Châu Âu đang tìm cách giảm phụ thuộc vào các công ty kỹ thuật số của Mỹ

Reuters cho biết tại một quầy hàng nhỏ ở Berlin do tổ chức từ thiện Topio điều hành, các tình nguyện viên đang giúp đỡ những người “rửa” điện thoại. Rửa ở đây không phải là vệ sinh làm sạch phần cứng mà là lọc phần mềm để loại bỏ các ứng dụng để điện thoại của họ khỏi ảnh hưởng của các tập đoàn công nghệ Mỹ.

Số liệu từ thị trường

Số liệu từ công ty phân tích thị trường kỹ thuật số Similarweb cho thấy sự quan tâm đến các dịch vụ số có trụ sở tại châu Âu đã tăng vọt trong những tháng gần đây. Ngày càng nhiều người dùng tìm kiếm các dịch vụ email, nhắn tin và thậm chí cả công cụ tìm kiếm không thuộc quyền sở hữu của Mỹ.

Những tháng đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump đã làm lung lay niềm tin của một bộ phận người châu Âu đối với đồng minh lâu năm, đặc biệt sau khi ông phát tín hiệu rằng Mỹ sẽ rút lui khỏi vai trò đảm bảo an ninh cho châu Âu và thay đổi cán cân thương mại.

Các ứng dụng kỹ thuật số của người Mỹ vẫn phổ biến nhất thế giới

Michael Wirths, người sáng lập Topio phân tích: “Vấn đề nằm ở sự tập trung quyền lực trong tay các tập đoàn Mỹ”. Theo Wirths, thành phần khách hàng tìm đến quầy hàng cũng đã thay đổi: “Trước kia, chủ yếu là những người có hiểu biết sâu về quyền riêng tư dữ liệu. Còn bây giờ, là những người có nhận thức chính trị và cảm thấy mình đang bị phơi bày”.

Công cụ tìm kiếm Ecosia có trụ sở tại Berlin (Đức), cho biết họ đang hưởng lợi từ mong muốn của một bộ phận người dùng muốn tránh xa các dịch vụ của Mỹ như Bing của Microsoft hay Google — công cụ tìm kiếm thống trị thị trường toàn cầu và cũng là nhà cung cấp email lớn nhất thế giới.

Christian Kroll, người sáng lập Ecosia cho rằng: “Càng tệ với họ thì lại càng tốt cho chúng tôi”. Ecosia quảng bá rằng toàn bộ lợi nhuận của họ được dùng để tài trợ cho các dự án môi trường.

Theo dữ liệu từ Similarweb, số lượt truy vấn gửi đến Ecosia từ Liên minh châu Âu đã tăng 27% so với cùng kỳ năm trước. Công ty cho biết họ hiện chiếm 1% thị phần công cụ tìm kiếm tại Đức.

Tuy nhiên, con số 122 triệu lượt truy cập từ 27 nước EU vào Ecosia hồi tháng 2 vẫn chỉ như “muối bỏ bể” so với 10,3 tỉ lượt truy cập vào Google. Tập đoàn mẹ Alphabet đã kiếm được khoảng 100 tỉ USD doanh thu từ châu Âu, Trung Đông và châu Phi trong năm 2024 — tương đương gần một phần ba tổng doanh thu toàn cầu 350 tỉ USD.

Tổ chức phi lợi nhuận Ecosia đã thu về 3,2 triệu euro (tương đương 3,65 triệu USD) trong tháng 4, trong đó 770.000 euro được dùng để trồng 1,1 triệu cây xanh.

Châu Âu để ý đến “chủ quyền số”

Việc tìm kiếm nhà cung cấp dịch vụ kỹ thuật số thay thế các công ty Mỹ đang song hành với cuộc tranh luận tại châu Âu về khái niệm "chủ quyền số". Khái niệm này là ý tưởng cho rằng việc phụ thuộc vào các công ty từ một nước Mỹ ngày càng mang xu hướng biệt lập là mối đe dọa đối với kinh tế và an ninh của châu Âu.

Chuyên gia về quản trị Internet tại Anh, bà Maria Farrell cho biết: "Người dân bình thường, những người trước đây chẳng bao giờ nghĩ việc mình sử dụng một dịch vụ của Mỹ là điều đáng lưu tâm, giờ bắt đầu đặt câu hỏi. Thậm chí, cả thợ làm tóc của tôi cũng hỏi tôi nên chuyển sang dùng cái gì".

Theo dữ liệu từ Similarweb, mức sử dụng ProtonMail — dịch vụ email có trụ sở tại Thụy Sĩ — tại châu Âu đã tăng 11,7% tính đến tháng 3 so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi mức sử dụng Gmail của Alphabet (chiếm khoảng 70% thị phần email toàn cầu) lại giảm 1,9%.

ProtonMail, cung cấp cả dịch vụ miễn phí lẫn trả phí, cho biết họ đã ghi nhận sự gia tăng số lượng người dùng tại châu Âu kể từ sau khi ông Trump tái đắc cử, dù từ chối tiết lộ con số cụ thể.

Phó tổng thống Mỹ JD Vance từng khiến các lãnh đạo châu Âu choáng váng hồi tháng 2 khi ông công khai chỉ trích họ vì kiểm duyệt tự do ngôn luận và không kiểm soát được nhập cư.

Vào tháng 5, Ngoại trưởng Marco Rubio đe dọa cấm cấp visa cho những người "kiểm duyệt phát ngôn của công dân Mỹ”, kể cả trên mạng xã hội, đồng thời gợi ý rằng chính sách này có thể áp dụng với cả các quan chức nước ngoài đang điều tiết các công ty công nghệ Mỹ.

Các công ty mạng xã hội Mỹ như Meta (công ty mẹ của Facebook và Instagram) đã cáo buộc Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số của EU là hành vi kiểm duyệt nền tảng của họ.

Các quan chức EU phản bác rằng luật này nhằm giúp môi trường mạng an toàn hơn, buộc các ông lớn công nghệ phải xử lý nội dung bất hợp pháp, bao gồm ngôn từ kích động thù địch và tài liệu lạm dụng trẻ em.

Ông Greg Nojeim, giám đốc Dự án An ninh và Giám sát tại Trung tâm Dân chủ & Công nghệ (Center for Democracy & Technology), khẳng định mối lo của người châu Âu về việc chính phủ Mỹ có thể truy cập dữ liệu của họ, dù được lưu trữ trên thiết bị hay trên đám mây... là có cơ sở.

Theo ông, luật pháp Mỹ không chỉ cho phép chính phủ khám xét thiết bị của bất kỳ ai nhập cảnh vào nước này, mà còn có thể buộc tiết lộ dữ liệu được người châu Âu lưu trữ hoặc truyền qua các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông Mỹ.

Anh Tú