Chính sách thuế của Mỹ có thể gây rối loạn chuỗi cung ứng ô-tô Bắc Mỹ

Các mẫu xe mới được trưng bày tại một đại lý Ford ở Vancouver, tỉnh British Columbia, Canada, ngày 3/4/2025. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Trong nhiều năm qua, chuỗi cung ứng ô-tô của Mỹ đã được tích hợp sâu với hai nước láng giềng là Mexico và Canada. Trước khi một chiếc xe được lắp ráp hoàn chỉnh, các bộ phận của nó có thể phải đi qua lại nhiều lần giữa Mỹ, Mexico và Canada.

Việc Mỹ áp thuế lên hàng hóa từ Mexico và Canada đang làm dấy lên lo ngại về nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng trên toàn Bắc Mỹ và đẩy giá xe lên cao. "Chúng tôi đang chứng kiến chi phí tăng vọt và tình trạng hỗn loạn", Farley nói.

Nhiều người Mỹ không còn đủ tiền mua xe mới

Tại xưởng của công ty Alian Plastics ở Monterrey, miền bắc Mexico, nhựa nóng chảy nhập từ Mỹ được đưa vào khuôn để sản xuất các bộ phận nhựa của ô-tô như vỏ đèn pha. Giám đốc điều hành Felipe Villarreal cho biết sau khi hoàn thiện, các bộ phận này sẽ được chuyển sang Mỹ để lắp ráp linh kiện, rồi lại quay về Mexico để lắp ráp xe hoàn chỉnh, cuối cùng là xuất khẩu trở lại Mỹ.

"Quy trình này thể hiện sự hợp tác chặt chẽ trong chuỗi cung ứng ô-tô Bắc Mỹ", ông Villarreal nhận định.

"Thay vì chỉ trả tiền vật liệu và chi phí gia công, giờ đây các doanh nghiệp có thể phải chịu mức thuế từ 15-25% ở mỗi bước, với tổng cộng có thể lên tới 70%", ông cảnh báo.

Các mẫu xe mới được trưng bày tại một đại lý Ford ở Vancouver, tỉnh British Columbia, Canada, ngày 3/4/2025. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Bất chấp tuyên bố của Washington rằng tăng thuế là để bảo vệ ngành ô-tô Mỹ, thực tế là xe được sản xuất hoàn toàn tại Mỹ gần như không tồn tại. Ngày nay, các hãng xe sử dụng nguồn lực toàn cầu.

Ngay cả mẫu bán tải F-150 nổi tiếng của Ford - xe bán chạy nhất tại Mỹ trong hơn 40 năm qua cũng có chưa đến một nửa linh kiện đến từ các nhà máy tại Mỹ. Ford hiện có nhà máy động cơ ở Chihuahua (Mexico), hai nhà máy dập và lắp ráp tại Cautitlan và Hermosillo (Mexico), cùng một nhà máy lắp ráp tại Oakville (Canada).

Năm ngoái, Mỹ nhập khẩu khoảng 8 triệu xe ô-tô. Mexico đứng đầu danh sách với 3 triệu xe xuất sang Mỹ, Canada xếp thứ tư với khoảng 1,1 triệu chiếc.

Tập đoàn tư vấn tài chính Anderson Economic Group ước tính rằng chính sách thuế mới sẽ làm giá xe rẻ nhất tại Mỹ tăng thêm 2.500-5.000 USD, trong khi một số mẫu xe nhập có thể đội giá tới 20.000 USD.

Ông Gary Clyde Hufbauer, chuyên gia tại Viện Kinh tế quốc tế Peterson, cho biết giá xe sẽ tăng trung bình 4.000 USD/chiếc, nhiều công ty có thể phải báo lỗ hoặc sụt giảm lợi nhuận. Chi phí tăng sẽ ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng.

Cách đây một thập kỷ, 20% người Mỹ thu nhập thấp nhất không đủ khả năng mua xe mới. Hiện nay, con số đó là 40%, theo ông Venkatesh Prasad, Phó Chủ tịch cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu ô-tô.

Cắt giảm nhân sự là điều “khó tránh”

Sản lượng ô-tô Mỹ đã liên tục giảm trong suốt thập kỷ qua. Theo dữ liệu của Bộ Thương mại Mỹ, năm ngoái nước này chỉ sản xuất 1,7 triệu xe hoàn chỉnh, giảm mạnh so với mức hơn 4 triệu chiếc năm 2014. Sự sụt giảm đến từ nhiều nguyên nhân: Chi phí sản xuất tăng, cạnh tranh toàn cầu khốc liệt và quá trình chuyển đổi chậm chạp sang xe điện.

