Chiến lược của Mỹ đẩy Ukraine vào thế bị động, Nga chớp thời cơ đổi luật chơi

Giới phân tích cho rằng, nhờ các gói viện trợ quân sự trị giá hàng tỷ USD và hỗ trợ kinh tế từ phương Tây, Ukraine có thể chống chọi với các cuộc tấn công của Nga và giành lại nhiều vùng lãnh thổ. Thế nhưng các đối tác lại đang đặt Kiev vào tình thế khó khăn, dù là trên chiến trường hay trên bàn đàm phán.

Lính Ukraine gặp nhiều thách thức trên chiến trường. Ảnh: Getty

Chính quyền ông Trump đẩy Ukraine vào bị động

Khi Ukraine phải gồng mình trước những thách thức trên chiến trường, đặc biệt là việc phải rút lui khỏi Kursk, chịu tổn thất lớn và đối mặt với sức ép liên tục của Nga tại các vị trí trên tiền tuyến, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến mọi thứ trở nên khó khăn hơn nhiều đối với Kiev, đồng thời làm suy yếu đòn bẩy đàm phán của họ.

Mỹ đã tạm dừng viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo trong các cuộc đàm phán ngừng bắn với Ukraine, đồng thời hối thúc nước này ký thỏa thuận khoáng sản. Trước đó, các quan chức Mỹ đã đề xuất Ukraine cần phải đưa ra những nhượng bộ lớn về mặt lãnh thổ và phản đối trao tư cách thành viên NATO cho Ukraine. Washington cũng gạt Kiev cũng như các đối tác châu Âu quan trọng khác ra ngoài lề trong tiến trình đàm phán hòa bình trong khichâu Âu góp phần không nhỏ vào việc tiếp lửa chiến đấu cho Ukraine.

Ông George Barros, chuyên gia về xung đột tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Mỹ, đánh giá, việc Washington tạm dừng cung cấp vũ khí và thông tin tình báo "chỉ làm xói mòn đòn bẩy của Ukraine, trong khi tiếp thêm sức mạnh cho Nga". Nhà Trắng đã không đưa ra phản hồi trước bình luận này.

Trong khi đó, nhiều nước châu Âu hình dung một kết quả khác và muốn đảm bảo rằng Ukraine sẽ ở vị thế mạnh nhất có thể khi tham gia đàm phán. Bộ trưởng Ngoại giao Estonia Margus Tsahkna cho biết: "Chúng ta cần có vị thế mạnh hơn ở Ukraine. Việc hạ giá dầu và duy trì lệnh trừng phạt sẽ gây ảnh hưởng nặng nề đến Nga". Ông nhấn mạnh: "Hòa bình phải đến từ sức mạnh".

Cần các chuyến hàng vũ khí và thông tin tình báo của Mỹ để duy trì khả năng phòng thủ, Kiev không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận thỏa thuận ngừng bắn của chính quyền Tổng thống Trump. Trong khi đó, Nga không chấp nhận lệnh ngừng bắn toàn diện và muốn đưa ra các yêu cầu riêng. Một phần là bởi Moscow đang giành được nhiều lợi thế trên chiến trường. Điều duy nhất mà Nga thực sự đồng ý cho đến nay là lệnh ngừng bắn vào cơ sở hạ tầng năng lượng.

“Về cơ bản, Mỹ đã nhượng bộ trong khi Nga không nhượng bộ bất cứ điều gì. Đến một thời điểm nào đó, người ta phải xem xét danh sách ngày càng dài các nhượng bộ của phương Tây và sự cứng rắn của Nga đối với các điều khoản riêng”, chuyên gia Barros lưu ý.

Tuy vậy, Ukraine không phải là quốc gia duy nhất phải đối mặt với những thách thức. Nga cũng gặp khó khăn trong việc tiến quân vào mùa đông do thiếu hụt nguồn lực.

