Châu Âu cần tăng sức đề kháng

Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde cảnh báo, "lục địa già" đang ngày càng dễ tổn thương trước các cú sốc như thuế quan của Mỹ, đang tụt lại phía sau trong các lĩnh vực thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai như trí tuệ nhân tạo (AI). Bà đề xuất một loạt cải cách mạnh mẽ để Liên minh Cờ xanh giữ vững vị thế trung tâm kinh tế hàng đầu thế giới.

Tại một hội nghị ngân hàng ở Frankfurt (Đức) vừa qua, người đứng đầu ECB nhấn mạnh, việc khu vực này ngày càng phụ thuộc các quốc gia khác về an ninh và nguồn cung nguyên liệu thô thiết yếu.

Hơn 90% nguồn cung đất hiếm của Liên minh châu Âu (EU) là nhập khẩu từ Trung Quốc, khoảng 50% nguồn cung khí đốt của khối này nhập từ Mỹ. EU gần đây đã thỏa thuận mua 750 tỷ USD năng lượng từ đối tác ở bờ bên kia Đại Tây Dương. Ngay khi bị Mỹ đe dọa áp thuế quan 30%, GDP của EU trong quý II/2025 chỉ còn tăng 0,2% so với quý I, chỉ nhích trở lại tăng 0,3% trong quý III sau khi đạt thỏa thuận chịu thuế 15% cuối tháng 7.

Bà Lagarde chỉ ra thực trạng đáng lo ngại là, trong khi tình hình quốc tế diễn biến phức tạp và các cú sốc toàn cầu ngày càng trở nên mạnh hơn, thị trường nội địa của châu Âu lại “đứng yên”, đặc biệt trong những lĩnh vực sẽ là nền tảng của tăng trưởng tương lai như kinh tế số, nhất là AI. Quy định khắt khe của Đạo luật AI (có hiệu lực từ tháng 8/2024) đang khiến EU tụt hậu so với Mỹ, Trung Quốc, những khu vực có khả năng đổi mới nhanh hơn, chi phí tuân thủ thấp hơn, hoặc cơ sở hạ tầng mạnh hơn.

Lâu nay, kinh tế châu Âu dựa vào xuất khẩu các mặt hàng chủ lực như ô-tô, thiết bị nhà máy, dược phẩm... Tuy nhiên, mô hình này không còn vận hành hiệu quả khi tăng trưởng kinh tế châu lục trong những năm gần đây khá trầm lắng, tụt xa so với Mỹ, Trung Quốc. Tăng trưởng GDP của EU năm 2023, 2024 và dự báo 2025 đạt lần lượt 0,4%, 1,1% và 1,4%, trong khi của Mỹ là 3,1%, 2,8% và 1,9%, còn Trung Quốc là 5,2%, 5% và 4,8%.

Bà Lagarde cho rằng, EU cần củng cố nền kinh tế nội địa như nguồn sức mạnh để chống chọi trong một thế giới bất định. Đây là xu hướng chung của tất cả các quốc gia trong bối cảnh quốc tế hiện nay. Chủ tịch ECB đưa ra một loạt cải cách nhằm thúc đẩy tăng trưởng khu vực...

Sự phân mảnh của thị trường tài chính EU đang khiến các doanh nghiệp của “lục địa già” khó huy động được nguồn vốn lớn, nhiều khoản tiền tiết kiệm lớn của người châu Âu đang chảy ra ngoài khối, chủ yếu là sang thị trường Mỹ.

EU mong muốn tạo ra một thị trường tài chính duy nhất với các nỗ lực chính tập trung vào việc loại bỏ các rào cản xuyên biên giới về pháp lý và quy định, như hoàn thiện liên minh ngân hàng thông qua thiết lập cơ chế giám sát duy nhất do ECB đứng đầu để giám sát các ngân hàng lớn.

Đồng thời, thúc đẩy thành lập liên minh thị trường vốn với các biện pháp bao gồm hài hòa hóa các quy tắc về luật phá sản, luật chứng khoán, thuế để khuyến khích đầu tư xuyên biên giới và tạo điều kiện cho các công ty dễ dàng phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu trên toàn EU.

Trong lĩnh vực kinh tế số, vừa qua Ủy ban châu Âu (EC) đã công bố gói luật Digital Omnibus nhằm đơn giản hóa các quy định kỹ thuật số, đánh dấu bước đi chiến lược nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn, nới lỏng các quy định về AI, giảm chi phí và thủ tục hành chính, đồng thời nâng cao năng lực đổi mới của nền kinh tế số của châu Âu.

Với mức tiết kiệm dự kiến lên tới 5 tỷ euro chi phí hành chính vào năm 2029 và 150 tỷ euro nhờ Ví doanh nghiệp châu Âu, đây được coi là bước tiến quan trọng để châu Âu duy trì vị thế cạnh tranh trong kỷ nguyên số.

Nhưng là một khối với 27 quốc gia thành viên, bất cứ luật nào muốn ra đời ở đây đều phải trải qua quá trình không dễ dàng, từ khi được đề xuất, đàm phán đến khi thông qua và có hiệu lực, cần nhiều thời gian, đòi hỏi quyết tâm chính trị rất lớn từ tất cả các thành viên.

Rõ ràng, Liên minh Cờ xanh đối mặt những thách thức không hề nhỏ trong nỗ lực tiến hành các cải cách nhằm tăng sức đề kháng của nền kinh tế EU và củng cố vai trò là một trong những trung tâm kinh tế hàng đầu thế giới.

TÔ MINH