Chiến lược an ninh mới của EU nhằm tăng cường khả năng phòng thủ

Binh sĩ Đức tham gia tập trận tại Altengrabow ở miền Đông nước này. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Đài phát thanh quốc tế Deutsche Welle (Đức), Liên minh châu Âu (EU) vừa công bố chiến lược an ninh mới nhằm tăng cường đáng kể khả năng phòng thủ của khối. Đây là bước đi quan trọng trong nỗ lực đối phó với các thách thức ngày càng gia tăng.

Tình hình an ninh châu Âu đang thay đổi

"Những gì chúng ta đầu tư vào quốc phòng thực sự cho thấy chúng ta coi trọng quốc phòng như thế nào. Và trong thập kỷ qua, chúng ta không coi trọng quốc phòng", đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại EU Kaja Kallas nhấn mạnh khi trình bày chiến lược mới tại Brussels. Nhà ngoại giao người Estonia này khẳng định đã đến lúc cần hành động quyết liệt trước tình hình thế giới đang trong giai đoạn hỗn loạn chưa từng có kể từ sau Thế chiến II.

Báo cáo chiến lược trên được Ủy ban châu Âu xây dựng như một bản thiết kế toàn diện nhằm tăng cường năng lực phòng thủ và sự sẵn sàng của EU cùng các quốc gia thành viên đến năm 2030. Theo báo cáo, một trong những động lực chính cho sáng kiến này xuất phát từ cuộc xung đột Nga - Ukraine.

"Nếu Nga được phép đạt được các mục tiêu của mình ở Ukraine, tham vọng của họ sẽ mở rộng ra ngoài. Nga sẽ vẫn là thách thức cơ bản đối với an ninh của châu Âu trong tương lai gần, bao gồm cả ưu thế hạt nhân và việc bố trí vũ khí hạt nhân ở Belarus", báo cáo nêu rõ.

Andrius Kubilius, ủy viên quốc phòng đầu tiên và mới được bổ nhiệm của EU, cảnh báo rằng nhiều cơ quan tình báo châu Âu dự đoán khả năng Moskva sẽ thử thách quyết tâm của NATO về bảo đảm phòng thủ chung theo Điều 5 vào năm 2030.

Tuy nhiên, chiến lược không chỉ tập trung vào Nga. Báo cáo cũng đề cập đến các thách thức từ một Trung Quốc ngày càng quyết đoán, sự bất ổn ở Trung Đông do sự sụp đổ của chính quyền Assad ở Syria và xung đột ở Gaza, cũng như các mối đe dọa từ tấn công mạng và phá hoại cơ sở hạ tầng.
Mở rộng năng lực quân sự và huy động nguồn lực tài chính

Báo cáo xác định những lĩnh vực quan trọng mà các quốc gia thành viên cần tăng cường năng lực, bao gồm phòng không và tên lửa, hệ thống pháo binh, thiết bị bay không người lái và khả năng vận tải quân sự. Để thực hiện điều này, EU có kế hoạch huy động hàng trăm tỷ euro.

Mặc dù các quốc gia thành viên vẫn giữ quyền quyết định về quốc phòng quốc gia, Ủy ban châu Âu nhấn mạnh sự cần thiết phải sử dụng nguồn lực hiệu quả nhất có thể, một phần thông qua việc phát triển, sản xuất các hệ thống vũ khí chung. Hiện trạng phòng thủ châu Âu đang đối mặt với vấn đề nghiêm trọng do sử dụng nhiều hệ thống khác nhau, thường không tương thích với nhau.

Chỉ hai tuần trước đó, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã trình bày kế hoạch "ReArm Europe" nhằm phân phối khoảng 800 tỷ euro (tương đương 866 tỷ USD) chi tiêu quốc phòng của EU trong những năm tới. Kế hoạch này sẽ cho phép các quốc gia thành viên EU gánh thêm khoản nợ tương đương tới 1,5% GDP cho chi tiêu quốc phòng, tạo ra khoảng 650 tỷ euro. 150 tỷ euro còn lại sẽ được cung cấp dưới hình thức các khoản vay của EU.

Một số quốc gia thành viên EU sẽ được hưởng các điều kiện đặc biệt cho các khoản vay giá rẻ. Các nguồn quỹ này nhằm thúc đẩy các giao dịch mua sắm quốc phòng chung giữa các quốc gia thành viên EU và đối tác, như Na Uy hoặc Ukraine. Các quỹ có thể được sử dụng để mua hàng từ các nhà sản xuất có trụ sở tại EU hoặc cho các mặt hàng có 65% thành phần có nguồn gốc từ EU.

Hiệp hội các ngành công nghiệp hàng không vũ trụ, an ninh và quốc phòng châu Âu đã hoan nghênh kế hoạch này, đặc biệt là ý tưởng về các vụ mua lại theo gói, nhấn mạnh rằng triển vọng dài hạn là chìa khóa để lập kế hoạch an ninh hiệu quả.

Tiếp tục hỗ trợ Ukraine và mở rộng quan hệ đối tác

Một mục tiêu trọng tâm của chiến lược mới là tiếp tục hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Báo cáo phác thảo "chiến lược con nhím" đối với Kiev, nhằm trang bị vũ khí cho Ukraine "để nước này có thể ngăn chặn mọi cuộc tấn công tiềm tàng và đảm bảo một nền hòa bình lâu dài".

Tài liệu chiến lược cũng khẳng định Ukraine sẽ vẫn ở tuyến đầu trong vấn đề an ninh và quốc phòng châu Âu, đồng thời là "một chiến trường quan trọng để xác định trật tự quốc tế mới với an ninh riêng gắn liền với an ninh của Liên minh châu Âu".

Ngoài hỗ trợ quân sự trực tiếp - như cung cấp 2 triệu viên đạn pháo mỗi năm hoặc hệ thống phòng không - EU còn đặt mục tiêu hỗ trợ thêm bằng cách đưa Kiev vào các sáng kiến của khối.

Báo cáo cũng đề cập đến vai trò thay đổi của Mỹ như một đối tác chiến lược. Mặc dù Washington vẫn được coi là đồng minh mạnh mẽ, truyền thống, báo cáo nêu rõ Mỹ sẽ thu hẹp nghĩa vụ của mình với tư cách là "người bảo đảm an ninh chính" của châu Âu. Như Ủy viên Quốc phòng Kubilius đã nhận định: "450 triệu người châu Âu không nên phải phụ thuộc vào 340 triệu người Mỹ để tự vệ".

Dù vậy, EU vẫn xác định đối thoại song phương với Mỹ sẽ tiếp tục, cũng như hợp tác trong một số lĩnh vực - thậm chí còn tăng cường. Tài liệu của EU còn kêu gọi tăng cường hợp tác giữa các đối tác NATO, cũng như với các quốc gia như Ấn Độ trong lĩnh vực an ninh và quốc phòng.

Các khuyến nghị đưa ra trong tài liệu chiến lược hiện đang được các quốc gia thành viên EU thảo luận, với kỳ vọng sẽ mang lại những thay đổi đáng kể trong cấu trúc an ninh của châu Âu trong những năm tới.

Vũ Thanh/Báo Tin tức