Chìa khóa nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Đây chính là “chìa khóa” quan trọng góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo nền tảng phát triển bền vững cho vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Củng cố cơ sở vật chất và mở rộng mạng lưới trường lớp

Các em học sinh Trường Phổ thông vùng cao Việt Bắc. Ảnh: Lê Anh Dũng

Những năm qua, từ nhiều nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị dạy học, hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú (DTNT) và bán trú đang phát triển nhanh về quy mô, số lượng, chất lượng.

Cả nước hiện có 316 trường phổ thông DTNT ở 31 tỉnh/thành phố với tổng số 115.333 học sinh; có 1.213 trường phổ thông dân tộc bán trú (DTBT) ở 20 tỉnh/thành phố. Bên cạnh đó, còn có 2.145 trường phổ thông có học sinh bán trú ở 26 tỉnh/thành phố với khoảng 213.199 học sinh bán trú.

Theo ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo, hệ thống trường phổ thông DTBT và trường phổ thông có học sinh bán trú đã và đang làm thay đổi chất lượng giáo dục ở vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Sự phát triển nhanh về quy mô, số lượng và chất lượng của các trường này đã khẳng định được vai trò to lớn trong việc huy động tối đa học sinh tiểu học và THCS ở độ tuổi tới trường, giảm tỷ lệ học sinh bỏ học, học sinh đi học không chuyên cần, học sinh lưu ban.

Giai đoạn 2021 - 2025, từ nguồn lực Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; Giai đoạn I: Từ 2021 đến 2025 (Chương trình MTQG 1719), hệ thống các trường nội trú, bán trú tiếp tục được củng cố.

Thực hiện Tiểu dự án 1, Dự án 5 thuộc Chương trình MTQG 1719, toàn quốc đã được xây dựng, trang bị hơn 5.500 phòng học, gần 5.700 phòng ở cho học sinh, 1.100 phòng công vụ cho giáo viên, gần 500 nhà ăn, nhiều công trình phụ trợ và gần 1 triệu thiết bị dạy học. Dự án đã góp phần cải thiện rõ rệt điều kiện dạy và học, đồng thời, mở rộng cơ hội tiếp cận tri thức cho học sinh vùng khó.

Nhờ sự quan tâm đầu tư từ nhiều nguồn lực, hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú được củng cố, phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh DTTS học tập

Điển hình như ở Trường phổ thông DTNT THCS&THPT Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Từ nguồn vốn Chương trình MTQG 1719, nhà trường được đầu tư xây mới phòng học, nhà ở nội trú, cải tạo bếp ăn và trang bị thiết bị dạy học với tổng kinh phí 20,4 tỷ đồng.

Theo bà Lương Thị Chương, Hiệu trưởng nhà trường, các hạng mục đưa vào sử dụng từ năm học 2025 - 2026 đã góp phần quan trọng trong việc cải thiện điều kiện học tập, sinh hoạt cho gần 500 học sinh nội trú.

Để phát triển hơn nữa giáo dục vùng đồng bào DTTS, ngày 18/7/2025, Bộ Chính trị ban hành Thông báo Kết luận số 81-TB/TW về chủ trương xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới. Đến đầu tháng 9/2025, 100 trường nội trú liên cấp Tiểu học và THCS đã đồng loạt được khởi công tại các xã biên giới còn nhiều khó khăn.

Phát biểu tại lễ khởi công Trường Phổ thông Nội trú liên cấp xã Lóng Sập, tỉnh Sơn La, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung khẳng định, đây là chủ trương mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”, đồng thời tạo nền tảng để con em đồng bào DTTS được học tập, rèn luyện trong môi trường tốt nhất, phát triển toàn diện và hội nhập.

Xây dựng nhiều chính sách đặc thù

Lễ khởi công công trình Trường phổ thông nội trú TH&THCS Khuất Xá

Bên cạnh đầu tư hạ tầng, những năm qua Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách đặc thù hỗ trợ học sinh DTTS như: Nghị định số 116/2016/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, thôn đặc biệt khó khăn; Thông tư số 03 ngày 06/02/2023 về “Quy chế tổ chức và hoạt động của trường phổ thông dân tộc bán trú” và Thông tư số 04 ngày 23/02/2023 quy chế tổ chức và hoạt động của trường phổ thông dân tộc nội trú…

Đặc biệt, ngày 12/3/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 66/2025/NĐ-CP quy định chính sách cho trẻ em nhà trẻ, học sinh, học viên ở vùng đồng bào DTTS và miền núi, vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo, cơ sở giáo dục có trẻ em nhà trẻ, học sinh hưởng chính sách. Nghị định được đánh giá có nhiều điểm đột phá về chính sách cho con em đồng bào DTTS học tập.

Theo Nghị định này, các em học sinh DTTS đang theo học ở trường DTNT, bán trú, trường học chuyên biệt sẽ được hỗ trợ gạo, tiền ăn, được hỗ trợ thêm về tiền điện, tiền nước, tiền đồ dùng thể thao, tiền thuốc… Việc ban hành các chính sách hỗ trợ đã và đang tạo động lực cho các em học sinh học tập, góp phần nâng cao dân trí, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Học sinh của các trường phổ thông DTBT được tăng mức hỗ trợ theo Nghị định số 66

Thầy Đinh Ngọc Linh, Hiệu trưởng Trường phổ thông DTBT Tiểu học và THCS xã Bum Tở, tỉnh Lai Châu chia sẻ: Học sinh của nhà trường 100% đều là con em dân tộc La Hủ và phần lớn thuộc diện hộ nghèo. Nhờ chính sách hỗ trợ theo Nghị định 66 dành cho học sinh bán trú, các em được tạo điều kiện đến trường đầy đủ và duy trì việc học ổn định hơn.

Đặc biệt để kịp thời biểu dương, khích lệ học sinh DTTS, từ năm 2013 đến nay, Bộ Dân tộc và Tôn giáo (trước đây là Ủy ban Dân tộc) phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (nay thuộc Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) đã tổ chức thường niên Lễ Tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên DTTS xuất sắc, tiêu biểu.

Hoạt động này góp phần lan tỏa tinh thần hiếu học, khơi dậy khát vọng vươn lên, từng bước xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao cho vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Thúy Hồng