'Chạy nước rút' giải ngân hơn 400.000 tỷ đồng vốn đầu tư công

Dữ liệu của Bộ Tài chính cho biết, tổng kế hoạch đầu tư công sử dụng vốn ngân sách nhà nước năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ giao là 899.180,2 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách trung ương chiếm 423.452,9 tỷ đồng và vốn ngân sách địa phương là 475.727,3 tỷ đồng.

Nếu tính thêm phần vốn cân đối của ngân sách địa phương được các địa phương giao tăng thêm 161.451,2 tỷ đồng thì tổng kế hoạch đầu tư công năm 2025 lên tới 1.060.631,4 tỷ đồng.

Đến thời điểm hiện tại, tổng số vốn đã được phân bổ chi tiết là 871.041,6 tỷ đồng, tương đương 96,9% kế hoạch mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt; số vốn còn lại chưa phân bổ chi tiết là 28.138,6 tỷ đồng, chiếm khoảng 3,1% kế hoạch và phần lớn đến từ vốn ngân sách trung ương.

Tuy nhiên, tính đến hết ngày 23/10/2025, số vốn đầu tư công đã được giải ngân thực tế đạt 464.828 tỷ đồng, tương đương 51,7% kế hoạch, tức là hơn 400.000 tỷ đồng vẫn đang “chờ” được khơi thông trong 2 tháng cuối năm.

Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, hướng tới tăng trưởng kinh tế ở mức 8,3-8,5%.

Hiện tại, còn 29 bộ, cơ quan trung ương và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân chung của cả nước.

Bộ Tài chính cho biết nguyên nhân dẫn đến sự chậm trễ xuất phát từ cả hai yếu tố chủ quan và khách quan tại các bộ, ban, ngành. Đặc biệt, công tác giải phóng mặt bằng vẫn tiếp tục được xem là “nút thắt” lớn nhất tại nhiều địa phương. Việc xác định giá đất bồi thường phức tạp, quá trình thương thảo kéo dài, dẫn tới chậm bàn giao mặt bằng.

Nhiều địa phương sau sáp nhập chưa kịp kiện toàn bộ máy, thiếu ban quản lý dự án chuyên trách hoặc cán bộ phụ trách đầu tư công. Việc bàn giao hồ sơ, chuyển giao nhiệm vụ chủ đầu tư còn chậm; cùng một địa phương tồn tại nhiều bảng giá đất khác nhau sau sáp nhập, gây khó khăn trong việc xác định phương án bồi thường.

Ngoài ra, các quy định pháp luật liên quan đến cơ chế, chính sách triển khai đầu tư công vẫn còn bất cập. Nhiều vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn chưa được hướng dẫn kịp thời, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và giải ngân vốn của các dự án.

Một nguyên nhân khác đến từ năng lực thực thi của các ban quản lý dự án, chủ đầu tư và nhà thầu. Nhiều đơn vị chưa thực sự chủ động, thiếu quyết liệt trong tổ chức thi công, chưa bố trí đủ nhân lực, thiết bị và phương tiện cần thiết. Công tác lập tiến độ, dự toán còn thiếu sát thực tế; tình trạng e ngại, sợ sai, né tránh trách nhiệm vẫn xuất hiện ở một số nơi.

Đối với các dự án ODA, nhiều trường hợp gặp khó khăn trong quá trình đàm phán, ký kết và thanh toán quốc tế. Thời gian phê duyệt hiệp định vay kéo dài từ 12 - 18 tháng do phải tuân thủ quy định của bên cho vay, trong khi một số dự án phải tạm dừng do thay đổi nguồn tài trợ.

Thời tiết bất lợi trong những tháng gần đây cũng tác động đáng kể đến tiến độ thực hiện các công trình. Nhiều đợt mưa lớn, sạt lở và lũ lụt liên tiếp xảy ra, làm gián đoạn thi công tại nhiều dự án giao thông trọng điểm trên cả nước.

Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, hướng tới tăng trưởng kinh tế ở mức 8,3-8,5%. Để hoàn thành, Bộ Tài chính cho rằng các cơ quan cần thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng về thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Người đứng đầu phải trực tiếp chỉ đạo, giám sát và chịu trách nhiệm về tiến độ.

Các bộ, ngành và địa phương cần thường xuyên rà soát, đánh giá tình hình giải ngân từng dự án; xây dựng kế hoạch thực hiện cụ thể theo tuần; chủ động điều chuyển nội bộ vốn từ dự án chậm sang dự án có tiến độ tốt; hoàn thiện hồ sơ thanh toán ngay khi khối lượng công việc được nghiệm thu, tránh dồn khối lượng giải ngân vào cuối kỳ.

Các địa phương đang triển khai mô hình chính quyền hai cấp cần sớm hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính mới, đảm bảo bố trí đầy đủ cán bộ có năng lực chuyên môn phù hợp, đặc biệt trong công tác giải phóng mặt bằng và quản lý dự án.

Đồng thời, các bộ và cơ quan ngang bộ tiếp tục rà soát, tổng hợp các vướng mắc trong cơ chế, chính sách liên quan đến đầu tư công để kiến nghị tháo gỡ kịp thời, tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ giải ngân trong thời gian tới.

Thanh Hoa