Chính thức sửa đổi quy định giao dịch, gỡ 'nút thắt' nâng hạng TTCK

Sở giao dịch chứng khoán TP HCM (HoSE). Ảnh minh họa

Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC ngày 18/9/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của các thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Thông tư có hiệu lực thi hành từ ngày 2/11/2024.

Với Thông tư này, Bộ Tài chính đã xóa bỏ yêu cầu có tiền trong tài khoản trước khi đặt lệnh (pre-funding) đối với nhà đầu tư nước ngoài. Đây vốn là "nút thắt" lớn nhất trong tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi theo tiêu chí của FTSE Russell.

Thông tư mới quy định, nhà đầu tư phải có đủ tiền khi đặt lệnh mua chứng khoán, ngoại trừ 2 trường hợp: Nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức và tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Công ty chứng khoán sẽ thực hiện đánh giá rủi ro thanh toán của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài để xác định mức tiền phải có khi đặt lệnh mua cổ phiếu (nếu có) theo thỏa thuận giữa công ty chứng khoán và nhà đầu tư hoặc đại diện theo ủy quyền của nhà đầu tư.

Trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thanh toán đủ tiền cho giao dịch mua cổ phiếu, nghĩa vụ thanh toán giao dịch thiếu tiền được chuyển cho công ty chứng khoán - nơi nhà đầu tư đặt lệnh thông qua tài khoản tự doanh, ngoại trừ trường hợp ngân hàng lưu ký nơi nhà đầu tư nước ngoài mở tài khoản lưu ký chứng khoán chịu trách nhiệm thanh toán.

Về thanh toán, theo Thông tư 68, nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức đặt lệnh mua cổ phiếu phải có đủ tiền trên tài khoản trước thời điểm thành viên lưu ký phải chuyển tiền vào tài khoản tiền gửi của thành viên lưu ký tại ngân hàng thanh toán để thực hiện thanh toán giao dịch chứng khoán. Việc bù trừ, thanh toán giao dịch mua cổ phiếu được thực hiện theo quy định pháp luật và quy chế của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC).

Trường hợp nhà đầu tư đặt lệnh mua cổ phiếu thiếu tiền thanh toán, VSDC thực hiện chuyển nghĩa vụ thanh toán thành nghĩa vụ của công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư nước ngoài đặt lệnh mua cổ phiếu (qua tài khoản tự doanh của công ty chứng khoán).

Thông tư 68 còn sửa đổi quy định về ngôn ngữ công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Theo đó, tổ chức niêm yết, công ty đại chúng quy mô lớn công bố thông tin định kỳ đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1/1/2025.

Tổ chức niêm yết, công ty đại chúng quy mô lớn công bố thông tin bất thường, công bố thông tin theo yêu cầu và công bố thông tin về các hoạt động khác đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1/1/2026.

Công ty đại chúng không thuộc trường hợp trên công bố thông tin định kỳ đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1/1/2027; công bố thông tin bất thường, công bố thông tin theo yêu cầu và công bố thông tin về các hoạt động khác đồng thời bằng tiếng Anh kể từ ngày 1/1/2028.

Trong báo cáo nhanh phát hành ngày 18/9, Chứng khoán SSI nhận định, Thông tư 68 của Bộ Tài chính là một bước tiến gần hơn để thị trường chứng khoán Việt Nam đáp ứng các yêu cầu nâng hạng lên thị trường mới nổi của FTSE Russell. Đơn vị phân tích duy trì kịch bản Việt Nam sẽ được nâng hạng trong kỳ đánh giá tháng 9 năm 2025.

Với việc nâng hạng lên thị trường mới nổi, theo ước tính sơ bộ của SSI, dòng vốn từ các quỹ ETF có thể lên đến 1,7 tỷ USD, chưa tính đến dòng vốn từ các quỹ chủ động (FTSE Russell ước tính tổng tài sản từ các quỹ chủ động gấp 5 lần so với các quỹ ETF).

Theo SSI, các cổ phiếu có thể thu hút dòng tiền khi Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi là VNM, VHM, VIC, HPG, VCB, SSI, MSN, VND, DGC, VRE, VCI.

Phạm Ngọc