Chiến thắng Phước Long mở ra thời cơ giải phóng miền Nam sớm hơn dự kiến

Chiến thắng Phước Long diễn ra vào đầu năm 1975. Chiến thắng này có ý nghĩa lịch sử quan trọng, tạo nên bước ngoặt mới trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Lần đầu tiên, bộ đội chủ lực của ta đánh chiếm và giải phóng một tỉnh mà địch không có khả năng tái chiếm. Đồng thời, quân đội Mỹ đã không có bất kỳ hành động nào để can thiệp trở lại.

Từ chiến thắng Phước Long đã mở ra thời cơ để Bộ Chính trị, Trung ương Đảng và Quân ủy Trung ương hạ quyết tâm chiến lược giải phóng miền Nam sớm hơn dự kiến. Điều đó cho thấy sự linh hoạt, tài tình, sáng suốt của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương trong việc nắm thời cơ, tạo thời cơ và quyết định hành động khi thời cơ đến để giành thắng lợi quyết định.

Phóng viên VOV phỏng vấn Đại tá, Tiến sĩ Phạm Hồng Phong, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Nghệ thuật quân sự, Học viện Quốc phòng về nội dung này.

Đại tá, Tiến sĩ Phạm Hồng Phong, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Nghệ thuật quân sự, Học viện Quốc phòng

PV: Thưa ông, vì sao sau khi chúng ta giành thắng lợi trong chiến thắng Phước Long vào ngày 6/1/1975, Bộ Chính trị đã hạ quyết tâm chiến lược là giải phóng hoàn toàn miền Nam trong khoảng 2 năm 1975-1976, và khi thời cơ đến thì có thể giải phóng miền Nam ngay trong năm 1975?

Đại tá Phạm Hồng Phong: Chiến thắng Phước Long có ý nghĩa cực kỳ quan trọng về chiến thuật, chiến dịch, chiến lược. Chiến thắng tạo ra thế và lực cho ta ở chiến trường B2, đẩy nhanh tiến trình hiện thực hóa quyết tâm giải phóng miền Nam của Đảng ta.

Vì hai lí do, thứ nhất là chiến thắng Phước Long có giá trị là một trận trinh sát chiến lược. Chứng minh bằng thực tiễn sống động của quân ngụy Sài Gòn không còn khả năng giành lại một địa bàn chiến lược xung yếu trên tuyến phòng thủ phía Bắc Sài Gòn. Đồng thời, chiến thắng Phước Long thăm dò phản ứng của Mỹ và chứng minh quân Mỹ rất khó có khả năng, thậm chí là không thể đưa quân can thiệp trở lại miền Nam khi quân ngụy bị ta đánh lớn, thua nặng hoặc thất bại hoàn toàn.

Thứ hai, bằng chiến thắng Phước Long ta đã phá vỡ mắt xích chiến lược quan trọng trong tuyến phòng thủ từ xa của quân ngụy để bảo vệ Sài Gòn và các tỉnh đông dân, trù phú ở Nam Bộ. Ta có thêm một vùng giải phóng rộng lớn, hoàn chỉnh là ngã ba của hành lang Đường 559 thông xuống Khu 6 vào miền Đông Nam Bộ, làm bàn đạp thuận tiện cho các binh đoàn chủ lực tiến công chọc thủng vùng trung tuyến để tiến vào Sài Gòn từ hướng Đông Bắc, Tây Bắc.

Khai thông hành lang vận tải chiến lược của quân giải phóng miền Nam Việt Nam qua Lào và Campuchia vào Đông Nam Bộ, tạo thành thế liên hoàn của các vùng do quân giải phóng miền Nam Việt Nam, chiếm lĩnh với các vùng Nam Tây Nguyên và các tỉnh miền Đông khác. Cùng những chuyển biến trên chiến trường, đây là cơ sở thực tế để Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương bổ sung, hoàn chỉnh chủ trương, kế hoạch và quyết tâm tác chiến chiến lược giải phóng hoàn toàn miền Nam trong 2 năm 1975-1976.

PV: Như vậy, có thể khẳng định là chúng ta không chỉ đơn thuần là nắm thời cơ mà còn tạo ra thời cơ để giải phóng miền Nam sớm hơn dự kiến?

