Chắp cánh cho thành phố sáng tạo

Thành phố của nghệ thuật thứ bảy

Những ngày cuối năm, giới mộ điệu phim ảnh hào hứng pha lẫn bất ngờ với buổi giới thiệu phim Công tử Bạc Liêu khi các nhà làm phim không ngần ngại tái hiện chân thực một đô thị Sài Gòn xưa.

Khán giả lạc vào thế giới hoài niệm với những cửa tiệm mà từng dòng chữ đều nhuốm màu ký ức. Rạp chiếu phim mang dáng vẻ lộng lẫy của một sân khấu cải lương với rèm nhung đỏ thẫm; những tờ tiền giấy bạc đạo cụ cũng nhuốm màu thời gian…

Những buổi showcase ra mắt phim được tổ chức thành những bữa tiệc điện ảnh thực thụ đã dần trở nên quen thuộc với khán giả TPHCM. Khán giả từng choáng ngợp với cả một cánh đồng muối trong buổi ra mắt phim Hai muối.

Trong khi đó, phim Linh miêu đưa khán giả đến với cố đô Huế xưa trong không gian ngập sắc đèn lồng của chốn kinh kỳ một thuở.

Sự sôi động này phần nào hiển lộ dần sự chuyên nghiệp và khát vọng biến TPHCM thành một trung tâm điện ảnh, nỗ lực để gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO (UCCN) ở lĩnh vực điện ảnh, qua đó khẳng định vị thế của TPHCM trên bản đồ điện ảnh khu vực và thế giới.

Thu hút sự tham gia tích cực của cộng đồng vào các hoạt động văn hóa là tiêu chí quan trọng để gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo mà ngành điện ảnh thành phố là minh chứng sống động.

Từ vài thập niên trước đến nay, mô hình xã hội hóa đã tạo ra hệ sinh thái điện ảnh đa dạng và sôi động với hơn 800 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, trong đó tư nhân chiếm đến trên 99%. Năm 2024, hơn 80% phim điện ảnh trong cả nước được sản xuất từ các nhà làm phim ở TPHCM. Hơn 50 cụm rạp chiếu phim cùng thị phần doanh thu khoảng 40% cho thấy sự đóng góp quan trọng của điện ảnh thành phố vào sự phát triển chung của thị trường.

Việc xác định điện ảnh là một trong 8 lĩnh vực chủ đạo trong Đề án Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa TPHCM đến năm 2030 cho thấy tầm nhìn dài hạn của thành phố trong việc xây dựng một ngành công nghiệp điện ảnh mạnh mẽ và bền vững.

Không ngừng đổi mới, sáng tạo, bắt nhịp với những xu hướng điện ảnh đương đại, sự năng động và nhạy bén của các thế hệ làm phim đã góp phần khai phóng thị trường, tạo ra không gian điện ảnh đa dạng và nhiều dư địa.

Nếu như điện ảnh thành phố những năm 90 từng làm say đắm khán giả bằng những bộ phim “mì ăn liền” và những ngôi sao màn bạc, thì ngày nay, tinh thần điện ảnh đã len lỏi vào từng ngóc ngách.

Liên hoan phim Quốc tế TPHCM (HIFF 2024) với 73 sự kiện lớn nhỏ, 14 phiên hội thảo, 10 lớp học chuyên môn, gần 200 khách mời quốc tế và hơn 20.000 khán giả là một minh chứng. Những hàng dài khán giả xếp hàng chờ xem phim, những buổi giao lưu sôi nổi đã tạo nên những bữa tiệc điện ảnh thực thụ. Đạo diễn Trần Thanh Huy từng chia sẻ đã cảm nhận rõ nét tinh thần chạy đua của các nhà làm phim, nhà tổ chức trong mùa HIFF thứ 2 này.

Không khí sôi động của một thành phố điện ảnh còn được duy trì suốt cả năm với các Liên hoan phim tài liệu châu Âu - Việt Nam, Liên hoan phim Italy, Liên hoan phim Nhật Bản, Liên hoan phim khoa học...

Bên cạnh đó, các cuộc thi làm phim, các hoạt động đào tạo, workshop, casting phim, ra mắt phim, sản xuất phim… diễn ra liên tục, tạo ra một cộng đồng làm phim năng động và hội nhập.

