Chính sách cắt giảm thị thực và tăng thuế khiến sinh viên Trung Quốc từ bỏ 'giấc mơ Mỹ'

Sinh viên tại trường Đại học California ở Los Angeles, California, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo hãng tin Reuters (Anh), khi chương trình tiến sĩ ngành sinh học của Yao, sinh viên 25 tuổi, bị hoãn lại do trường đại học ở Mỹ cắt giảm tài trợ, cô đã buộc phải xem xét lại lựa chọn học tập của mình. Yao chỉ là một trong số ngày càng nhiều sinh viên Trung Quốc đang khám phá các điểm đến khác ngoài Mỹ.

Cuộc chiến thương mại giữa Washington và Bắc Kinh, cùng làn sóng kỳ thị công dân Trung Quốc ngày càng tăng, đang khiến nhiều du học sinh lo ngại và cân nhắc lại “Giấc mơ Mỹ”.

“Tôi từng nghĩ chính trị là thứ xa vời, nhưng năm nay tôi thật sự cảm nhận được tác động của chính trị với sinh viên quốc tế”, Yao, hiện sống tại Chicago, chia sẻ. Cô từ chối tiết lộ tên trường đại học mình dự định theo học.

Trong suốt 15 năm, Trung Quốc là quốc gia có số lượng sinh viên quốc tế đông nhất tại Mỹ, cho đến khi bị Ấn Độ vượt qua vào năm ngoái. Năm 2023, sinh viên Trung Quốc đã đóng góp khoảng 14,3 tỷ USD cho nền kinh tế Mỹ, theo dữ liệu từ tổ chức Open Doors.

Tuy nhiên, theo ước tính của hãng thông tấn AP, ít nhất 1.000 sinh viên quốc tế tại các trường cao đẳng và đại học Mỹ đã bị thu hồi thị thực hoặc chấm dứt tư cách pháp lý kể từ cuối tháng 3. Trong đó, sinh viên Trung Quốc tại Mỹ đang đối mặt với nhiều trở ngại nhất, bao gồm các đề xuất luật cấm theo học tại các trường đại học Mỹ.

Tình trạng trên là do nỗ lực của Chính quyền Tổng thống Trump nhằm thu hồi thị thực của hàng loạt du học sinh tại Mỹ. Hồi tháng 3, Ngoại trưởng Marco Rubio cho biết họ đang nhắm đến những sinh viên quốc tế bị cáo buộc tham gia các hoạt động “đi ngược lại lợi ích quốc gia” của Mỹ.

Tháng trước, một ủy ban đặc biệt của Hạ viện Mỹ chuyên trách về vấn đề Trung Quốc đã gửi thư yêu cầu 6 trường đại học cung cấp thông tin về chính sách tuyển sinh sinh viên Trung Quốc trong các ngành STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) và đặt nghi vấn về sự tham gia của họ trong các nghiên cứu do chính phủ liên bang tài trợ.

Chủ tịch ủy ban, ông John Moolenaar, cho rằng hệ thống thị thực du học hiện nay đã mở đường cho sinh viên Trung Quốc tiếp cận các cơ sở nghiên cứu hàng đầu của Mỹ và tiềm ẩn nguy cơ với an ninh quốc gia. Đáp lại, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng kêu gọi Mỹ ngừng sử dụng cái cớ “an ninh quốc gia” để áp dụng các biện pháp phân biệt đối xử và hạn chế sinh viên nước này.

Không chỉ vậy, một số thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ còn đề xuất ngừng cấp thị thực du học cho công dân Trung Quốc.

Tổ chức phi lợi nhuận Ủy ban 100 – đại diện cho cộng đồng người Mỹ gốc Hoa – đã lên án đề xuất này, cho rằng đề xuất đi ngược lại giá trị của nước Mỹ và làm suy yếu vai trò lãnh đạo toàn cầu trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký một sắc lệnh hành pháp tại Nhà Trắng, Washington, D.C. Ảnh: THX/TTXVN

Giáo sư Chen Yiran tại Đại học Duke nhận định việc cho rằng sinh viên Trung Quốc học xong sẽ vội vã quay về nước để cạnh tranh với Mỹ là một ngộ nhận.

“Phần lớn sinh viên vẫn muốn ở lại Mỹ. Họ xuất thân từ các gia đình trung lưu, đã đầu tư hàng triệu nhân dân tệ vào việc học trong nhiều năm qua – họ muốn thu lại khoản đầu tư đó”, ông nói.

Theo bà Summer Wu – Giám đốc phụ trách khu vực Trung Quốc đại lục của Đại học Bocconi (Italy) – nhà trường đã nhận được ngày càng nhiều câu hỏi từ sinh viên Trung Quốc về việc học ở châu Âu.

“Nhiều em nói rằng vì tình hình chính trị, các em muốn mở rộng tìm kiếm cơ hội ở những quốc gia khác, bởi không ai dám chắc chuyện gì sẽ xảy ra nếu đến Mỹ”, bà Wu chia sẻ.

Cùng lúc, các đại học Mỹ và Anh cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng lớn từ chính các trường đại học Trung Quốc – những nơi đã liên tục thăng hạng trong bảng xếp hạng toàn cầu nhờ vào sự gia tăng mạnh mẽ về đầu tư và uy tín học thuật.

Theo ông Pippa Ebel, tác giả báo cáo về sinh viên Trung Quốc của Tổ chức Tư vấn Giáo dục Anh HEPI, danh tiếng ngày càng tăng của các trường trong nước, cùng với nguồn tài trợ nghiên cứu dồi dào, đang khiến các đại học Trung Quốc trở thành lựa chọn hấp dẫn hơn.

Đại học Harvard ở Cambridge, bang Massachusetts, Mỹ. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Mặc dù Mỹ vẫn là điểm đến học tập hàng đầu với sinh viên Trung Quốc theo thống kê của Keystone Education Group, nhưng lượng quan tâm đã giảm 5% kể từ khi Tổng thống Trump công bố kế hoạch áp thuế mới. Đặc biệt, lượng tìm kiếm chương trình tiến sĩ đã giảm tới 12%.

Dự báo kế hoạch áp thuế 145% đối với hàng hóa từ Trung Quốc của ông Trump sẽ ảnh hưởng đến khoảng 400 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu hàng năm từ Trung Quốc sang Mỹ, từ đó làm chậm tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

“Các hộ gia đình Trung Quốc có thể trở nên nhạy cảm hơn trước những biến động về chính sách kinh tế quốc tế. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tài chính và quyết định du học”, ông Mark Bennett, Giám đốc của Keystone, nhận định.

Trong khi đó, ở những khu vực như Hong Kong, các chính sách thị thực thuận lợi cho sinh viên sau tốt nghiệp đã biến nơi đây thành điểm đến hấp dẫn. Đại học Trung Quốc tại Hong Kong cho biết số lượng sinh viên quốc tế, đặc biệt là từ Trung Quốc đại lục, đang tăng mạnh.

Li, một nữ sinh từng sống tại New York ba năm, quyết định không tiếp tục theo đuổi quá trình xin Thẻ xanh gian nan tại Mỹ, mà chuyển sang học sau đại học và làm việc tại Hong Kong.

“Khi tôi nhận ra rằng cuộc sống vẫn có nhiều lựa chọn khác, tôi không còn cảm thấy thất vọng với thực tại,” cô nói.

Hải Vân/Báo Tin tức