Cho thôi việc công chức 1 năm không hoàn thành nhiệm vụ để xóa biên chế suốt đời

Dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) có những đổi mới rất mạnh mẽ trong đánh giá, tuyển dụng công chức, lãnh đạo vào hệ thống sao cho có thể tận dụng nguồn lực, liên thông khu vực tư với khu vực công.

Trao đổi với VietNamNet, ông Nguyễn Quang Dũng - Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên chức (Bộ Nội vụ) cho hay, tới đây, sẽ đánh giá công chức bằng những bộ công cụ hiện đại, 1 năm không hoàn thành có thể cho thôi việc hoặc cho làm công việc khác thấp hơn.

Người có năng lực có thể được nhận làm lãnh đạo ngay trong khu vực công

Dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) lần này đã đưa ra nhiều sửa đổi quan trọng để đáp ứng chủ trương tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và tinh giản bộ máy. Xin ông cho biết những điểm thay đổi quan trọng nhất trong dự thảo lần này là gì?

Dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) thay thế toàn diện Luật Cán bộ, công chức hiện hành, tập trung vào mấy nội dung.

Một là sửa đổi, bổ sung quy định về liên thông cán bộ, công chức cấp xã với cấp tỉnh, thống nhất một chế độ công vụ từ Trung ương đến cấp xã.

Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên chức (Bộ Nội vụ) Nguyễn Quang Dũng. Ảnh: T.Hằng

Theo đó, cán bộ, công chức cấp xã hiện nay sẽ được liên thông như cán bộ, công chức cấp huyện hiện nay - tức là chỉ có một chế độ công vụ. Việc tuyển dụng, sử dụng, đánh giá thống nhất theo một chế độ.

Thứ hai là sửa đổi các quy định về cơ chế quản lý, sử dụng cán bộ, công chức theo hướng minh bạch, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu cải cách của nền hành chính. Trong đó, trọng tâm là chuyển đổi phương thức quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm, tập trung vào 3 nội dung chính.

Một là, chuyển đổi phương thức quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm, lấy vị trí việc làm làm trung tâm. Trên cơ sở đó, thực hiện việc tuyển dụng, sử dụng, đánh giá, bố trí cán bộ, công chức. Bố trí vào vị trí việc làm nào thì xếp lương vào vị trí việc làm đó, không còn hình thức thi nâng ngạch.

Hai là, đổi mới công tác tuyển dụng công chức theo hướng người được tuyển chọn phải đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm. Khi trúng tuyển, người được tuyển chọn sẽ được bổ nhiệm và xếp lương ngay vào ngạch công chức tương ứng. Trước đây, ứng viên thi tuyển thường chỉ thi vào ngạch chuyên viên, nhưng hiện nay có thể thi tuyển vào ngạch chuyên viên, chuyên viên chính, chuyên viên cao cấp và thậm chí có thể thi vào chức vụ lãnh đạo.

Đó là một sự đổi mới rất mạnh mẽ, từ đó tạo ra sự liên thông giữa khu vực tư và khu vực công để tận dụng nguồn lực như Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị vừa ban hành. Tức là những người có khả năng, năng lực thì được tiếp nhận ngay vào trong khu vực công để đáp ứng nhiệm vụ.

Ba là nâng cao hiệu quả đánh giá và sử dụng, sàng lọc cán bộ, công chức. Trong đó, quy định đánh giá công chức phải căn cứ vào kết quả sản phẩm công việc, thông qua tiến độ, chất lượng sản phẩm. Thay cho việc đánh giá chung chung, cảm tính, chúng ta sẽ sử dụng công cụ, phần mềm, bộ chỉ số… để đánh giá, đảm bảo sự khách quan, công khai, minh bạch.

Công chức không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ sẽ được đưa ra khỏi bộ máy, làm tốt thì được trọng dụng, được bố trí vào công việc cao hơn, được nâng lương trước thời hạn, được xem xét khen thưởng từ quỹ tiền thưởng của cơ quan, đơn vị, được xem xét, ưu tiên bổ nhiệm vào vị trí, chức vụ lãnh đạo.

Việc sửa đổi các quy định này sẽ tạo ra một khung pháp lý để thực hiện nền công vụ theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, phục vụ cho sự phát triển của đất nước và nhu cầu của người dân, doanh nghiệp trong giai đoạn đất nước đang chuyển mình bước vào kỷ nguyên mới.

Vào vị trí nào thì hưởng lương vị trí đó

Một trong những quy định được các đại biểu Quốc hội đánh giá cao trong dự thảo luật là cơ chế tuyển dụng có nhiều đột phá với nhiều chính sách mở có thể thu hút được người có tài năng, năng lực từ khu vực tư sang khu vực công. Ông có thể phân tích rõ hơn việc tuyển dụng công chức tới đây có gì khác biệt so với hiện nay?

Trước đây, chúng ta tuyển dụng công chức theo mô hình chức nghiệp. Tức là khi tuyển dụng vào, đầu tiên là người tốt nghiệp đại học ra trường tuyển vào ngạch chuyên viên phải trải qua 1 năm tập sự hưởng 85% lương với hệ số lương khởi điểm 2,34. Sau 9 năm đủ điều kiện mới được thi chuyên viên chính, sau 6 năm làm chuyên viên chính mới đủ điều kiện thi chuyên viên cao cấp.

Bây giờ, chúng ta đổi mới tuyển dụng theo vị trí việc làm. Ngay từ khi tuyển dụng vào, chúng ta cho phép các ứng viên thi vào tất cả các vị trí chuyên viên, chuyên viên chính, chuyên viên cao cấp, thậm chí thi tuyển lãnh đạo. Ai đáp ứng vị trí việc làm nào thì được nhận vào vị trí đó và hưởng lương của vị trí việc làm đó, nên sẽ tạo ra động lực thu hút được nguồn lực từ bên ngoài.

