Chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến năm 2030: Cần gắn ưu đãi với hiệu quả và công bằng

Trong phát biểu của mình, đại biểu Thạch Phước Bình đã nêu rõ những hiệu quả tích cực của chính sách hiện hành, đồng thời đề xuất các giải pháp mang tính thực tiễn nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu lực, hiệu quả của chính sách trong thời gian tới.

Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp chiều ngày 11/6. Ảnh: media.quochoi.vn

Miễn thuế là cần thiết, nhưng không thể đại trà

Theo Dự thảo Nghị quyết, chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp - vốn được triển khai từ năm 2003 theo Nghị quyết số 55/2010/QH12 và các nghị quyết sửa đổi, bổ sung - sẽ tiếp tục được áp dụng đến hết năm 2030. Chính sách này hướng đến đối tượng là các hộ gia đình, cá nhân và tổ chức được Nhà nước giao đất nông nghiệp để sản xuất ổn định, nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính, khuyến khích canh tác và giữ vững an ninh lương thực quốc gia.

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh đây là một chính sách nhân văn, mang đậm dấu ấn hỗ trợ nông dân. Tuy nhiên, nếu không có cơ chế phân loại và điều kiện ràng buộc, chính sách sẽ dễ bị lợi dụng, thậm chí gây ra bất công và lãng phí tài nguyên. Thực tế cho thấy, chính sách miễn thuế trong thời gian qua đã đem lại nhiều kết quả tích cực.

Theo thống kê, tính đến năm 2023, có hơn 10 triệu hộ dân trên toàn quốc được hưởng lợi từ chính sách này, với diện tích miễn thuế lên tới khoảng 10 triệu héc-ta. Ước tính ngân sách miễn thuế hằng năm khoảng 7.000 - 8.000 tỷ đồng, góp phần quan trọng trong việc duy trì sản xuất, nâng cao thu nhập nông hộ, giảm thiểu tình trạng bỏ hoang đất và hỗ trợ chương trình xây dựng nông thôn mới.

Đại biểu Thạch Phước Bình thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp chiều ngày 11/6. Ảnh: media.quochoi.vn

Bốn điểm nghẽn cần được tháo gỡ

Tuy vậy, theo đại biểu Thạch Phước Bình, việc tiếp tục gia hạn chính sách cần được nhìn nhận một cách toàn diện, gắn với yêu cầu nâng cao hiệu quả sử dụng đất và quản trị công bằng.

Thứ nhất, chính sách hiện đang áp dụng đồng loạt cho mọi đối tượng - từ hộ nông dân nhỏ lẻ, hợp tác xã sản xuất thực tế đến các doanh nghiệp lớn hoặc người sở hữu đất nhưng không canh tác. Sự đồng nhất này dẫn đến thiếu công bằng, tạo ra khe hở để một số tổ chức, cá nhân trục lợi chính sách hoặc “ôm đất chờ thời”, trong khi vẫn được miễn thuế như nông dân trực tiếp sản xuất.

Thứ hai, thiếu điều kiện sử dụng đất hiệu quả là điểm yếu cố hữu. Việc miễn thuế không kèm theo các ràng buộc về hiệu quả canh tác, thời gian đất bị bỏ hoang, hoặc nghĩa vụ bảo vệ tài nguyên môi trường dẫn đến nhiều trường hợp đất đai bị lãng phí mà không có biện pháp chế tài.

Thứ ba, chính sách chưa tích hợp đồng bộ với các hỗ trợ nông nghiệp hiện hành, như tín dụng ưu đãi, bảo hiểm nông nghiệp, đào tạo kỹ thuật hay hỗ trợ xây dựng chuỗi giá trị. Việc miễn thuế cần trở thành một mắt xích trong hệ sinh thái chính sách phát triển nông nghiệp hiện đại, không thể vận hành đơn lẻ.

Thứ tư, cơ chế giám sát còn thiếu hiệu quả và minh bạch. Nhiều địa phương chưa có hệ thống số liệu theo dõi đầy đủ, việc báo cáo còn hình thức và chưa phản ánh đúng thực trạng sử dụng đất.

Đề xuất hoàn thiện chính sách: Từ hỗ trợ sang hiệu quả bền vững

Từ các phân tích nêu trên, đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị 04 nhóm giải pháp quan trọng cần được bổ sung vào Dự thảo Nghị quyết:

Một là, cần phân loại rõ ràng đối tượng được miễn thuế, ưu tiên hộ gia đình trực tiếp sản xuất và hợp tác xã đang hoạt động thực tế. Đồng thời, áp dụng mức miễn/giảm linh hoạt hoặc duy trì nghĩa vụ thuế đối với tổ chức, cá nhân không canh tác, sử dụng đất kém hiệu quả hoặc có hành vi đầu cơ đất đai.

Hai là, phải thiết lập các điều kiện sử dụng đất đi kèm chính sách miễn thuế. Cụ thể: không bỏ hoang quá 12 tháng, sử dụng đúng mục đích, có hợp đồng rõ ràng nếu cho thuê lại và đảm bảo không chuyển nhượng trái phép.

Ba là, cần kết nối chính sách miễn thuế với các chương trình hỗ trợ sản xuất như tín dụng ưu đãi, bảo hiểm mùa vụ, đào tạo nông nghiệp, phát triển vùng nguyên liệu và ứng dụng công nghệ cao. Cách tiếp cận này giúp gia tăng hiệu quả đầu tư công và tăng sức cạnh tranh cho ngành nông nghiệp.

Bốn là, đề nghị xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ chế giám sát định kỳ, giao Bộ Tài chính phối hợp Bộ NN&PTNT và các địa phương cập nhật, đánh giá và báo cáo 2 năm/lần về tác động của chính sách miễn thuế. Việc minh bạch hóa dữ liệu sẽ là cơ sở để điều chỉnh kịp thời và tránh lãng phí ngân sách.

Kết thúc bài phát biểu, đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh một chính sách dù xuất phát từ thiện chí tốt đẹp, nếu thiếu minh bạch, thiếu điều kiện ràng buộc và không có đánh giá thường xuyên, thì sẽ khó bền vững, thậm chí bị lợi dụng. Việc hoàn thiện chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp là điều kiện tiên quyết để phát triển nông nghiệp hiện đại, giữ gìn an ninh lương thực và nâng cao đời sống nông dân.

Báo Trà Vinh Online