Chánh án Lê Minh Trí: Chưa an tâm giao án trên 20 năm tù cho tòa án khu vực

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 9, sáng 19/5, Đại biểu Quốc hội thảo luận hội trường về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (TAND).

Cần lập tòa phá sản, sở hữu trí tuệ

Dự thảo luật quy định “Thành lập các Tòa chuyên trách gồm Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ tại một số Tòa án nhân dân khu vực.” Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga – Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Hải Dương đề nghị cân nhắc quy định trên, vì thực tiễn xét xử hiện nay cho thấy số lượng vụ án trong hai lĩnh vực này là không lớn, thậm chí tại nhiều tỉnh, thành phố hầu như không phát sinh loại án này trong cả năm.

Do đó, nếu thành lập tòa chuyên trách về phá sản và sở hữu trí tuệ ở các tòa khu vực là không hợp lý, sẽ kéo theo việc bổ nhiệm thêm chức danh lãnh đạo, biên chế, trong khi hiệu suất xét xử của các tòa này trong bối cảnh hiện nay vẫn thấp.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga

Nữ đại biểu đề xuất có thể bố trí thẩm phán chuyên trách trong Tòa Kinh tế hoặc Tòa Dân sự đảm nhiệm các vụ việc về phá sản hoặc sở hữu trí tuệ thay vì tổ chức thêm tòa chuyên trách sẽ phù hợp với thực tiễn hơn.

Cũng đề cập vấn đề này, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đề nghị nghị giao tòa án cấp tỉnh xét xử vụ án về phá sản, sở hữu trí tuệ thay vì giao cho tòa án khu vực vì lượng án này không nhiều.

Phát biểu giải trình tại phiên làm việc, Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí nhấn mạnh, hiện nay số lượng án về phá sản, sở hữu trí tuệ chưa quá lớn nhưng trong xu hướng phát triển, hội nhập thì yêu cầu đặt ra phía trước lại rất lớn, đòi hỏi sự chuyên sâu. Đây cũng là vấn đề luôn nhận được sự quan tâm khi DN, các nước có nhu cầu đầu tư lớn ở Việt Nam.

“Hiện nay số án này chưa lớn nên gắn với tòa khu vực, sắp tới khi nhu cầu lớn thì phải chấp nhận nó là tòa chuyên biệt. Chúng tôi sẽ có kế hoạch đào tạo đội ngũ thẩm phán để đáp ứng yêu cầu phát triển”, Chánh án Lê Minh Trí nói.

Cần có lộ trình để đồng bộ mô hình

Đại biểu Lê Thanh Hoàn (đoàn Thanh Hóa) cơ bản tán thành với quy định về mô hình tổ chức của hệ thống TAND. Tuy nhiên, nội dung phân định thẩm quyền cần làm rõ thêm, bởi tòa khu vực được xét xử các loại án nhưng về hình sự chưa phân quyền triệt để khi chỉ xét xử vụ án có mức hình phạt tới 20 năm tù.

Đại biểu Lê Thanh Hoàn

Còn đại biểu Nguyễn Thanh Sang (đoàn TP.HCM) đồng tình việc lập tòa án khu vực và đánh giá việc phân quyền, tăng thẩm quyền cho tòa này là mạnh mẽ, quyết liệt nhất từ trước tới nay. Tòa này được thực hiện xét xử các vụ án, vụ việc từ hình sự, dân sự, hành chính, kinh tế đến phá sản, sở hữu trí tuệ.

Khác với quan điểm của ông Lê Thanh Hoàn, đại biểu Nguyễn Thanh Sang cho rằng, giao tòa án khu vực xét xử vụ án hình sự có khung hình phạt đến 20 năm là thỏa đáng. Nếu giao cả các vụ có mức phạt đến chung thân, tử hình thì chưa ổn vì liên quan đến quyền sống của con người.

Trước vấn đề đại biểu Quốc hội nêu ra, Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí cho biết, trước khi xây dựng dự thảo, Đảng ủy TAND tối cao đã xây dựng đề án, lấy ý kiến các địa phương, bộ ngành để báo cáo cấp có thẩm quyền thông qua.

Mô hình tổ chức tòa án cần có lộ trình để đồng bộ với cơ quan tố tụng khác, phù hợp với năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ thẩm phán hiện nay. Nên tuy giao hết về cho tòa án khu vực nhưng còn tỷ lệ án trên 20 năm, chung thân, tử hình nằm ở cấp tỉnh.

“Một số nơi vùng sâu, vùng xa thì tòa khu vực dù có thành lập và tăng cường nhân lực thế nào thì trước mắt không thể đáp ứng, an tâm được với mức án trên 20 năm tù, chung thân, tử hình”, ông nói, đồng thời khẳng định khi đồng bộ thì trở về mô hình lý tưởng, tức sơ thẩm một cấp, phúc thẩm một cấp và giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc TAND tối cao.

Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí báo cáo giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội

“Từ 45 tuổi trở lên” mới được bổ nhiệm thẩm phán tối cao là chưa hợp lý

Dự thảo luật quy định, một trong những điều kiện để được xem xét bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao là “có độ tuổi từ đủ 45 tuổi trở lên”. Bà Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, việc đưa ra tiêu chuẩn về độ tuổi cứng như vậy là chưa thực sự hợp lý và cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

Bởi vì, độ tuổi không thể là thước đo phản ánh năng lực, phẩm chất hay kinh nghiệm. Hiện nay, trong thực tế có nhiều cán bộ, thẩm phán trẻ tuổi nhưng rất tài năng, bản lĩnh, kinh nghiệm xét xử phong phú, từng giải quyết nhiều vụ án lớn và đạt được nhiều thành tích xuất sắc trong quá trình công tác.

Do đó, việc giới hạn tuổi tối thiểu sẽ có thể dẫn tới “bỏ sót” người có đủ tiêu chuẩn, năng lực nhưng tuổi đời chưa đủ theo quy định để bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao.

Vì vậy, đại biểu đề nghị không nên quy định tiêu chuẩn độ tuổi từ 45 tuổi trở lên như dự thảo mà chú trọng đến các tiêu chuẩn về năng lực chuyên môn, thời gian công tác, kinh nghiệm xét xử, đạo đức nghề nghiệp để lựa chọn người có thể được bổ nhiệm làm thẩm phán TAND tối cao.

Hoặc nếu vẫn cần có giới hạn về độ tuổi, thì nên bổ sung thêm cơ chế linh hoạt như: “Trường hợp đặc biệt, người dưới 45 tuổi nhưng có đủ điều kiện về năng lực, thành tích nổi bật và được đánh giá xuất sắc trong công tác có thể được xem xét bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao”.

Liên quan đến cán bộ, một số ý kiến cho rằng, nếu giao xét xử tái thẩm, giám đốc thẩm cho ủy ban thẩm phán tòa án cấp tỉnh, còn Hội đồng thẩm phán TAND tối cao dành nhiều thời gian cho tổng kết, hướng dẫn chung cho toàn quốc thì từ đó không cần tăng số lượng thẩm phán TAND tối cao như đề xuất (từ tối đa 17 lên tối đa 27).

Ngọc Thành/VOV.VN