Một xe vận chuyển ô-tô băng qua cầu Lewiston-Queenston trên đường sang Canada, nhìn từ phía Canada tại thác Niagara, tỉnh Ontario, vào ngày 9/4/2025. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Trong bối cảnh đó, việc áp thuế để phục hồi sản xuất nội địa có thể phản tác dụng.

Ngay cả khi các hãng xe toàn cầu chuyển thêm hoạt động về Mỹ theo mong muốn của Washington, thì vẫn cần rất nhiều thép và nhôm. Trong khi đó, Mỹ lại bắt đầu áp thuế 25% lên hai mặt hàng này từ ngày 12/3.

Chuyên gia Jay Cushing của Gimme Credit cảnh báo, việc tăng thuế thép và nhôm có thể khiến giá ô-tô tại Mỹ tăng thêm 1.500 USD. Tập đoàn tư vấn Anderson Economic Group thì cho rằng giá xe điện có thể tăng thêm đến 2.500 USD.

Nếu giá xe tiếp tục tăng, việc cắt giảm sản lượng và nhân sự trong ngành ô-tô Mỹ "sẽ là điều không thể tránh khỏi".

Tập đoàn tư vấn tài chính Anderson Economic Group

Ông Flavio Volpe, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà sản xuất linh kiện ô-tô Canada, cảnh báo ngành ô-tô Bắc Mỹ có thể sụp đổ vì quá phụ thuộc lẫn nhau.

"Chúng ta đều biết không thể sản xuất một chiếc xe nếu các bộ phận không đến kịp thời. Nếu bạn áp thuế 25%, thì ai đó - nhà sản xuất, nhà cung ứng linh kiện, hoặc người tiêu dùng sẽ phải gánh chi phí đó", ông Volpe nói.

Ông cho biết các công ty Canada hiện vận hành 156 nhà máy tại 18 bang của Mỹ, sử dụng khoảng 50.000 lao động Mỹ. “Chúng tôi là nhà đầu tư và là người sử dụng lao động ở Mỹ. Đừng tự gây thiệt cho chính mình”.

Các hãng xe “chật vật” tìm cách ứng phó

Giữa bối cảnh bất ổn do chính sách thuế của Mỹ, cả các nhà sản xuất nhỏ lẫn các tập đoàn toàn cầu đều đang xây dựng "kế hoạch B" để ứng phó và bảo vệ hoạt động của mình.

"Chúng tôi đang họp để xây dựng chiến lược, giống như khi đối phó với đại dịch Covid-19. Mọi thứ đều được thảo luận, từ việc tạm dừng kỹ thuật cho đến quản lý nhân sự nếu rủi ro về thuế thành hiện thực", ông Manuel Montoya, Tổng Giám đốc Liên minh ô-tô Nuevo Leon, chia sẻ.

Giám đốc tài chính General Motors, ông Paul Jacobson, cho biết công ty đã chuẩn bị cho kịch bản áp thuế ngắn hạn, nhưng sẽ gặp nhiều khó khăn nếu thuế kéo dài lâu hơn. “Nếu chúng trở thành vĩnh viễn, thì bạn sẽ phải cân nhắc hàng loạt điều, từ việc phân bổ nhà máy, thậm chí đến việc di dời nhà máy”, ông nói.

Đường cao tốc ở Nogales, bang Sonora, Mexico, ngày 2/4/2025. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Thông thường, các hãng bắt đầu thiết kế và thử nghiệm mẫu xe cho năm tiếp theo ngay từ đầu năm. Nhưng năm nay, nhiều công ty Bắc Mỹ vẫn do dự, và việc phát triển mẫu xe 2026 vẫn còn bị trì hoãn.

Theo S&P Global Mobility, sự không chắc chắn về thuế quan có thể làm chậm đầu tư, phát triển và sản xuất xe tại Mỹ, khiến thị trường ô-tô Mỹ ngày càng tách rời khỏi thị trường toàn cầu. "Chúng ta đang chứng kiến các khu vực như châu Âu và châu Á tăng cường chuỗi giá trị vì đó là cách hiệu quả nhất. Việc tự cô lập mình là một bước lùi", ông Montoya nhận định.

HẢI YẾN Theo Tân Hoa xã