Chủ động phục vụ nước tưới cây trồng

Hồ Cống Khê (Ngọc Lặc) đã tích đủ nước theo thiết kế phục vụ tưới cho cây trồng.

Giám đốc Chi nhánh Thủy lợi Thạch Thành Nguyễn Ngọc Thọ cho biết: Để phát huy hiệu quả các công trình thủy lợi phục vụ nước tưới sản xuất vụ chiêm xuân năm 2025 các tháng vừa qua Chi nhánh Thủy lợi Thạch Thành đã chủ động kiểm tra, duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa, bảo đảm các hồ chứa tích nước an toàn. Phân công kỹ sư, công nhân thay ca thường trực tại đầu mối công trình để giải quyết các sự cố và vận hành kịp thời phục vụ sản xuất. Huy động toàn bộ nhân lực của đơn vị, vật tư dự trữ hoàn thành sửa chữa kênh mương bị hư hỏng; kiểm tra, duy tu sửa chữa máy móc, thiết bị trạm bơm; nạo vét các kênh mương do đơn vị quản lý và bể hút bị bồi lắng với tổng khối lượng gần 6.000m3. Một số công trình như kênh chính hồ Tây Trác đã được đơn vị hoàn thành sửa chữa, phát huy hiệu quả phục vụ sản xuất. Huyện Thạch Thành đã phát động Nhân dân làm thủy lợi nội đồng và mặt ruộng; các xã đã chủ động tu sửa, nạo vét dẫn nước các hồ chứa và xây dựng phương án chống hạn, điều tiết nước tưới hợp lý cho cây trồng sinh trưởng phát triển tốt.

Đến tháng 3/2025, toàn tỉnh có 610 hồ chứa nước. Trong đó, có một hồ chứa nước quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia là hồ Cửa Đạt (Thường Xuân), dung tích toàn bộ hồ chứa 1,45 tỷ m3. Ngoài nhiệm vụ chính là tưới cho cây trồng, các hồ chứa nước còn có nhiệm vụ cắt lũ trong mùa mưa, bão, cấp nước sinh hoạt, sản xuất công nghiệp, nuôi thủy sản, cải tạo môi trường sinh thái trong vùng...

Tuy nhiên, trong tổng số hồ nêu trên có 174 hồ chứa tích đầy nước, 436 hồ chứa thấp hơn mực nước dâng bình thường. Trong đó, vẫn còn 150 hồ chứa nước và 104 đập dâng chủ yếu tập trung ở các huyện miền núi như Cẩm Thủy, Thạch Thành, Thường Xuân, Ngọc Lặc, Bá Thước, Như Thanh... đã bị xuống cấp nghiêm trọng, hư hỏng nặng, ảnh hưởng đến phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Theo dự báo của Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa, vùng cấp nước từ các hồ, đập lớn có 3.500ha đến 4.100ha khả năng xảy ra thiếu nước, hạn hán ảnh hưởng đến năng suất cây trồng vụ chiêm xuân. Tập trung chủ yếu ở khu vực đuôi kênh thuộc hệ thống kênh lấy nước từ hồ Cửa Đạt (hệ thống Bái Thượng, hệ thống Bắc sông Chu - Nam sông Mã), hồ Sông Mực, hồ Yên Mỹ. Vùng cấp nước từ các hồ, đập, công trình thủy lợi nhỏ với diện tích có khả năng xảy ra thiếu nước, hạn hán ảnh hưởng đến năng suất từ 1.900ha đến 2.100ha, tập trung chủ yếu ở khu vực trung du, miền núi.

Để chủ động phục vụ nước tưới cây trồng, các cơ quan chức năng đã quan tâm bố trí nguồn vốn đầu tư sửa chữa, nâng cấp 24 hồ chứa nước bị hư hỏng. Các công ty khai thác công trình thủy lợi, địa phương có hồ đập thủy lợi đã triển khai các biện pháp khắc phục khó khăn, khai thác nguồn nước hồ chứa phục vụ tưới cho cây trồng. Đồng thời xây dựng và triển khai thực hiện phương án bảo vệ an toàn cho từng hồ chứa, đặc biệt đối với các hồ, đập đang thi công dở dang và hồ xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng. Đối với vùng tưới hồ, đập lớn như các nhà máy Thủy điện Cửa Đạt, Dốc Cáy vận hành phát điện theo nhu cầu tưới, đảm bảo nguồn nước cho hệ thống Bái Thượng, hệ thống kênh Bắc sông Chu - Nam sông Mã phục vụ sản xuất. Có biện pháp điều hòa, bổ sung nguồn nước giữa các công trình, các hệ thống công trình có liên quan. Đối với vùng tưới hồ, đập, công trình thủy lợi nhỏ, tăng cường trữ nước, khai thác và sử dụng nước tưới tiết kiệm ngay từ đầu vụ để dành nước cho thời gian cuối vụ chiêm xuân và đầu vụ mùa. Sửa chữa các công trình bị hư hỏng, xuống cấp không đảm bảo tích, trữ nước, giảm khả năng khai thác so với thiết kế; chủ động lắp đặt máy bơm dã chiến để bơm nước phục vụ chống hạn khi mực nước trong các hồ chứa xuống thấp hơn mực nước chết.

Về lâu dài, đề nghị các ngành, các cấp quan tâm xây dựng mới các công trình hồ, đập ở khu vực miền núi theo quy hoạch để tăng khả năng trữ nước, khai thác nước phục vụ sản xuất. Xây dựng các hồ điều hòa khu vực thấp trũng vừa làm nhiệm vụ trữ nước, vừa tiêu thoát nước, đảm bảo an ninh nguồn nước.

Bài và ảnh: Thu Hòa