Châu Âu diễn tập đối phó sự kết thúc của thỏa thuận vận chuyển khí đốt giữa Ukraine và Nga

Một cuộc diễn tập giả lập đã cho thấy các biện pháp an ninh năng lượng hiện tại của Liên minh Châu Âu (EU) có thể đối phó hiệu quả với sự kết thúc của thỏa thuận vận chuyển khí đốt giữa Ukraine và Nga, cùng các kịch bản xấu có thể xảy ra trong mùa đông 2024–2025. Hình minh họa

Ukraine, Moldova và Ban Thư ký Cộng đồng Năng lượng đã tham gia cuộc diễn tập này lần đầu tiên vào năm 2022. Năm nay, cuộc diễn tập còn có sự tham gia của Mạng lưới các nhà điều hành hệ thống truyền tải khí đốt Châu Âu (ENTSOG) và Mạng lưới các nhà điều hành hệ thống truyền tải điện Châu Âu.

“Cuộc diễn tập kiểm tra các biện pháp được thông qua và củng cố trong 2 năm qua, đồng thời phân tích sự tương tác giữa các ngành khí đốt và điện”, Ủy ban cho biết trong một tuyên bố. Cuộc giả lập đã thử nghiệm đối với các trường hợp gián đoạn nguồn cung lớn.

“Cuộc diễn tập đã chứng minh rằng EU sẵn sàng và được trang bị đầy đủ về an ninh cung cấp khí đốt để đối mặt với các kịch bản xấu và ít có khả năng xảy ra nhất”, Ủy ban tuyên bố.

“Trong mọi tình huống, khả năng hợp tác và phối hợp giữa Ủy ban và các quốc gia EU, với sự hỗ trợ của ENTSOG và bao gồm cả Moldova và Ukraine, đã chứng minh tính hiệu quả và vai trò quan trọng đối với an ninh năng lượng của Châu Âu”, cơ quan này nhấn mạnh.

Gần đây, các nhà điều hành hệ thống truyền tải khí đốt (GTSO) ở khu vực Trung và Đông Nam Âu đã ký kết một biên bản ghi nhớ để thống nhất các yêu cầu về chất lượng cung cấp khí đốt. Việc thống nhất này sẽ giúp các quốc gia chuẩn bị cho lộ trình giảm dần khí đốt của Nga, theo Gas TSO of Ukraine LLC (GTSOU) – một trong những bên ký kết – trong thông báo vào ngày 29/10.

Các bên ký kết khác bao gồm Bulgartransgaz EAD của Bulgaria, DESFA SA của Hy Lạp, FGSZ Ltd. của Hungary, ICGB AD – nhà vận hành liên kết Hy Lạp - Bulgaria, Nomagas JSC Skopje của Bắc Macedonia, Plinacro Ltd. của Croatia, Transgaz SA của Romania, và Vestmoldtransgaz SRL của Moldova.

Ủy ban cho biết: “Từ cuộc diễn tập đầu tiên vào năm 2022, EU đã tự trang bị các quy định và biện pháp củng cố, và các quốc gia EU đã cập nhật kế hoạch phòng ngừa và ứng phó khẩn cấp để ngăn ngừa và quản lý khủng hoảng khí đốt, giảm thiểu tác động của chúng”.

“Hệ thống khí đốt của EU cũng đã phát triển nhờ các cơ sở hạ tầng mới, bao gồm các trạm nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), trong khi giảm đáng kể lượng khí đốt nhập từ Nga”, Ủy ban bổ sung.

Phương án dự phòng khi kết thúc vận chuyển

Hết hạn hợp đồng vận chuyển khí đốt giữa Ukraine và Nga vào tháng tới sẽ buộc Châu Âu cần phải chuyển hướng 7,2 tỷ mét khối nguồn cung, theo một phân tích của Rystad Energy công bố vào ngày 16/7.

Theo một phân tích của ENTSOG, ngay cả khi nguồn cung từ Nga qua Ukraine chấm dứt, EU vẫn có thể đáp ứng nhu cầu khí đốt trong mùa đông năm tới bằng cách sử dụng các cơ sở lưu trữ của khối và giảm tiêu thụ trước mùa cao điểm.

Các cơ sở lưu trữ ngầm (UGS) và hạ tầng khí đốt mới bao gồm các terminal LNG tại EU mang đến phương án dự phòng trong trường hợp nguồn cung đường ống từ Nga bị cắt đứt, ENTSOG cho biết trong một báo cáo triển vọng công bố ngày 16/10.

EU đã đạt mục tiêu lưu trữ cho năm 2024 trước hạn khoảng 10 tuần, theo cơ sở dữ liệu giám sát lưu trữ khí đốt trực tuyến của Hiệp hội Cơ sở Hạ tầng Khí đốt Châu Âu. Năm ngoái, EU cũng đạt mức lưu trữ tối thiểu yêu cầu trước hơn hai tháng so với lịch trình. Tháng 6/2022, EU đã ban hành quy định yêu cầu các cơ sở lưu trữ khí đốt của khu vực phải được lấp đầy ít nhất 90% dung lượng trước ngày 1/11 hàng năm nhằm đối phó với các đợt tăng giá năng lượng sau xung đột Nga – Ukraine bùng nổ.

“Vào ngày 1/10/2024, các cơ sở UGS của EU đạt 94% dung lượng trung bình, tương đương 1.083 TWh (terawatt giờ)”, ENTSOG cho biết trong báo cáo trên trang web. “Mức độ lấp đầy cao (59%) vào đầu giai đoạn bơm, lượng tiêu thụ khí đốt giảm qua các năm và các biện pháp cụ thể được giới thiệu bởi các quốc gia thành viên đã góp phần tạo ra một lượng lớn khí đốt lưu trữ vào đầu mùa đông.

