án điện hạt nhân trên lãnh thổ Việt Nam ở giai đoạn đầu là vô cùng quan trọng", người đứng đầu Bộ Công Thương nêu.

"Bộ Công Thương và các đơn vị liên quan đang làm rất tích cực những công việc liên quan. Hôm nay, Bộ Công Thương chính thức khởi động cái chương trình để chuẩn bị nguồn nhân lực, kể cả trong trước mắt và dài hạn, cho chương trình điện hạt nhân và dự án điện hat nhân ở Ninh Thuận", Bộ trưởng phát biểu.

Tại hội nghị, các đại biểu nhấn mạnh, việc phát triển nguồn nhân lực về số lượng và chất lượng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm mang tính chiến lược và có ý nghĩa quyết định đến thành công của dự án nhà máy điện hạt nhân, đáp ứng mục tiêu an toàn, hiệu quả và bền vững.

Ông Lý Quốc Hùng - Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Công Thương) cho biết, theo Khuyến cáo của tổ chức năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cùng một số cơ quan về điện hạt nhân khác, yêu cầu cầu nhân lực cho tổ chức vận hành một nhà máy điện hạt nhân với hai tổ máy công suất 2.100 MW cần khoảng từ 600 - 1.200 người có trình độ từ trung cấp đến đại học từ các chuyên ngành khác nhau. Yêu cầu về thời gian đào tạo cũng như kinh nghiệm thực tiễn của một số vị trí quan trọng trong nhà máy điện hạt nhân có thể phải từ 5 - 10 năm.

Ông Lý Quốc Hùng - Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Công Thương).

Trong điều kiện Việt Nam, để bảo đảm tiếp nhận, chuyển giao công nghệ, vận hành, duy tu, bảo giữ nhà máy an toàn thì cần khoảng 1.200 người. Trong trường hợp tái triển khai cả hai dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 công suất 2,2 nghìn MWh, nhu cầu nhân sự tương ứng sẽ là 2.400 người.

PGS, TS, Đàm Sao Mai - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh, nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao là yếu tố quyết định sự thành công của ngành công nghiệp điện hạt nhân.

"Kinh nghiệm phát triển điện hạt nhân từ các quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực này như: Mỹ, Pháp, Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc cho thấy, nguồn nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao là yếu tố quyết định sự thành công của ngành công nghiệp điện hạt nhân", PGS, TS Đàm Sao Mai nêu.

Đặc biệt, đội ngũ chuyên gia trong lĩnh vực điện - điện tử đóng vai trò nền tảng, chi phối trực tiếp đến độ tin cậy và an toàn trong vận hành nhà máy điện hạt nhân. Theo thống kê của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), nhân lực về điện - điện tử chiếm tỷ trọng khoảng 35 - 40% tổng số nhân lực chuyên môn trong một nhà máy điện hạt nhân.

Hiện Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức trong việc phát triển nguồn nhân lực toàn diện. Mặc dù đã có một số thành tựu trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển, nhưng xét về khía cạnh điện hạt nhân, nguồn nhân lực còn thiếu cả về số lượng và chất lượng.

"Điều này đòi hỏi cần có chiến lược đào tạo bài bản, đầu tư có trọng điểm và chính sách đãi ngộ phù hợp để thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành", Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh nêu.

Nguyệt Minh