Chiến lược 'săn' cổ tức cao có thực sự 'dễ ăn'?

IDICO nâng tỷ lệ cổ tức bằng tiền tạm ứng trong ba đợt của doanh nghiệp này lên tới 150%. Ảnh: Idico

Những doanh nghiệp chia cổ tức đột biến

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán đi ngang giảm giá trong một thời gian dài, đã có không ít nhà đầu tư tìm đến chiến lược đầu tư theo cổ tức nhằm bảo toàn danh mục cũng như vẫn thu được khoản lợi tức hấp dẫn hàng năm. Chiến lược này mang tính phòng thủ cao và các doanh nghiệp có tỷ lệ chi trả cổ tức lớn thường nhận được sự “săn đón” của dòng tiền.

Điển hình như PRC của CTCP Logistics Portserco là mã cổ phiếu tăng khá “nóng” trong thời gian gần đây khi công ty này công bố kế hoạch trả cổ tức năm 2022 ở mức 350% bằng tiền mặt. Theo đó, mỗi cổ đông sở hữu một cổ phiếu PRC trong danh sách chốt ngày 31-3-2023 sẽ được nhận 35.000 đồng vào ngày 20-4-2023.

Như vậy, nếu nhà đầu tư mua cổ phiếu PRC tại ngày 27-3-2023 với mức giá quanh 70.000 đồng/cổ phiếu thì với mức cổ tức 35.000 đồng/cổ phiếu như trên, tỷ suất cổ tức đạt khoảng 50% (mức sinh lời rất hấp dẫn nếu so với các kênh đầu tư hiện có trên thị trường).

Hay như Tổng công ty Công nghiệp Dầu thực vật Việt Nam – CTCP (Vocarimex, mã chứng khoán VOC) cho biết sẽ chi trả cổ tức bằng tiền mặt với tỷ lệ 100%. Doanh nghiệp đang hoàn thiện các thủ tục liên quan để xác định lại ngày chốt danh sách cổ đông hưởng quyền nhận cổ tức, thay vì ngày 17-3-2023 như thông báo trước đó. Với mức giá tại ngày 27-3-2023 đang là 24.000 đồng/cổ phiếu, tỷ suất cổ tức của VOC lên tới 42%.

Và mới đây nhất, ngày 24-3-2023, CTCP Đầu tư Xây dựng Dầu khí IDICO (mã chứng khoán ICN) đã tạm ứng cổ tức đợt 3-2022 bằng tiền với tỷ lệ 45%, nâng tỷ lệ cổ tức tạm ứng trong ba đợt của doanh nghiệp này lên tới 150%. Ngoài ra, IDICO cũng sẽ phát hành thêm 8,4 triệu cổ phiếu để trả cổ tức bằng cổ phiếu với tỷ lệ 70%.

Nguồn chia từ khoản lợi nhuận khác

Điểm chung của các doanh nghiệp trả cổ tức “khủng” nêu trên là có lãi đột biến không đến từ hoạt động kinh doanh cốt lõi và ít có khả năng tiếp tục ghi nhận khoản lợi nhuận cao trong các năm tiếp theo. Việc mạnh tay chi trả cổ tức như vậy cũng có thể là tín hiệu cho thấy doanh nghiệp hầu như không có kế hoạch tái đầu tư hay mở rộng hoạt động sản xuất – kinh doanh.

Với Logistics Portserco, năm 2022 doanh nghiệp này có hệ số lợi nhuận trên mỗi cổ phần (EPS) cao nhất sàn chứng khoán, với 41.537 đồng, trong khi giai đoạn 2014-2017 chỉ dao động từ 1.500-2.200 đồng và giai đoạn 2018-2021 giảm còn khoảng 400 đồng.

Báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2022 của công ty này cho thấy, EPS năm 2022 tăng đột biến không đến từ hoạt động kinh doanh cốt lõi, vì lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh âm 1,4 tỉ đồng, trong khi năm 2021 chỉ lãi 600 triệu đồng.