"Cán cân sức mạnh trên chiến trường có thể không duy trì như ở thời điểm hiện tại khi mùa xuân tới", ông Michael Kofman, thành viên cấp cao của Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế nhận định. Ông lưu ý rằng "lực lượng Nga dường như đang tập hợp lại để tiếp tục các hoạt động tấn công".

Theo giới phân tích, Ukraine có thể phải chấp nhận một thỏa thuận bất lợi, đặc biệt là khi ông Trump mong muốn sớm chấm dứt xung đột. Thời điểm này đặc biệt khó khăn đối với Ukraine, nhưng đây không phải là lần đầu tiên các đối tác của Kiev rời xa quốc gia này. Trước đó, sự thiếu quyết đoán giữa các chính phủ phương Tây đã làm suy yếu Ukraine vào những thời điểm quan trọng trong cuộc chiến, khiến nước này bỏ lỡ nhiều cơ hội.

Nga chớp cơ hội đổi luật chơi

Các loại vũ khí mà Ukraine mong muốn nhận được từ các đối tác, vốn rất cần thiết trong chiến đấu, thường chỉ được cung cấp sau những cuộc tranh luận kéo dài. Đến khi chúng được chuyển giao, Nga đã có thời gian chuẩn bị ứng phó. Chưa kể số lượng vũ khí mà phương Tây cung cấp cho Ukraine rất nhỏ giọt, kèm theo những hạn chế khiến chúng kém hiệu quả.

Sự do dự của Mỹ là vấn đề lớn. Các đối tác châu Âu không thể cung cấp cho Ukraine vũ khí do Mỹ sản xuất vì họ không thể xin phép chính quyền nước sở tại.

Năm 2024, ông Ingrida Šimonytė, khi đó là thủ tướng Litva cho rằng Ukraine đang mắc kẹt trong một vòng luẩn quẩn. Ban đầu các đối tác cho biết họ không thể cung cấp vũ khí mà Ukraine cần, nhưng sẽ thay đổi quyết định sau vài tháng và cuối cùng là đồng ý. Trong thời gian đó, Kiev đã bị tổn thất rất nhiều. Đây là sự tổn thất mà lẽ ra Ukraine có thể tránh được, một quan chức Ukraine cho biết.

Các hệ thống nổi tiếng như Hệ thống pháo phản lự cơ động cao (HIMARS) do Mỹ sản xuất hay hệ thống phòng không Patriot chỉ được cung cấp sau khi Ukraine bị lép vế trước Nga về sức mạnh pháo binh và hứng chịu các cuộc tấn công liên tiếp vào nhiều thành phố.

Giới phân tích cho rằng, trong lĩnh vực viện trợ quân sự, châu Âu đã táo bạo hơn Mỹ, sẵn sàng cung cấp cho Ukraine những khoản tiền lớn với tư cách là một châu lục. Đến nay, châu Âu đã cung cấp nhiều viện trợ hơn so với tổng viện trợ mà Mỹ dành cho Ukraine. Dẫu sao, việc hỗ trợ của Mỹ vẫn rất quan trọng đối với Kiev, nhưng thiếu sự chắc chắn.

Chẳng hạn, một gói viện trợ trị giá 61 tỷ USD của Mỹ đã bị đình trệ trong 6 tháng do sự phản đối của phe Cộng hòa tại Quốc hội và đến tháng 4/2024 mới được giải ngân. Điều đó khiến Ukraine rơi vào tình thế bị động, buộc phải lựa chọn mục tiêu để tấn công, còn Nga đã lợi dụng cơ hội này để khai thác điểm yếu của Kiev.

Sự đình trệ cũng cho phép Nga lần đầu tiên giành được một số ưu thế trên không gần thị trấn Avdiivka, làm suy yếu thành công của Ukraine trong việc kiềm chế Nga. Moscow đã tăng cường các cuộc tấn công bằng bom lượn khi Kiev ngày càng cạn kiệt hệ thống phòng không. Sau đó, Nga đã chiếm được Avdiivka – đánh dấu thắng lợi lớn đầu tiên sau nhiều tháng giao tranh.

Hồng Anh/VOV.VN (Tổng hợp)