“Hệ thống hạ tầng khí đốt, bao gồm các dự án đã được đưa vào sử dụng trong năm nay và các dự án mở rộng sắp được hoàn thành vào mùa đông tới, đang tăng cường an ninh năng lượng tại EU và cho phép hợp tác hiệu quả hơn giữa các quốc gia thành viên EU”, ENTSOG nói.

Vào mùa đông tới, ngay cả khi nguồn cung LNG bị hạn chế, EU có thể chuẩn bị cho sự thiếu hụt khí đốt từ đường ống của Nga bằng cách duy trì mức lưu trữ ít nhất 30% vào cuối mùa đông năm nay. Điều này cho phép EU tận dụng mùa hè năm 2025 để bổ sung kho lưu trữ đầy đủ cho mùa đông tiếp theo, theo báo cáo của ENTSOG.

“Trong các tình huống nhu cầu cao (như đợt lạnh kéo dài hai tuần và nhu cầu cao điểm trong kịch bản mùa đông tham chiếu), không có quốc gia thành viên nào của EU gặp phải rủi ro phải cắt giảm nhu cầu”, báo cáo cho biết.

Tuy nhiên, “trong trường hợp gián đoạn hoàn toàn nguồn cung đường ống từ Nga trong mùa đông (từ tháng 10/2025 đến tháng 3/2025 hoặc nhu cầu cao trong kịch bản mùa đông tham chiếu), có thể cần thêm các biện pháp bổ sung để tiết kiệm đủ lượng khí cho cuối mùa và tránh nguy cơ cắt giảm nhu cầu trong trường hợp mùa đông lạnh và nhu cầu cao điểm”, báo cáo nói thêm.

“Kết quả mô phỏng cho thấy rằng việc áp dụng các biện pháp như bổ sung nguồn cung và giảm 15% nhu cầu khí đốt có thể tránh được rủi ro cắt giảm nhu cầu, đồng thời đạt mức lưu trữ đủ mà không cần nguồn cung đường ống từ Nga”, ENTSOG nói.

“Ngay cả trong trường hợp gián đoạn hoàn toàn nguồn cung từ đường ống của Nga, hợp tác giữa các quốc gia và điều chỉnh nhu cầu có thể cho phép bổ sung lưu trữ hiệu quả hơn trong mùa hè 2025 để chuẩn bị cho mùa đông tiếp theo”, cơ quan này cho biết.

“Để đạt mục tiêu mức lưu trữ 90% UGS vào cuối mùa hè năm 2025, cần duy trì lượng khí đầu mùa (khoảng 30 - 40%), tùy thuộc vào nguồn cung LNG. Trong các kịch bản nguồn cung LNG thấp, có thể cần đến các biện pháp điều chỉnh nhu cầu để đạt mục tiêu 90%”, cơ quan bổ sung.

“Mức dự trữ UGS của EU vào ngày 1/10/2024 đạt 94%. Khả năng linh hoạt của UGS có thể được tăng cường thêm bằng cách lưu trữ thêm lượng khí ở UGS của Ukraine với điều kiện khí này có thể được bơm vào và rút ra trong mùa đông và các nhà đầu tư sẵn sàng sử dụng”, ENTSOG nhận định.

Ổn định

Tiêu thụ khí đốt của EU trong quý II đạt khoảng 61 tỷ mét khối, giảm 6% so với cùng kỳ năm trước do lượng khí đốt vào các nhà máy điện giảm. So với quý trước, nhu cầu giảm 45% sau khi kết thúc mùa sưởi ấm mùa đông, theo báo cáo thị trường khí đốt hàng quý của Ủy ban Châu Âu công bố vào ngày 24/10.

Trong một tuyên bố, Ủy ban giải thích mức nhu cầu thấp hơn là do giảm sản xuất điện từ nhiên liệu hóa thạch, tăng cường năng lượng tái tạo và các biện pháp sử dụng năng lượng hiệu quả. Báo cáo riêng về thị trường điện cho thấy năng lượng tái tạo chiếm 52% cơ cấu nguồn điện, một kỷ lục mới sau khi năng lượng tái tạo lần đầu tiên vượt qua nhiên liệu hóa thạch vào năm ngoái.

Lượng nhập khẩu khí đốt đạt gần 70 tỷ mét khối, giảm 9% so với cùng kỳ năm trước và duy trì ổn định so với quý trước. Giao hàng qua đường ống chiếm 64%, trong đó một nửa đến từ Na Uy và phần còn lại từ Bắc Phi (19%), Nga (17%) và Azerbaijan (7%).

Đối với LNG, Mỹ vẫn là nhà cung cấp lớn nhất của EU, chiếm 44%. Tiếp theo là Nga với 19%.

So với năm 2021, một năm trước khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, tỷ lệ nhập khẩu khí đốt từ Nga của EU trong quý II năm 2024 giảm 70%, theo báo cáo.

“Báo cáo thị trường khí đốt mới nhất cho thấy các thị trường khí đốt của EU đã ổn định, đã điều chỉnh theo những thay đổi cấu trúc do xung đột Nga - Ukraine và các gián đoạn nguồn cung khí đốt liên quan, cũng như các biện pháp được đưa ra để ứng phó với cuộc khủng hoảng”, Ủy ban cho biết.

Nh.Thạch

AFP