Chống khai thác IUU - nhiệm vụ quan trọng cấp bách và lâu dài

Chủ trì hội nghị có đồng chí Trương Thị Mai, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban tổ chức Trung ương; đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương. Phía đầu cầu Cà Mau có đồng chí Nguyễn Tiến Hải, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; đồng chí Huỳnh Quốc Việt, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh và đồng chí Phạm Thành Ngại, Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy.

Chủ trì hội nghị tại điểm cầu Cà Mau đồng chí Nguyễn Tiến Hải, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; đồng chí Huỳnh Quốc Việt, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh và đồng chí Phạm Thành Ngại, Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy.

Báo cáo tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Lê Minh Hoan cho biết, thời gian qua, các cấp, các ngành, Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đã có nhiều nỗ lực trong tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật; xây dựng hệ thống theo dõi, kiểm soát, giám sát tàu cá, đẩy mạnh công tác quản lý Nhà nước, giảm dần số vụ vi phạm.

Các đại biểu là lãnh đạo các sở, ngành tỉnh và các huyện trên địa bàn tỉnh tham dự hội nghị.

Tuy nhiên, phát triển ngành thủy sản Việt Nam chưa bền vững, chưa gỡ được cảnh báo "Thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu, chưa tuân thủ đầy đủ quy định chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định. Việc triển khai hệ thống quản lý, giám sát toàn diện đội tàu; cập nhật cơ sở dữ liệu tàu cá quốc gia; truy xuất nguồn gốc thủy sản; xây dựng chuỗi sản xuất thủy sản liên kết giữa ngư dân, doanh nghiệp và chính quyền; xử lý vi phạm còn hạn chế.

Để đẩy mạnh công tác chống khai thác thủy sản IUU, bảo đảm phát triển bền vững ngành thủy sản, Chỉ thị 32 của Ban Bí thư lần này tiếp tục yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách.

Trong đó, phải xác định chống khai thác IUU là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, có ý nghĩa lâu dài đối với phát triển bền vững ngành thủy sản; là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trước hết là các cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu ở ngành, địa phương có trách nhiệm trực tiếp đối với công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tạo sự thống nhất, đồng bộ, quyết tâm cao thực hiện mục tiêu gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" trong năm 2024 và duy trì kết quả bền vững, góp phần phát triển kinh tế - xã hội; bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền biển, đảo; tăng cường quan hệ chính trị, ngoại giao, vị thế của Việt Nam với quốc tế...

Để triển khai Chỉ thị của Ban Bí thư thời gian tới đạt hiệu quả cao nhất, tại hội nghị, đồng chí Trần Lưu Quang, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết, Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động và kế hoạch của Chính chí phủ để triển khai thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư. Trong đó, mục tiêu của chương trình, kế hoạch này là xác định công tác chống khai thác IUU là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, có ý nghĩa lâu dài đối với phát triển bền vững ngành thủy sản; thực hiện mục tiêu gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" trong năm 2024.

Trên địa bàn tỉnh Cà Mau, công tác chống khai thác IUU được triển khai quyết liệt từ tỉnh đến cơ sở. Cà Mau là một trong những tỉnh tiên phong trong nghiên cứu lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và theo dõi tình hình hoạt động của tàu cá trên biển 24/24. Theo đó, HĐND tỉnh ban hành nghị quyết hỗ trợ cước thuê bao dịch vụ VMS, nhờ vậy các ngành chức năng, chính quyền địa phương có thông tin, có đầy đủ cơ sở pháp lý để thực hiện nhiệm vụ kịp thời, hiệu quả. Đối với tàu mất tín hiệu kết nối trong bờ, mất kết nối nhiều ngày, tỉnh cũng đã thiết kế, sử dụng phần mềm số hóa để các địa phương tham gia kiểm soát.

“Tỉnh cũng đã xây dựng phần mềm quản lý liên thông kiểm soát tàu cá, đảm bảo khi tàu cá ra, vào cửa biển phải có sự kiểm soát của 3 lực lượng: Cảng cá, Văn phòng IUU và Biên phòng. Hiện nay phần mềm này đã được Bộ Quốc phòng chỉ đạo nghiên cứu áp dụng cho toàn quốc” Phó chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Sử cho biết.

Hiện nay, khoảng 133 bến cá tư nhân trên địa bàn tỉnh được quản lý và kiểm soát sản lượng.

Xuất phát từ thực tế trên địa bàn tỉnh chỉ có 2 cảng cá chỉ định, nên đến năm 2022, thống kê chỉ đạt khoảng 20% tổng sản lượng thủy sản khai thác. Do đó, tỉnh đã kiến nghị và được phép triển khai thiết kế, hướng dẫn “Ứng dụng số hóa trên nền tảng Google Sheets” để cập nhật kết quả thống kê sản lượng khai thác của 133 bến cá tư nhân. Nhờ vậy năm 2023, sản lượng khai thác thủy sản của tỉnh được thống kê gần 123.000 tấn, đạt trên 52%.

Tuy nhiên, trên thực tế tỉnh cũng còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, việc vi phạm VMS ngày càng tinh vi; tình trạng tàu cá lắp đặt VMS mất kết nối không rõ nguyên nhân thường xuyên xảy ra; công tác xác minh, xử phạt tàu cá vượt ranh giới được phát hiện qua Hệ thống VMS gặp nhiều khó khăn. Phần mềm kiểm soát tàu cá liên thông còn gặp một số khó khăn, chưa phát huy hết hiệu quả do chưa áp dụng trên toàn quốc. Tình trạng ngư dân tự ý cải hoán, sang bán tàu cá không theo quy định khó kiểm soát. Việc thống kê sản lượng tại các bến cá tư nhân còn sai sót, chưa đảm bảo thời gian, tỷ lệ chưa đảm bảo theo quy định.

Sông Đốc là một trong những cửa biển có cảng cá được Bộ NN&PTNT chỉ định xác định nguồn gốc thủy sản.

Tại hội nghị nhiều đại biểu là đại diện các tỉnh có biển cũng cho rằng, khó khăn lớn nhất của địa phương hiện nay là cơ sở hạ tầng nghề cá và việc kiểm soát hoạt động tàu cá, sản lượng khai thác, truy xuất nguồn gốc chưa đáp ứng yêu cầu; công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát, phối hợp, phát hiện, xử lý vi phạm chưa nghiêm, chưa thường xuyên, đồng bộ.

Kết thúc hội nghị, đồng chí Trương Thị Mai, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban tổ chức Trung ương, chỉ đạo, còn thẻ vàng không chỉ gây ra thiệt hại về kinh tế, cuộc sống của hàng triệu ngư dân mà còn ảnh hưởng cả về chính trị, nhất là về hình ảnh của Việt Nam trên thị trường thế giới. Do đó, sau hội nghị hôm nay, cả hệ thống chính trị cần có quyết tâm cao hơn. Các cơ quan tổ chức, chính quyền các địa phương và cả ngư dân, nhất là chính quyền cơ sở phải nhận thức một cách đầy đủ về chống khai thác IUU. Khi nhận thức đầy đủ và có quyết tâm cao sẽ gỡ được “thẻ vàng” và gỡ “thẻ vàng” là bước đầu để tiến tới phát triển nghề biển bền vững. Đó là trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền đối với ngư dân, cũng là trách nhiệm của chính ngư dân để bảo vệ cuộc sống của mình./.

Nguyễn Phú