Châu Á chịu tác động lớn từ chính sách thuế quan của ông Trump

Dưới thời Tổng thống Trump, việc nước Mỹ sử dụng thuế quan như một công cụ điều chỉnh cán cân thương mại đã tạo ra những tác động sâu rộng, đặc biệt là đối với các quốc gia Châu Á.

Chính quyền ông Trump không chỉ tập trung vào Trung Quốc mà còn mở rộng chính sách thương mại cứng rắn với nhiều nền kinh tế khác trong khu vực. Những quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ trở thành mục tiêu hàng đầu, khi Washington cho rằng chính những dòng chảy thương mại không cân bằng này đang gây bất lợi cho nền kinh tế Mỹ.

Châu Á đóng vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng toàn cầu, với nhiều mặt hàng chủ lực như ô tô, sản phẩm công nghệ cao, và dược phẩm. Khi Mỹ áp thuế lên các sản phẩm này, không chỉ các doanh nghiệp xuất khẩu của khu vực bị ảnh hưởng mà toàn bộ chuỗi giá trị cũng phải điều chỉnh để thích nghi với những thay đổi. Việc này gây ra những biến động lớn khi các công ty phải tìm kiếm nguồn cung ứng thay thế hoặc tái định vị hoạt động sản xuất.

Cảng ở Gia Hưng, tỉnh Chiết Giang, miền Đông Trung Quốc. Ảnh: Tập đoàn Cảng Ningbo Zhoushan

Mục tiêu chính sách thuế quan của ông Trump không chỉ đơn thuần là giảm thâm hụt thương mại mà còn tạo ra áp lực lên các quốc gia có thặng dư lớn với Mỹ, buộc họ phải thay đổi các chính sách kinh tế nội địa. Tuy nhiên, cách tiếp cận này có thể gây ra những phản ứng ngược. Khi các quốc gia khác cũng áp dụng các biện pháp trả đũa, chủ nghĩa bảo hộ có nguy cơ lan rộng trên toàn cầu. Điều này không chỉ khiến giá thành sản phẩm tăng lên mà còn làm suy yếu mối quan hệ thương mại giữa các quốc gia.

Giáo sư Simon Evenett từ Trường Kinh doanh IMD ở Thụy Sĩ nhận định việc Mỹ sử dụng thuế quan như một công cụ chiến lược có thể gây ra rủi ro nghiêm trọng. Ông cho rằng dù Mỹ vẫn là một trong những thị trường lớn nhất thế giới, nhưng tỷ trọng của nước này trong nền kinh tế toàn cầu đã giảm so với hai thập kỷ trước. Điều đó đồng nghĩa với việc, nếu các quốc gia khác tìm được những đối tác thương mại mới và xây dựng liên minh kinh tế độc lập hơn, vai trò trung tâm của Washington trong thương mại quốc tế có thể dần suy giảm.

Chính quyền ông Trump đã áp thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và lên kế hoạch tăng mức thuế lên 25% đối với các mặt hàng như ô tô, thép, nhôm, chất bán dẫn và dược phẩm. Các quốc gia khác như Mexico và Canada cũng không tránh khỏi các biện pháp thuế quan này, bất chấp quan hệ thương mại chặt chẽ với Mỹ. Chính sách thuế quan đối ứng – tức là áp thuế tương đương với mức thuế mà các đối tác thương mại áp dụng lên hàng hóa Mỹ – cũng được đưa ra nhằm đảm bảo lợi ích của Mỹ trong đàm phán thương mại.

Theo dự báo từ các tổ chức tài chính lớn như Morgan Stanley và Moody’s, mức thuế này có thể ảnh hưởng đến khoảng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu từ khu vực Châu Á. Dự báo cho thấy, tăng trưởng kinh tế của khu vực có thể giảm xuống còn 3,7% trong năm nay, thấp hơn mức 4% của năm trước. Điều này cho thấy ngoài việc gây xáo trộn mối quan hệ thương mại, chính sách thuế quan cũng có thể tác động tiêu cực đến tốc độ phát triển kinh tế của khu vực.

Trước tình hình này, nhiều quốc gia Châu Á đang tìm cách điều chỉnh chiến lược thương mại để giảm thiểu tác động từ các biện pháp thuế quan của Mỹ. Một số nước đã thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, tìm kiếm thị trường thay thế và đẩy mạnh thương mại nội khối để giảm bớt sự phụ thuộc vào nền kinh tế Mỹ. Ngoài ra, việc cải thiện môi trường đầu tư cũng giúp nhiều quốc gia thu hút doanh nghiệp nước ngoài đến sản xuất, từ đó tăng cường vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bên cạnh những thách thức, một số nền kinh tế Châu Á cũng nhìn thấy cơ hội từ sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi các doanh nghiệp tìm kiếm các địa điểm sản xuất mới ngoài Trung Quốc, nhiều quốc gia Đông Nam Á như: Malaysia, và Thái Lan đã trở thành điểm đến hấp dẫn. Các khu vực kinh tế mới được thiết lập để đón dòng vốn đầu tư và các công ty sản xuất đang dịch chuyển hoạt động khỏi các thị trường bị ảnh hưởng bởi thuế quan.

Dù vậy, các chuyên gia cảnh báo việc chuyển dịch sản xuất này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Một số doanh nghiệp có thể tìm cách lách thuế bằng cách thay đổi nhãn mác xuất xứ hàng hóa, dẫn đến những vấn đề pháp lý và nguy cơ bị áp thuế bổ sung trong tương lai. Ngoài ra, nếu các quốc gia khác cũng gia tăng biện pháp bảo hộ, tình hình thương mại toàn cầu có thể trở nên phức tạp hơn, với các rào cản thương mại ngày càng gia tăng.

Nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển Châu Á, Albert Park, nhận định trong bối cảnh hiện tại, các nền kinh tế Châu Á cần tăng cường hợp tác nội khối để giảm bớt tác động từ các chính sách bảo hộ của Mỹ. Ông nhấn mạnh nếu các quốc gia trong khu vực duy trì sự cởi mở và thúc đẩy thương mại tự do với nhau, chuỗi cung ứng có thể trở nên linh hoạt hơn và ít bị ảnh hưởng bởi các biến động từ bên ngoài.

Tùng Lâm