Đại tá Phạm Hồng Phong: Đúng vậy, nắm thời cơ, tạo thời cơ là một nội dung đặc sắc trong nghệ thuật lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành chiến tranh cách mạng của Đảng ta. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã luôn nắm vững thời cơ, chủ động tạo thời cơ thuận lợi dành thắng lợi. Điều này đã được chứng minh rất sinh động trong lãnh đạo nhân dân ta giành thắng lợi trong cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống dân Pháp.

Chiến thắng Phước Long không chỉ đơn thuần là chúng ta nắm vững thời cơ, mà còn chủ động tạo ra thời cơ để thực hiện quyết tâm giải phóng miền Nam sớm hơn. Ngày 8/1/1975, 2 ngày sau khi Phước Long được giải phóng, Bộ Chính trị đã ra nghị quyết nêu rõ: Chiến thắng Phước Long mở ra khả năng giành thắng lợi theo phương án dự kiến 2 năm 1975-1976 và quyết tâm kết thúc chiến tranh sớm trong năm 1975 khi thời cơ đến. Thực tế đã chứng minh cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử giành thắng lợi ngày 30/4/1975 đã giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

PV: Thời cơ là yếu tố vô cùng quan trọng để có thể giành thắng lợi mang tính quyết định. Nhưng chúng ta phải có thực lực và thực lực đó phải mạnh hơn địch thì mới có thể biến thời cơ thành hiện thực. Chúng ta đã giải quyết bài toán này như thế nào?

Đại tá Phạm Hồng Phong: Có thể nói rằng, vấn đề tổ chức, sử dụng lực lượng, phương tiện cho Chiến dịch Hồ Chí Minh là nội dung đặc biệt quan trọng trong xây dựng và chuyển hóa thế trận, tạo ra thế áp đảo, đánh địch trên thế mạnh. Đây là nguyên nhân cơ bản, nét độc đáo của nghệ thuật quân sự Việt Nam. Đó là nghệ thuật tổ chức toàn dân đánh giặc, tổ chức sử dụng các binh đoàn chủ lực, các quân binh chủng phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với các đơn vị bộ đội địa phương và nổi dậy của quân chúng nhân dân trong tác chiến tiến công.

Trước khi bước vào chiến dịch, xét toàn cục thì ta không có ưu thế hơn địch, nhất là về binh khí, kỹ thuật. Trong chiến dịch ta đã sử dụng 4 quân đoàn chủ lực, Quân đoàn 1, 2, 3, 4 và Đoàn 232 tương đương quân đoàn, cùng nhiều trung, lữ đoàn chiến đấu, đặc công và các trung đoàn, tiểu đoàn, đại đội bộ đội địa phương tỉnh, thành phố, huyện trên địa bàn làm nhiệm vụ tiến công giải phóng các thành phố, thị xã.

Ngoài ra còn có các đội biệt động với hơn 60 tổ, đội, chuyên trách cùng lực lượng của các đoàn thể, dân quân tự vệ các tỉnh miền Đông Nam Bộ tham gia tác chiến, nổi dậy. Do vậy, dù phạm vi khu vực mục tiêu chiều sâu tiến công lớn từ 60 đến trên 100 km, nhưng vì địch phòng ngự trong thế bị tan vỡ về chiến lược, nên chiến dịch tổ chức 5 hướng tiến công, giao khu vực mục tiêu tiến công cho từng quân đoàn đảm nhiệm.

Như vậy, có thể thấy rằng trong Chiến dịch Hồ Chí Minh ta đã sử dụng nghệ thuật tập trung lực lượng, phương tiện rất linh hoạt, sáng tạo ở từng thời điểm, tạo sức mạnh áp đảo quân địch trên từng hướng, mũi tiến công ngay từ đầu và chiến dịch đã toàn thắng.

PV: Xuyên suốt toàn bộ cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 có thể thấy, tình thế, diễn biến chiến trường, tương quan lực lượng giữa ta và địch liên tục thay đổi, với mỗi sự thay đổi đó thì Đảng ta lại có những nhận định, đánh giá chính xác, kịp thời và điều chỉnh quyết tâm chiến lược cho phù hợp. Theo ông, việc nắm thời cơ và chủ động tạo ra thời cơ có ý nghĩa như thế nào trong chiến tranh?

