Cháo se Hạ Mỗ lan tỏa phố phường

Theo ông Trần Xuân Việt, cán bộ Phòng Văn hóa - Xã hội xã Ô Diên cũng là người dân làng Hạ Mỗ: Vùng đất Ô Diên xưa từng giữ vị trí trọng yếu trong lịch sử dân tộc, gắn với kinh đô Vạn Xuân thời Hậu Lý Nam Đế ở thế kỷ VI. Bao lớp phù sa của sông Hồng, sông Nhuệ, sông Đáy đã bồi đắp nên vùng đất “bờ non, bãi nổi”, nơi từng là điểm hội quân của Hai Bà Trưng và sau này là phủ đệ của hoàng tử Lý Bát Lang, con trai vua Lý Phật Tử.

Theo truyền thuyết được người Hạ Mỗ gìn giữ qua bao đời, món cháo se ra đời trong một lần hoàng tử Lý Bát Lang trở về sau chiến trận. Thấy quân lính ăn uống kham khổ, ngài lệnh cho quân lương tìm cách chế biến món ăn mới từ chính nồi nước xương và gạo tẻ có sẵn. Người thủ túc của ngài đã nghĩ ra cách giã gạo thành bột mịn, nhào với nước ấm rồi se bằng tay thành từng sợi nhỏ, thả vào nồi nước xương đang sôi. Những sợi bột mềm dẻo hòa trong vị ngọt của thịt, phần xương ninh nhừ bung tơi tạo thành lớp “hoa văn” tự nhiên. Khi thưởng thức, hoàng tử khen ngợi sự hòa quyện của vị béo nhẹ từ xương, chút sần sật từ lõi bột se, và sự hài hòa của những thớ thịt mềm. Từ đó, món cháo se trở thành món khao quân không thể thiếu, rồi được người dân Hạ Mỗ ghi nhớ như dấu ấn của một thời oanh liệt. Sau khi hoàng tử hóa, dân làng lập đền thờ và lưu truyền món cháo se như một phần di sản tinh thần.

Ngày nay, trải qua bao đời, người Hạ Mỗ vẫn giữ tục nấu nồi cháo se trong các dịp lễ hội ngày 12 tháng Giêng, ngày 12 tháng Tám tưởng niệm Thành hoàng làng. Món ăn cũng có mặt trong mọi sinh hoạt cộng đồng như hội làng, việc xóm, tổng kết mùa vụ, hay bữa cỗ hiếu hỷ của mỗi gia đình. Nồi cháo nóng sánh, thơm lừng mùi xương ninh và bột gạo tẻ, đã trở thành biểu tượng của sự sum vầy, gắn kết.

Từ Hạ Mỗ, Ô Diên, món ăn theo bước người dân ra các khu phố nơi nội thành, trở thành món quà quê độc đáo, lạ miệng, hấp dẫn thực khách hiện nay. Giữa vô vàn thức quà phố thị, bát cháo se vẫn giữ nguyên phong vị ban đầu, giản dị, không cầu kỳ, nhưng đậm đà câu chuyện lịch sử của một vùng đất từng là kinh đô.

Kim Nhuệ