Chủ tịch Hồ Chí Minh- Người sáng lập và rèn luyện nền báo chí cách mạng Việt Nam- Bài 1

Bác Hồ nói chuyện với các nhà báo năm 1959

Suốt ba mươi năm bôn ba tìm đường cứu nước (1911-1941), lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã trải qua rất nhiều công việc, trong đó có hoạt động trong lĩnh vực báo chí. Bác Hồ không chỉ đơn thuần là người viết báo mà còn là người tổ chức, sáng lập nhiều tờ báo và trực tiếp định hướng cho tờ báo ấy. Báo chí đối với Hồ Chí Minh là công cụ truyền bá, là vũ khí đấu tranh, giác ngộ quần chúng, là khẩu hiệu kêu gọi hành động… Bác sớm nhận ra và phát triển tư tưởng coi báo chí là động lực to lớn trong sự phát triển của mỗi đất nước, một thứ vũ khí sắc bén trong việc bảo vệ chân lý, bảo vệ quyền thiêng liêng của con người - Những quyền tất yếu và bất khả xâm phạm, trong đó có quyền được sống, quyền được tự do và mưu cầu hạnh phúc. Chân lý tối thượng của Bác là độc lập - tự do. Cũng xuất phát từ hiểu rõ vai trò to lớn của báo chí, tìm ra những lợi thế có thể bổ sung cho báo chí, Người đã kiên trì xây dựng nền báo chí cách mạng. Sáng lập tờ báo Le Paria (Người cùng khổ) - tờ báo cách mạng đầu tiên năm 1922, khi viết truyền đơn cổ động cho tờ Le Paria vào năm 1923, Nguyễn Ái Quốc nhấn mạnh: “Tờ báo này là tờ báo của bạn, giúp bạn thoát khỏi cảnh nô lệ và sẽ phát hành rộng rãi trong tất cả các thuộc địa, nhằm dẫn dắt mọi người bị bóc lột thuộc mọi màu da đoàn kết lại dưới lá cờ đỏ búa liềm để trong một phong trào cách mạng quốc tế rộng lớn quét sạch mọi kẻ bóc lột”.

Bác Hồ với Báo Cứu Quốc tại Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp.

Ngày 21/6/1925, tại số nhà 13A, đường Văn Minh, Quảng Châu (Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc sáng lập tờ báo Thanh Niên - cơ quan ngôn luận của tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên. Đây chính là tờ báo cách mạng và là nền móng đầu tiên của báo chí cách mạng nước ta. (Tờ Thanh Niên phát hành hơn 200 số, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã trực tiếp chỉ đạo và viết nhiều bài cho 88 số đầu, từ tháng 6/1925 đến tháng 4/1927). Ngay sau khi ra đời, Báo Thanh Niên trên thực tế đã là tờ báo tuyên truyền đường lối cách mạng, chuẩn bị về tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam 5 năm sau đó. Cho nên, thật dễ hiểu bởi chính Nguyễn Ái Quốc là người lập trình nội dung, hầu hết trực tiếp thực hiện các nội dung, tư tưởng của Báo Thanh Niên. Một thế kỷ trôi qua nhưng tất cả những gì Bác đã lập trình đều mang giá trị vĩnh hằng. Năm 1933, Phủ toàn quyền Đông Dương xuất bản cuốn sách có tên “Đóng góp vào lịch sử của phong trào chính trị ở Đông Pháp”, Loui Maty, một chánh mật thám Pháp viết: “Cần phải nói ngay rằng, tờ báo của Nguyễn Ái Quốc được tất cả các đảng viên ở nước ngoài, ở trong nước và đông đảo người cảm tình đọc, những người đọc này chẳng những tự mình đọc Báo Thanh Niên mà còn chép đi, chép lại nhiều lần để cho người khác đọc”…

Trong hành trình gian khổ tìm đường cứu nước, cả khi đã là Chủ tịch Nước Việt Nam độc lập, Bác Hồ rất chú trọng tuyên truyền, vận động qua báo chí. Kể từ khi Bác viết bài báo đầu “Quyền của các dân tộc thuộc địa” đăng trên Báo Nhân đạo ngày 18/6/1919 và bài báo cuối cùng “Thư trả lời tổng thống Mỹ” đăng trên báo Nhân Dân ngày 25/8/1969, cả cuộc đời Bác viết hơn 2.000 bài báo các loại, sử dụng 150 bút danh, tinh thần ấy vẫn chói ngời ngọn đuốc chỉ đường. Điểm nổi bật trong hoạt động báo chí, Bác Hồ là người sáng lập ra 9 tờ báo: Người Cùng Khổ (Le Paria) năm 1922; Quốc Tế Nông Dân (1924); Thanh Niên (1925); Công Nông (1925); Lính Cách Mệnh (1925); Thân Ái (1928); Đỏ (1929); Việt Nam Độc Lập (1941); Cứu Quốc (1942). Bác còn tham gia đặt tên và định hướng tôn chỉ cho nhiều tờ báo…

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi báo chí là một mặt trận. Năm 1941, Bác cho xuất bản tờ báo cách mạng đầu tiên xuất bản và phát hành trong nước, Bác trực tiếp viết xã luận trên Báo Việt Nam Độc lập: “Tây cốt làm cho ta ngu hèn. Báo Việt Nam Độc lập cốt làm cho dân ta biết, biết các việc, biết đoàn kết, đặng đánh Tây, đánh Nhật làm cho Việt Nam độc lập, bình đẳng, tự do”. Ngày 25/5/1947, nghĩa là chỉ 5 ngày sau cuộc rút lui trường kỳ kháng chiến an toàn, tại lán Khau Tý giữa ATK tuyệt mật Định Hóa (Thái Nguyên), Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi trí thức Nam Bộ, trong đó có những cán bộ báo chí, Người nhấn mạnh: “Ngòi bút của các bạn cũng là vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính, trừ tà”.

Đã có mấy chục năm sống và lao động trong lòng các nước đế quốc, thực dân, tham gia làm báo dưới các thể chế ấy, Nguyễn Ái Quốc thấu hiểu cặn kẽ tiêu chí báo chí tư bản. Cho đến khi tự xây dựng nền báo chí cách mạng của nước nhà, tư tưởng chủ đạo của Bác có ở mọi lúc, mọi nơi. Không phải ngẫu nhiên mà tại Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930), ngay nghị quyết đầu tiên cũng đã có quy định: “Ban Trung ương có thể xuất bản một tạp chí lý luận và 3 tờ báo tuyên truyền”. Tại Đại hội Hội Nhà báo Việt Nam lần thứ II, ngày 16/4/1959, một lần nữa Bác Hồ khẳng định: “Nói đến báo chí trước hết là nói đến cán bộ báo chí, họ là người cán bộ cách mạng, biết đặt quyền lợi của dân tộc, của nhân dân lên trên hết. Người làm báo phải là những chiến sĩ trên mặt trận báo chí”.

Triển khai ý kiến của Bác, Báo Nhân Dân số ra ngày 17/4/1959 nhấn mạnh, xác định báo chí của ta thì phải phục vụ nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội, phục vụ công cuộc đấu tranh thống nhất đất nước, cho hòa bình thế giới. Chính vì lẽ ấy, đòi hỏi những người làm nghề báo hoặc tham gia làm báo của ta đều phải có lập trường, tư tưởng vững chắc, đạo đức nghề nghiệp trong sáng. Chính trị phải làm chủ, cho nên báo chí, nhà báo đều phải có đường lối chính trị đúng./.

(còn nữa)

Hữu Minh