Đại tá Phạm Hồng Phong: Thời cơ, tình thế xuất hiện trong thời điểm nhất định rất có lợi cho việc phát huy sức mạnh, giành thắng lợi trong khởi nghĩa, trong chiến tranh và trong tác chiến. Thời cơ có thể do hoạt động chủ quan tạo nên và cũng có thể do sai lầm của đối phương hoặc điều kiện khách quan đưa đến. Thời cơ thường xuất hiện rất nhanh, đột ngột và qua đi cũng rất nhanh. Tạo thời cơ, kịp thời nắm thời cơ và hành động đúng thời cơ có ý nghĩa rất quan trọng trong việc giành thắng lợi.

Một vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt trong nghệ thuật, chỉ đạo cách mạng của Đảng, muốn có thời cơ thì phải biết tạo ra thời cơ. Và khi thời cơ đến thì phải tận dụng và tranh thủ thời cơ không được bỏ lỡ. Đảng ta cho rằng, việc nắm thời cơ và tạo thời cơ có vai trò đặc biệt quan trọng. Xác định mục tiêu đúng mà không đúng thời cơ, hay không biết chủ động tạo ra thời cơ thì không thể giành thắng lợi.

Trong cuộc kháng chiến trong Mỹ cứu nước, vấn đề nắm và tạo thời cơ được Đảng ta vận dụng rất thành công. Điển hình như năm 1972, chúng ta đã chớp được thời cơ nội bộ chính phủ Mỹ để có sự xáo trộn, phong trào phản đối chiến tranh trong nhân dân Mỹ đang dâng cao, kết hợp với việc của quân ta đã giành nhiều thắng lợi quan trọng trên chiến trường nên buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Việt Nam vào ngày 27/1/1973.

Đến ngày 29/3/1973, những người lính Mỹ cuối cùng đã phải rút khỏi Việt Nam. Tháng 3/1975, khi quân ta giành được thắng lợi và làm chủ Tây Nguyên, quân ngụy bắt đầu tan rã, đã làm xoay chuyển tình thế chiến trường có lợi cho ta. Ngay lập tức Trung ương Đảng và Quân ủy Trung ương đã chớp thời cơ, rút ngắn kế hoạch chiến lược giải phóng miền Nam từ 2 năm xuống còn 1 năm và kết thúc của kháng chiến chống Mỹ, cứu nước bằng chiến thắng của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử ngày 30/4/1975, giải phóng hoàn toàn Việt Nam, thống nhất đất nước.

PV: Trong bối cảnh hiện nay, thời cơ không chỉ là những thuận lợi đơn thuần mà thời cơ đi liền với thách thức. Theo ông, chúng ta đúc rút được điều gì từ nghệ thuật tranh thủ thời cơ, tạo ra thời cơ và chớp thời cơ trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc?

Đại tá Phạm Hồng Phong: Hiện nay đất nước ta chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới. Đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, việc nắm thời cơ và tạo thời cơ có ý nghĩa rất quan trọng, quyết định đến sự tồn vong của chế độ, vận mệnh của dân tộc.

Trong bối cảnh hiện nay, tình hình thế giới và trong nước có cả thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức đan xen, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới nặng nề, phức tạp hơn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đòi hỏi chúng ta phải nắm chắc, dự báo chính xác, kịp thời, diễn biến của tình hình, tranh thủ thời cơ thuận lợi từ xu thế hòa bình, hợp tác, phát triển, thành tựu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, nhất là công nghệ số, thành tựu của gần 40 năm đổi mới, thế và lực, sức mạnh tổng hợp quốc gia, uy tín quốc tế, niềm tin của nhân dân ngày càng được nâng cao.

Đồng thời, để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, ngày nay, chúng ta cần phải chủ động, nêu cao tinh thần độc độc, tự chủ, tự cường, phát huy cao độ, trách nhiệm chính trị, kiên định tuyệt đối với sự lãnh đạo của Đảng, góp phần tích cực vào cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị và chủ trương phát triển kinh tế xã hội, nhất là chủ trương đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Xây dựng quân đội nhân dân và công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, kiên quyết đấu tranh đẩy lùi các nguy cơ, chuẩn bị toàn diện tiềm lực quốc gia vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, tạo môi trường hòa bình, ổn định để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

PV: Xin cảm ơn ông!

Trường Giang/VOV