Chánh án Lê Minh Trí nói về việc lập tòa chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế ở TP.HCM, Đà Nẵng

Sáng 19-5, tiếp tục kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) dành trọn thời gian phát biểu để nêu ý kiến về việc thành lập tòa án chuyên biệt ở Trung tâm tài chính quốc tế.

Theo bà Thủy, ngày 6-5 vừa qua, Bộ Chính trị đã kết luận một số nội dung về Trung tâm tài chính quốc tế, trong đó giao TAND Tối cao nghiên cứu thành lập tòa chuyên biệt ở Trung tâm tài chính quốc tế.

Đáng chú ý, Bộ Chính trị cho phép áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật Common law (hệ thống pháp luật dựa trên các án lệ, tức là các phán quyết của tòa án trong các vụ án cụ thể) trong việc giải quyết các tranh chấp tại Trung tâm này.

ĐB Bắc Kạn cho hay dự thảo Luật chưa kịp thời thể chế hóa nội dung nêu trên, do phải gửi tài liệu đến các đại biểu trước ngày 29-4.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp khẳng định ấp ủ về việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế- một hệ thống quan trọng để thực hiện mục tiêu tăng trưởng của Việt Nam- đã có từ lâu và đến nay đang trở thành hiện thực khi Bộ Chính trị thông qua chủ trương, định hướng và những nội dung lớn cho việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế ở TP.HCM và Đà Nẵng.

Phát biểu tại hội nghị của Chính phủ, các chuyên gia quốc tế đều khẳng định sự thành công của một trung tâm tài chính quốc tế là yếu tố then chốt trong việc tạo niềm tin của các nhà đầu tư.

Trong đó, hệ thống pháp luật hoàn thiện, một hệ thống pháp luật tốt là cam kết vững chắc của quốc gia rằng mọi hoạt động đầu tư sẽ được bảo vệ, mọi tranh chấp sẽ được phán xử một cách công bằng và không ai có quyền can thiệp vào những nguyên tắc đã được định ra trước đó.

ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn). Ảnh: PHẠM THẮNG

“Nếu thiếu một hệ thống pháp luật và thiếu một cơ chế giải quyết tranh chấp đáng tin cậy thì chắc chắn không có một nhà đầu tư nào dám để lại 1 USD cho dù có cam kết miễn thuế 100% hoặc cơ sở hạ tầng có hiện đại đến mấy đi nữa”- bà Thủy nói.

Nữ ĐB tỉnh Bắc Kạn cũng khẳng định nhìn ra thế giới, hầu hết các mô hình Trung tâm tài chính quốc tế thành công đều hoạt động dựa trên việc áp dụng hệ thống thông luật Common Law, đây là hệ thống pháp luật dựa trên án lệ, rất uyển chuyển, rất linh hoạt nhưng cũng rất ổn định, đặc biệt là tính minh bạch rất cao.

Bà Thủy dẫn chứng Trung tâm tài chính quốc tế tại Dubai, Trung tâm này cho phép áp dụng hệ thống thông luật để giải quyết các tranh chấp tại trung tâm này và trung tâm có các quy tắc giải quyết tranh chấp riêng, có tòa án riêng và tách bạch hoàn toàn với hệ thống luật hồi giáo…

“Đây là một trong những yếu tố then chốt khiến cho Trung tâm Dubai trở thành Trung tâm tài chính quốc tế số 1 ở Trung Đông, hiện đang thu hút hàng nghìn DN tài chính, NH đa quốc gia…”- theo bà Thủy.

Hay Trung tâm tài chính quốc tế tại Kazakhstan mà Tổng Bí thư Tô Lâm và đoàn đại biểu cấp cao vừa có chuyến thăm tuần trước, bà Thủy cho hay tại đây, tất cả tranh chấp được áp dụng hệ thống thông luật để giải quyết, có tòa án riêng, tất cả các văn bản được ban hành trong tòa án này đều bằng tiếng Anh, thậm chí còn mời thẩm phán người Anh sang làm việc tại tòa án này.

Bà Thủy nhấn mạnh nguồn nhân lực giải quyết tranh chấp tại Trung tâm tài chính quốc tế đòi hỏi chất lượng nguồn nhân lực rất cao, được đào tạo và được thực hành theo đúng chuẩn mực quốc tế. Điều này nhằm bảo đảm có đủ năng lực để giải quyết, ra phán quyết một cách chính xác, nhanh chóng đối với các tranh chấp giữa các nhà đầu tư quốc tế với nhau cũng như giữa các nhà đầu tư quốc tế với các cơ quan quản lý nhà nước.

Từ phân tích trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp kiến nghị bổ sung vào dự thảo Luật Tổ chức TAND 4 nội dung.

Thứ nhất, tại điều 4 về hệ thống tổ chức TAND, đề nghị bổ sung thêm tòa chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế, bên cạnh TAND Tối cao, TAND cấp tỉnh, TAND khu vực.

Thứ hai, kiến nghị bổ sung Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao có thêm nhiệm vụ hướng dẫn áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật làm cơ sở cho việc giải quyết các tranh chấp tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Thứ ba, đối với tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm thẩm phán, đề nghị bổ sung thêm một khoản quy định tiêu chuẩn có tính chất mở và mang tính chất đặc thù làm cơ sở cho việc tuyển chọn thẩm phán xét xử tại Trung tâm tài chính quốc tế thời gian tới.

Thứ tư, về thẩm quyền của tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế, kiến nghị trong Luật Tổ chức TAND không nên quy định quá cụ thể về thẩm quyền của tòa án này.

“Kiến nghị TAND Tối cao trong thời gian tới sớm có một đề án để giải quyết toàn diện vấn đề này. Trong đó, giải quyết cụ thể các vấn đề như tổ chức bộ máy bên trong tại tòa chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế, mối quan hệ tố tụng giữa tòa án chuyên biệt với các tòa án khác; việc tuyển chọn nhân lực thẩm phán cho việc xét xử tại Trung tâm này; các nguyên tắc tố tụng và trình tự tố tụng cho hoạt động của tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế”- bà Thủy nói.

Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí. Ảnh: PHẠM THẮNG

Giải trình thêm cuối phiên thảo luận, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí, cho biết cấp có thẩm quyền đã chỉ đạo, giao Đảng ủy TAND Tối cao nghiên cứu, khẩn trương xây dựng đề án liên quan đến việc thành lập thành lập tòa án chuyên biệt ở Trung tâm tài chính quốc tế.

“Đây là yêu cầu đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn, là vấn đề lớn và rất mới đối với chúng ta”- ông Lê Minh Trí nói và cho hay TAND Tối cao sẽ tiếp thu và thể hiện trong dự thảo luật theo hướng quy định nguyên tắc trong Luật Tổ chức TAND, giao UBTVQH quyết định thành lập để quy định phạm vi, thẩm quyền theo lãnh thổ của TAND chuyên biệt.

“Chúng tôi sẽ suy nghĩ và tính toán kế hoạch đào tạo cán bộ thẩm phán có năng lực, có trình độ, đáp ứng yêu cầu giải quyết các tranh chấp này…”- ông Lê Minh Trí nói thêm và một lần nữa nhấn mạnh đây là vấn đề rất mới nhưng phải khẩn trương thực hiện để trình cấp có thẩm quyền.

NHÓM PHÓNG VIÊN