'Chiếc đũa thần' cho nền kinh tế hùng cường

Phòng nghiên cứu công nghệ cao, Đại học Quốc gia Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Động lực chính nâng cao năng suất, tăng trưởng bền vững

Khi nói về sứ mệnh của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức (Đại học Quốc gia Hà Nội) dẫn chứng bài học của các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Quốc và nhiều quốc gia phát triển khác cho thấy, khoa học công nghệ (KHCN) là chìa khóa để quốc gia hưng thịnh và giàu mạnh. Mặt khác, những bài học kinh nghiệm thất bại, rơi vào bẫy thu nhập trung bình của nhiều quốc gia trên thế giới cũng cho thấy sự thất bại của chính sách KHCN ở những nơi này.

Trên thực tế, KHCN ở Việt Nam đã có sự chuyển biến tích cực với nhiều thành tựu trong nghiên cứu, điều tra, góp phần tạo luận cứ khoa học cho việc xây dựng chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường. KHCN gắn bó với sản xuất và đời sống, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả của tất cả các ngành, lĩnh vực.

Phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong Kỷ nguyên mới. Đáng chú ý, nhiều thành tựu KHCN được ứng dụng nhanh chóng và rộng rãi trong các lĩnh vực như y tế, nông nghiệp, công nghiệp, công nghệ thông tin, quốc phòng, an ninh... giải quyết các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm của quốc gia.

Ghi nhận những đóng góp của KHCN đối với ngành nông nghiệp nước nhà, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, KHCN và đổi mới sáng tạo đã giúp cải thiện cơ cấu giống và tăng năng suất cây trồng vật nuôi; thúc đẩy cơ giới hóa nông nghiệp, cải thiện năng suất lao động; thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số trong nông nghiệp; từng bước hoàn thiện hệ thống canh tác bền vững; hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp; góp phần quan trọng trong tăng trưởng ngành, thúc đẩy tái cơ cấu và xuất khẩu. KHCN đóng gióp trên 30% giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp, 38% trong sản xuất giống cây trồng, vật nuôi.

Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc Nguyễn Tùng Lâm khẳng định, ứng dụng công nghệ hiện đại là giải pháp tối ưu nhằm nâng cao năng suất. Gia tăng năng suất mang lại hiệu quả thiết thực đối với mỗi DN như giúp sản xuất nhanh hơn, chất lượng sản phẩm tốt hơn, giảm thiểu chi phí và tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường nội địa cũng như thế giới. Không chỉ riêng ngành nông nghiệp, hay sản xuất, thực tế, thành tựu KHCN đã phát triển bùng nổ trên tất cả các lĩnh vực, mang lại những thành tựu to lớn.

Trong lĩnh vực xây dựng, giao thông, KHCN đã góp phần giải quyết một số vấn đề về vật liệu, công nghệ trong xây dựng, bảo trì đường bộ như: nghiên cứu sử dụng cát biển làm vật liệu xây dựng cho hạ tầng giao thông, xây dựng; các tiêu chuẩn mới về thiết kế kết cấu mặt đường mềm, thiết kế xử lý nền đất yếu…

Còn khoa học y - dược đã làm chủ công nghệ, kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán, điều trị nhiều bệnh nguy hiểm, nâng cao vị thế của y học Việt Nam ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới như kỹ thuật ghép tạng; kỹ thuật cao trong phẫu thuật, can thiệp ít xâm lấn. Làm chủ công nghệ và sản xuất đáp ứng 11/12 vaccine phục vụ Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia.

Việt Nam cũng đã đạt được những bước tiến quan trọng trong phát triển công nghệ cao, công nghệ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI). Chính phủ đã ban hành các chính sách ưu đãi thu hút đầu tư nước ngoài, nhiều dự án hợp tác từ các tập đoàn lớn như: Samsung, Intel và NVIDIA, đáng kể là việc Việt Nam và NVIDIA đã hợp tác thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển về trí tuệ nhân tạo và Trung tâm Dữ liệu AI tại Việt Nam...

Tạo sức bật mạnh mẽ đưa đất nước bước vào Kỷ nguyên mới

Để đất nước vươn mình bước vào kỷ nguyên phát triển mới, KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính là yếu tố quyết định; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường.

Khẳng định tầm quan trọng của KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Tinh thần của Nghị quyết xác định phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong Kỷ nguyên mới.

Quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị sẽ tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của doanh nhân, DN và Nhân dân đối với phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Xác định đây là cuộc cách mạng sâu sắc, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực; được triển khai quyết liệt, kiên trì, đồng bộ, nhất quán, lâu dài với những giải pháp đột phá, mang tính cách mạng.

Trong đó, người dân và DN là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính; nhà khoa học là nhân tố then chốt; Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho biết, trong thời gian vừa qua, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế về KHCN và đổi mới sáng tạo đã được triển khai nghiêm túc, đồng bộ và toàn diện. Bộ KH&CN đang tích cực triển khai xây dựng 4 dự án luật, hồ sơ đề nghị xây dựng luật (bao gồm: Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; Luật KHCN và đổi mới sáng tạo; Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật Năng lượng nguyên tử).

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh, trong Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, cần tăng cường nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù, giải pháp mang tính đột phá, vượt trội để kịp thời giải quyết các vấn đề cấp bách, trọng điểm của quốc gia như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, Net Zero, đường sắt tốc độ cao, điện hạt nhân và các lĩnh vực mũi nhọn như công nghiệp bán dẫn, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo... Bảo đảm phù hợp với cơ chế thị trường, thông lệ quốc tế, tôn trọng đặc thù của lao động sáng tạo, chấp nhận rủi ro, mạo hiểm và độ trễ trong hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo.

Phương Nga