Dù vậy, công ty ghi nhận lợi nhuận sau thuế gần 50 tỉ đồng, đột biến so với mức hơn 1,3 tỉ đồng năm 2021 cũng như nhiều năm trước đó chỉ đạt từ vài trăm triệu đồng đến vài tỉ đồng. Lợi nhuận “khủng” năm 2022 của công ty chủ yếu đến từ việc bán dự án kho bãi tổng hợp tại lô B1-13 Khu công nghiệp dịch vụ thủy sản Đà Nẵng với giá 85 tỉ đồng trong quí 4-2022, giúp khoản mục lợi nhuận khác trong báo cáo tài chính đạt 64 tỉ đồng, gấp 64 lần năm 2021.

Tương tự, IDICO có lợi nhuận sau thuế năm 2022 là 342 tỉ đồng, gấp 7 lần năm 2021, giúp EPS đạt 31.198 đồng, gấp nhiều lần các năm trước, chủ yếu do ghi nhận doanh thu một lần đối với số tiền cho thuê nhận trước tại dự án Khu công nghiệp Mỹ Xuân B1 – Conac.

Với Vocarimex, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối tính đến cuối năm 2022 theo báo cáo tài chính quí 4-2022 âm 45,6 tỉ đồng, nên mức cổ tức 100% sắp chia là nhờ thoái vốn đầu tư 24% tại Công ty TNHH Calofic, mang lại khoảng 2.100 tỉ đồng (sẽ dùng 1.218 tỉ đồng để chia cổ tức cho 121,8 triệu cổ phiếu đang lưu hành).

Có một điểm cần lưu ý là nếu quay trở lại điều kiện bình thường, EPS của các doanh nghiệp trên nhiều khả năng sẽ nhanh chóng lùi về mức trước khi có khoản lãi đột biến. Chính vì vậy, chiến lược mua cổ phiếu trả cổ tức cao không hề đơn giản và dễ tìm kiếm lợi nhuận dù việc doanh nghiệp công bố phương án chia cổ tức “khủng” có thể trở thành chất xúc tác cho cổ phiếu tăng giá.

Ở góc độ kỹ thuật, vào ngày giao dịch không hưởng quyền nhận cổ tức, giá tham chiếu của cổ phiếu sẽ bị điều chỉnh giảm tương ứng, chưa kể mức thuế thu nhập cá nhân phải nộp là 5% cho phần cổ tức bằng tiền. Trên cơ sở đó, nhà đầu tư “lướt sóng” không nên mua cổ phiếu trước khi chốt danh sách cổ đông để trả cổ tức 4-5 ngày, vì đây là thời điểm giá cổ phiếu cao.

Thời điểm bán ra cũng cần cân nhắc vì sau khi giá cổ phiếu bị điều chỉnh, nhịp giảm có thể kéo dài, dễ dàng lấy đi số tiền nhà đầu tư kiếm được từ cổ tức, thậm chí khiến nhà đầu tư bị lỗ.

Điều quan trọng nhất là nhà đầu tư phải chọn được những doanh nghiệp có khả năng chi trả cổ tức bền vững, cơ cấu dòng tiền tốt, lợi nhuận chi trả cổ phiếu đến từ hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp, chứ không phải đến từ lợi nhuận đột biến…

Một số nhóm ngành có chính sách cổ tức khá tốt (cao hơn mức lãi suất tiết kiệm ở cùng thời điểm) bao gồm nhóm cổ phiếu “phòng thủ”, ít chịu tác động bởi yếu tố vĩ mô và chu kỳ kinh doanh như điện, nước, bất động sản khu công nghiệp; hay nhóm doanh nghiệp có dòng tiền đều đặn thuộc các ngành sản xuất như dệt may, thủy sản, cảng biển. Theo tiêu chí này, NT2, HND, QTP, POW, TDM, BWE, BWS… là những mã mà nhà đầu tư có thể tham khảo.

Linh Trang