Châu Âu và cuộc chiến giành lại vị thế cường quốc

Trụ sở Ủy ban châu Âu tại Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN

Bài viết trên trang mạng https://archiv.hn.cz nhận định, hiếm có thời điểm nào Liên minh châu Âu (EU) lại đối diện với tình thế địa chính trị ảm đạm như hiện nay. Ngay cả trong hai cuộc chiến tranh thế giới, các nước châu Âu vẫn là những cường quốc hàng đầu. Hiện tại, vị thế cường quốc đã rời khỏi châu Âu - một thực tế chưa từng có trong lịch sử. Nếu muốn tồn tại và duy trì vị thế trên trường quốc tế, châu Âu cần nhanh chóng đánh giá lại các ưu tiên chiến lược của mình.

Ưu tiên hàng đầu của châu Âu lúc này là chuyển sang chủ nghĩa hiện thực và chính trị thực dụng. Để bảo vệ lợi ích, giá trị và tầm nhìn của mình, châu Âu không thể chỉ dựa vào lý tưởng, mà phải có nền tảng kinh tế vững chắc, cùng với năng lực quân sự và công nghiệp đủ mạnh để răn đe các mối đe dọa.

Để thực hiện được điều đó, EU cần phải xây dựng một ngành công nghiệp và hệ thống năng lượng độc lập, giảm phụ thuộc vào bên ngoài. Tuy nhiên, sẽ hoàn toàn không phù hợp nếu tiếp tục theo đuổi chương trình nghị sự xanh hiện tại, vốn là chương trình nghị sự tham vọng nhất trên toàn cầu. Điều này có nghĩa là khối này cần phải điều chỉnh lại chính sách năng lượng, đặc biệt là chiến lược Thỏa thuận Xanh đầy tham vọng. Trong bối cảnh mất đi sự bảo trợ quân sự từ Mỹ, Thỏa thuận Xanh đang trở thành một mối đe dọa hiện hữu đối với châu Âu.

Tất nhiên, điều này không có nghĩa là từ bỏ hoàn toàn năng lượng tái tạo, nhưng châu Âu cần đảm bảo các nguồn năng lượng này có thể tự cung tự cấp. Với hệ thống hạn ngạch khí thải đắt đỏ nhất thế giới, ngành công nghiệp châu Âu đang đánh mất khả năng cạnh tranh. Các khoản trợ cấp năng lượng xanh tốn kém đang đẩy giá năng lượng lên cao, làm suy yếu sức mạnh công nghiệp của châu Âu.

Giá năng lượng tương đối đắt đỏ của châu Âu cũng phản ánh nhu cầu nhập khẩu một phần đáng kể năng lượng từ nước ngoài, trong đó nhu cầu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ đang ngày càng tăng. Châu Âu cần đẩy nhanh quá trình phục hồi năng lượng hạt nhân. Nếu có thể tái khởi động các nhà máy điện hạt nhân đã ngừng hoạt động, như trường hợp của Đức, thì điều này nên được thực hiện ngay lập tức.

Theo bài viết, nếu Mỹ -nền kinh tế lớn nhất thế giới- đang từ bỏ các mục tiêu xanh và thương mại tự do dưới thời chính quyền của Tổng thống Trump, trong khi các nền kinh tế quan trọng khác cũng có động thái tương tự, thì châu Âu không thể đi ngược dòng.

Một ví dụ điển hình là chính sách thuế quan mới của Mỹ đối với thép nhập khẩu, đặc biệt là từ Trung Quốc. Động thái tăng thuế có thể khiến lượng thép dư thừa đổ về châu Âu, đe dọa ngành thép trong khu vực. Để bảo vệ thị trường nội địa, châu Âu cần sẵn sàng áp dụng các biện pháp bảo hộ thương mại, dù điều này có thể đi ngược lại nguyên tắc thương mại. Châu Âu phải làm mọi cách có thể để hạn chế hàng nhập khẩu từ bên ngoài, nhưng lý tưởng nhất là không phải thông qua các biện pháp hành chính như thuế quan, mà bằng cách giúp doanh nghiệp của mình có khả năng cạnh tranh trở lại trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau.

Giá năng lượng cao đang làm suy yếu ngành công nghiệp châu Âu, đặc biệt là ngành thép. Các nhà máy thép tại Cộng hòa Séc đang đối mặt nguy cơ đóng cửa do chi phí cấp phép phát thải quá cao, dù nước này đã đầu tư gần 1 tỷ USD vào công nghệ xanh từ năm 2010. Lò hồ quang điện - công nghệ phát thải thấp duy nhất hiện nay - có thể thay thế lò cao đốt than, nhưng điều này đòi hỏi nguồn vốn lớn và chính sách hỗ trợ phù hợp, chẳng hạn như hạn chế xuất khẩu phế liệu từ EU sang các thị trường như Thổ Nhĩ Kỳ.

Tóm lại, ưu tiên hàng đầu của châu Âu hiện nay là đảm bảo nguồn năng lượng ổn định, với trọng tâm là điện, đồng thời điều chỉnh các chính sách thương mại để bảo vệ thị trường nội địa. Việc thực hiện đầy đủ các mục tiêu của Thỏa thuận Xanh sẽ không giúp châu Âu lấy lại vị thế trên bản đồ địa chính trị, mà điều quan trọng là phải củng cố ngành năng lượng, tăng cường năng lực cạnh tranh công nghiệp và nâng cao sức mạnh quân sự. Chỉ có như vậy, châu Âu mới có thể tự quyết định tương lai của mình trong một thế giới đầy biến động.

Việt Dũng (P/v TTXVN tại Praha)