Những bối cảnh nhiều tỷ đồng, huy động hàng ngàn diễn viên quần chúng cho một đại cảnh, phim trường sáng đèn ngày đêm để mang những bộ phim tâm huyết chiêu đãi khán giả; hay những người mới chập chững vào nghề, dẫu dụng cụ làm phim chỉ là chiếc máy ảnh đơn giản nhưng nhiệt huyết và ý chí về sự chuyên nghiệp… đã tạo nên một thành phố điện ảnh chưa bao giờ ngơi nghỉ.

Khơi những mạch ngầm sáng tạo

Trung tuần tháng 12, Liên hoan Âm nhạc Quốc tế TPHCM 2024 (gọi tắt HOZO 2024) đã biến trung tâm TPHCM trở thành sân khấu lễ hội lớn đối với những người yêu âm nhạc.

Trải qua hành trình 5 năm không ngừng nỗ lực, HOZO đã trở thành liên hoan âm nhạc thường niên có tầm ảnh hưởng hàng đầu tại Việt Nam, từng bước ghi tên vào bản đồ liên hoan âm nhạc thế giới, hướng đến mục tiêu “siêu lễ hội, đa trải nghiệm”. HOZO là một ví dụ tiêu biểu cho thấy nỗ lực và dấu ấn sáng tạo đã len lỏi vào khắp các lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật của thành phố.

NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VH-TT TPHCM, chia sẻ: “HOZO mỗi năm có những thay đổi rõ nét. Đã có sự thay đổi phong cách âm nhạc các đêm diễn, công nghệ ngày càng hiện đại, tiệm cận thế giới, có các tọa đàm liên quan ngành công nghiệp âm nhạc TPHCM… đóng góp tiếp thị thương hiệu âm nhạc - văn hóa TPHCM, Việt Nam”.

Lễ hội âm nhạc GENfest 2024

Dấu ấn về sự sáng tạo trong các hoạt động văn hóa nghệ thuật của TPHCM không nằm ngoài dòng chảy, xu hướng chung của thế giới.

Cuối năm 2024, Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang thực hiện dàn dựng vở San hô đỏ (tác giả: Bích Ngân, chuyển thể: Phạm Văn Đằng, đạo diễn: NSND Trần Ngọc Giàu) phản ánh đời sống, tâm tư, tình cảm, công việc của các chiến sĩ hải quân trẻ.

Để tái hiện sự vất vả gian khó, lắm hiểm nguy rình rập giữa biển khơi đầy sóng gió, NSND Trần Ngọc Giàu đã sử dụng kỹ thuật trình chiếu màn hình led và màn Gauze (là một lớp màn chiếu trong suốt, tạo ra hiệu ứng ánh sáng và màu sắc độc đáo khi được chiếu sáng) tạo nên không gian đối lập 3D thật và ảo, có chiều sâu, đạt hiệu ứng kỹ xảo hấp dẫn, đẹp mắt.

Giữa hai không gian thật và ảo ấy, con người hiện tại như đang chuyện trò cùng người đã mất, để chia sẻ những tâm tư, tình cảm, sự lưu luyến, nhớ thương hay khát vọng…

Thực ra từ năm 2020, việc áp dụng kỹ thuật trình chiếu màn hình Led và Hologram Gauze giúp khán giả xem kịch có được cảm quan thưởng thức trực tiếp với không gian 3 chiều đã từng được vở kịch cách mạng Cuộc hành trình tìm bức chân dung (tác giả: Khánh Hoàng, đạo diễn: Hoàng Tấn) mang đến cho khán giả nhiều trải nghiệm thú vị.

Mấy năm gần đây, TPHCM trở thành “đất hứa” đón nhiều nghệ sĩ quốc tế tham gia trình diễn, là điểm đến hấp dẫn trong tour diễn vòng quanh thế giới hay nơi đặt để các sự kiện âm nhạc đẳng cấp thế giới.

Lễ hội âm nhạc GENfest 2024 với chủ đề “Phố trong phố” thu hút 57 nghệ sĩ Việt Nam và Hàn Quốc đã tạo nên những trải nghiệm âm nhạc đúng chất lễ hội. GENfest có những bữa tiệc âm nhạc hoành tráng từ dàn nghệ sĩ “xịn sò” với các màn trình diễn ứng dụng công nghệ hàng đầu, tạo nên hệ sinh thái các con phố mang màu sắc văn hóa - nghệ thuật độc đáo.

VĂN TUẤN - THÚY BÌNH - VÕ THẮM - HUY SƠN