Chính sách kiểm soát thuốc lá toàn cầu: Thách thức và kinh nghiệm cho Việt Nam

Thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh tật nghiêm trọng và tử vong trên toàn thế giới. Mặc dù các chiến dịch tuyên truyền về tác hại của thuốc lá đã có những bước tiến lớn trong những năm qua, nhưng tỷ lệ người hút thuốc vẫn còn cao ở nhiều quốc gia.

Ông Nguyễn Tuấn Lâm phát biểu tại một hội thảo gần đây.

Chính vì vậy, các chính sách kiểm soát thuốc lá ngày càng trở thành một phần quan trọng trong chiến lược bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu tác hại của thuốc lá đối với xã hội.

Chính sách kiểm soát thuốc lá không chỉ là một yêu cầu y tế công cộng mà còn là một thách thức lớn đối với các quốc gia trên thế giới.

Những nỗ lực kiểm soát thuốc lá toàn cầu có thể được thấy rõ qua các sáng kiến và hiệp định quốc tế, trong đó Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là văn bản pháp lý quan trọng nhất.

FCTC là một hiệp định toàn cầu được WHO phát động vào năm 2003 nhằm mục đích giảm thiểu tác hại của thuốc lá trên toàn cầu.

Công ước này bao gồm 6 mục tiêu chính là giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá: Thực hiện các chiến lược như tăng thuế thuốc lá, cấm quảng cáo và khuyến mại, cấm quảng cáo thuốc lá qua các phương tiện truyền thông, và tuyên truyền về tác hại của thuốc lá.

Giảm cung cấp thuốc lá: Đảm bảo rằng việc sản xuất, tiêu thụ và phân phối thuốc lá không gây hại đến sức khỏe cộng đồng, đồng thời giảm mức độ sản xuất thuốc lá không hợp pháp.

Cảnh báo sức khỏe: Tất cả các sản phẩm thuốc lá đều phải có cảnh báo rõ ràng về tác hại đối với sức khỏe người sử dụng.

Chế tài về sản phẩm thuốc lá: Đưa ra quy định về thành phần của thuốc lá, đảm bảo không có các chất độc hại vượt quá mức cho phép.

Hỗ trợ cho những người muốn cai thuốc: Khuyến khích các quốc gia xây dựng các chương trình hỗ trợ để người dân có thể từ bỏ thuốc lá.

Giám sát và nghiên cứu: Tăng cường việc giám sát và nghiên cứu các tác động của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng.

FCTC hiện đã có sự tham gia của 181 quốc gia, thể hiện cam kết toàn cầu trong việc giảm thiểu sử dụng thuốc lá và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các quốc gia ký kết cam kết thực hiện các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu tác hại của thuốc lá theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Mỗi quốc gia trên thế giới có những chính sách và chiến lược riêng để kiểm soát thuốc lá. Tuy nhiên, các biện pháp cơ bản mà hầu hết các quốc gia áp dụng thường bao gồm tăng thuế thuốc lá, cấm quảng cáo thuốc lá, cảnh báo sức khỏe trên bao bì, cấm hút thuốc lá ở nơi công động.

Ông Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho rằng, tăng thuế thuốc lá là một trong những biện pháp kiểm soát thuốc lá hiệu quả nhất.

Theo các nghiên cứu, việc tăng thuế có thể làm giảm tỷ lệ hút thuốc và giảm thiểu tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng. Các quốc gia như Australia, Canada, và Anh đã áp dụng chính sách tăng thuế thuốc lá để làm giảm mức tiêu thụ.

Quảng cáo thuốc lá luôn là một trong những yếu tố thúc đẩy việc tiêu thụ thuốc lá, đặc biệt là đối với giới trẻ. Chính vì vậy, nhiều quốc gia đã thực hiện các biện pháp cấm quảng cáo thuốc lá trên các phương tiện truyền thông, bao gồm truyền hình, radio và báo chí. Một số quốc gia còn cấm quảng cáo thuốc lá trực tuyến và qua các kênh mạng xã hội.