Đặc biệt, với những người có tài năng, người đã có kinh nghiệm, giỏi về lĩnh vực pháp luật như Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị nêu rõ thì có thể tiếp nhận họ vào vị trí cần tuyển dụng luôn.

Người có nhiều kinh nghiệm trong kỹ thuật lập pháp chẳng hạn, có nhiều kinh nghiệm quản lý trong khu vực doanh nghiệp rồi thì có thể tiếp nhận họ vào trong khu vực công để thực hiện được ngay những công việc quan trọng chứ không phải như trước đây cứ phải giao việc nhỏ rồi đến việc lớn. Bây giờ có thể giao ngay những việc quan trọng cho họ để đáp ứng yêu cầu cấp bách.

Các quy định về đổi mới về tuyển dụng công chức lần này phải nói là rất mạnh mẽ, rất khác so với trước đây.

Như ông nói, điểm thay đổi cốt lõi của dự luật này là lấy vị trí việc làm làm trung tâm để đánh giá, tuyển dụng, sử dụng công chức. Vậy, hiện nay Bộ Nội vụ đã hoàn thành việc xây dựng các vị trí việc làm chưa? Có khó khăn, vướng mắc gì trong quá trình xây dựng vị trí việc làm không?

Khái niệm về vị trí việc làm đã được đưa vào Luật Cán bộ, công chức từ năm 2008, có hiệu lực từ năm 2010.

Tuy nhiên, việc xác định vị trí việc làm rất phức tạp, mỗi nước lại có một mô hình khác nhau. Vì thế, chúng ta vừa làm vừa điều chỉnh. Đến nay, tất cả các bộ, ngành đã xây dựng đề án và được phê duyệt. Việc sử dụng các vị trí việc làm gắn với tuyển dụng, sử dụng, đánh giá và trả lương hiện nay vẫn chưa thực sự đồng bộ.

"Anh được bổ nhiệm vào chức vụ trưởng thì sẽ hưởng lương của vụ trưởng, không còn phải ngạch nọ, ngạch kia". Ảnh minh họa: Lê Anh Dũng

Trong giai đoạn tới, chúng ta sẽ phải chuyển đổi, coi vị trí việc làm là trung tâm, ngạch chỉ là một bộ phận thôi.

Đối với những cán bộ, công chức lãnh đạo thì ngạch công chức chỉ để xếp lương. Còn đối với công chức không giữ chức vụ lãnh đạo thì ngạch sẽ thể hiện thứ bậc về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.

Ví dụ, anh được bổ nhiệm vào chức vụ vụ trưởng thì sẽ hưởng lương của vụ trưởng, không còn phải ngạch nọ, ngạch kia. Chỉ có người không giữ chức vụ thì vẫn phải có chức danh, ngạch nào đó để xếp lương. Việc này sẽ phải có lộ trình và có thời gian chứ không thể làm ngay một lúc.

Dùng KPI để biết ai làm được việc, ai không làm được

Lâu nay khi nói đến công chức nhà nước, nhiều người vẫn hay nói đến tư duy "biên chế suốt đời". Trong lần sửa đổi luật này, Bộ Nội vụ có đặt ra việc xóa bỏ tư duy biên chế suốt đời. Vậy việc này sẽ được thực hiện như thế nào, thưa ông?

Thực ra, lâu nay khi đánh giá công chức vào cuối năm, đa số đều được đánh giá là hoàn thành tốt nhiệm vụ, chỉ có một số ít không hoàn thành nhiệm vụ.

Chúng ta quy định 2 năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ mới bị cho thôi việc. Do đánh giá hình thức như vậy, chúng ta không đưa được người không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ra khỏi bộ máy, dẫn đến tư duy "đã vào công chức là ở lại suốt đời".

Lần này, để xóa được tư duy đó, chúng ta phải tuyển dụng và sử dụng công chức theo vị trí việc làm gắn với năng lực, hiệu quả và sản phẩm mà công chức phải đảm nhận.

Dự thảo luật đưa ra những quy định rất mạnh mẽ. Đó là nếu 1 năm không hoàn thành nhiệm vụ, công chức có thể bị bố trí vị trí công việc thấp hơn hoặc cho thôi việc.

Đây là điểm mới đột phá bởi quy định hiện hành 2 năm không hoàn thành nhiệm vụ mới bị tinh giản biên chế đã dẫn đến một số trường hợp lách bằng cách 1 năm hoàn thành, 1 năm không hoàn thành, năm sau lại hoàn thành và rất khó để sàng lọc.

Điều quan trọng là chúng ta đánh giá phải thực chất. Chính vì vậy, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã phát biểu ở Quốc hội: "Chúng ta sẽ sử dụng các phương pháp đánh giá hiện đại bằng KPI, sử dụng các công cụ công nghệ để đánh giá khách quan, thực chất. Từ đó biết ai làm được việc, ai không làm được để sàng lọc".

Tuy nhiên, việc sàng lọc chỉ là một phần, mục đích chính là khi chúng ta đánh giá thực chất, công chức sẽ nâng cao ý thức trách nhiệm làm việc hơn. Người làm tốt sẽ được nâng lương trước thời hạn, được bố trí vào ngạch cao hơn, được thưởng… Người không muốn bị sàng lọc sẽ phải cố gắng và có động lực làm việc.

Tôi nghĩ, việc đánh giá, sàng lọc để tạo động lực là quan trọng chứ không phải mục tiêu sàng lọc để đưa công chức ra khỏi bộ máy.

Thu Hằng

Nguyễn Thảo