Một biện pháp quan trọng trong việc kiểm soát thuốc lá là yêu cầu các bao bì thuốc lá phải có hình ảnh cảnh báo về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe người sử dụng.

Hình ảnh cảnh báo giúp nâng cao nhận thức và cảnh tỉnh người tiêu dùng về những nguy hiểm mà thuốc lá mang lại. Canada, Anh, và Brazil là một trong những quốc gia tiên phong trong việc áp dụng cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá.

Các chính sách cấm hút thuốc nơi công cộng, như ở bệnh viện, trường học, công sở, nhà hàng, và các không gian công cộng khác, đã được áp dụng rộng rãi.

Chính sách này không chỉ bảo vệ những người không hút thuốc khỏi khói thuốc thụ động mà còn giúp giảm thiểu tác động của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng. Các quốc gia như New Zealand, Ireland, và Bắc Mỹ đã thực hiện rất thành công chính sách này.

Mặc dù có những tiến bộ đáng kể trong việc kiểm soát thuốc lá, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc thực hiện chính sách kiểm soát thuốc lá trên toàn cầu. Ngành công nghiệp thuốc lá là một ngành kinh tế lớn và mạnh mẽ.

Các công ty thuốc lá thường có lobbies mạnh mẽ và tài chính hùng hậu, giúp họ duy trì các chiến dịch quảng cáo và bảo vệ lợi ích của mình trước các chính sách kiểm soát. Điều này tạo ra khó khăn lớn trong việc thực thi các biện pháp cấm quảng cáo thuốc lá và tăng thuế thuốc lá.

Sự xuất hiện của thuốc lá điện tử (e-cigarettes) và các sản phẩm thay thế nicotine (như vape) đã mở ra một thách thức mới đối với các chính sách kiểm soát thuốc lá.

Mặc dù thuốc lá điện tử được cho là ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống, nhưng các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng chúng vẫn có thể gây nghiện và có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Điều này đòi hỏi các quốc gia cần cập nhật và điều chỉnh các chính sách để bao gồm cả thuốc lá điện tử và các sản phẩm thay thế nicotine.

Các quốc gia đang phát triển thường đối mặt với nhiều khó khăn trong việc triển khai các chính sách kiểm soát thuốc lá, bao gồm thiếu nguồn lực tài chính, sự không nhận thức đầy đủ về tác hại của thuốc lá và sự phổ biến của thuốc lá trong các cộng đồng nghèo. Điều này khiến việc thực hiện các biện pháp kiểm soát thuốc lá trở nên khó khăn hơn.

Trong tương lai theo ông Tuấn Lâm, chính sách kiểm soát thuốc lá có thể tiếp tục thay đổi để đáp ứng với các thách thức mới, đặc biệt là sự phát triển của thuốc lá điện tử và các sản phẩm thay thế nicotine.

Các chiến lược sẽ cần phải thực thi mạnh mẽ hơn đối với việc cấm thuốc lá điện tử và các sản phẩm thay thế nicotine trong các khu vực công cộng và nơi làm việc.

Đẩy mạnh nghiên cứu để hiểu rõ hơn về tác động lâu dài của các sản phẩm này đối với sức khỏe. Tăng cường hợp tác quốc tế trong việc kiểm soát thuốc lá, nhất là ở các quốc gia đang phát triển, nơi tỷ lệ hút thuốc còn cao và việc áp dụng các chính sách kiểm soát còn yếu.

Chính sách kiểm soát thuốc lá toàn cầu là một yếu tố quan trọng trong việc giảm thiểu tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng. Mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể, nhưng ngành công nghiệp thuốc lá vẫn còn rất mạnh và có những thách thức mới từ thuốc lá điện tử.

Để đạt được mục tiêu toàn cầu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, các quốc gia cần hợp tác chặt chẽ và tiếp tục nâng cao nhận thức cộng đồng, đồng thời thực thi các chính sách mạnh mẽ để bảo vệ sức khỏe của mọi người.

D.Ngân