Chăn nuôi an toàn, 'lá chắn' trước dịch bệnh

Trong khoảng 2 tháng gần đây, dịch tả lợn châu Phi đã bùng phát mạnh và đang có chiều hướng lan rộng trên địa bàn các xã trong tỉnh. Lũy kế từ đầu năm 2025 đến ngày 4/8, tổng số lợn mắc bệnh tả lợn châu Phi và tiêu hủy trên địa bàn tỉnh là 3.104 con, tổng trọng lượng 140.537kg; tăng gấp 4,1 lần so với cùng kỳ năm 2024. Không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, dịch bệnh còn khiến người dân hoang mang, lo ngại tái đàn, ảnh hưởng lớn đến nguồn cung thực phẩm trong tỉnh.

Lực lượng chức năng xã Sín Chải phun khử khuẩn trước khi tiêu hủy lợn mắc dịch tả lợn châu Phi trên địa bàn thôn Tả Sìn Thàng. Ảnh: C.T.V

Một trong những nguyên nhân khiến dịch bệnh tái bùng phát là sự chủ quan trong chăn nuôi, vệ sinh chuồng trại, thiếu kiến thức về tái đàn, kiểm dịch và phòng chống dịch của người dân. Trước tình hình dịch bệnh ngày càng phức tạp, ngành Nông nghiệp tỉnh đã chuyển từ tư duy ứng phó sang phòng ngừa chủ động. Tỉnh khuyến khích phát triển các mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, khép kín, có giám sát dịch tễ; đồng thời nâng cao vai trò của thú y cơ sở và thúc đẩy liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị.

Hiệu quả của chăn nuôi an toàn sinh học được thể hiện rõ qua thực tiễn tại các mô hình khép kín, dịch bệnh gần như không xảy ra. Đơn cử như trang trại của Công ty TNHH Huy Toan (xã Thanh Yên) với quy mô hơn 3.500 con lợn/lứa, áp dụng quy trình khép kín, kiểm soát chặt từ con giống, thức ăn đến vệ sinh chuồng trại, theo dõi sức khỏe và cách ly đàn vật nuôi. Vì vậy, đàn lợn của Công ty nhiều lần “miễn nhiễm” với dịch tả lợn châu Phi và một số loại dịch bệnh khác, đảm bảo sản xuất ổn định, an toàn.

Trang trại chăn nuôi lợn chất lượng cao của Công ty TNHH Thương mại Quang Lành (xã Núa Ngam) cũng là điểm sáng trong phát triển chăn nuôi an toàn sinh học. Ngay từ khi đi vào hoạt động năm 2018, trang trại đã xây dựng quy trình sản xuất khép kín, áp dụng nghiêm ngặt tiêu chuẩn VietGAP trong toàn bộ các khâu: Từ chọn giống, kiểm soát nguồn thức ăn, chăm sóc, phòng bệnh cho đến xử lý môi trường và tiêu thụ sản phẩm. Quy trình này được thực hiện có sự giám sát chặt chẽ của đội ngũ kỹ thuật và phối hợp với ngành chuyên môn, đảm bảo tính an toàn sinh học cao, giảm thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh. Nhờ chủ động kiểm soát dịch tễ và thực hiện chăn nuôi theo chuỗi liên kết khép kín, đến nay, trang trại Quang Lành vẫn an toàn trước nhiều đợt bùng phát dịch tả lợn châu Phi.

Theo bà Chu Thị Thanh Xuân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh: Trong bối cảnh dịch tả lợn châu Phi diễn biến phức tạp, chăn nuôi an toàn sinh học đang chứng minh là hướng đi hiệu quả, bền vững. Thực tế thời gian qua cho thấy, tại các mô hình áp dụng quy trình an toàn sinh học nghiêm ngặt, dịch bệnh hầu như không xảy ra hoặc mức độ ảnh hưởng rất thấp, nhờ kiểm soát tốt từ nguồn giống, thức ăn, môi trường đến điều kiện chuồng trại và khâu xử lý dịch tễ. Ngành Nông nghiệp đã và đang khuyến khích người dân, doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất, tăng cường liên kết theo chuỗi, áp dụng tiến bộ kỹ thuật để giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả kinh tế. Đây cũng là giải pháp lâu dài để bảo vệ đàn vật nuôi, ổn định nguồn cung thực phẩm và phát triển ngành chăn nuôi theo hướng bền vững.

Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy việc phát triển chăn nuôi an toàn tại Điện Biên còn nhiều khó khăn. Đa số hộ dân vẫn nuôi theo tập quán cũ, chưa mặn mà với các mô hình ứng dụng kỹ thuật; có đến hơn 95% số hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, thả rông. Theo thống kê của ngành Nông nghiệp, hầu hết dịch tả lợn châu Phi xảy ra ở những hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, truyền thống; đối với các trang trại, chăn nuôi an toàn sinh học ít khi xảy ra các loại dịch bệnh. Đơn cử, tính từ ngày 27/7 - 4/8, dịch tả lợn châu Phi xảy ra tại 216 hộ chăn nuôi ở 76 thôn, bản, thuộc 16 xã, phường số lợn mắc bệnh đã tiêu hủy 910 con, trọng lượng 37.166kg

Bên cạnh đó, một bộ phận người dân chưa có ý thức trong phòng, chống dịch, việc giết mổ nhỏ lẻ, bán chạy lợn bệnh vẫn còn xảy ra, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Hệ thống thú y cơ sở tại một số địa phương sau khi sáp nhập đơn vị hành chính còn thiếu nhân lực, thiết bị, kinh phí để thực hiện giám sát dịch bệnh.

Trước những khó khăn đó, ngành chức năng tỉnh xác định lộ trình dài hạn để phát triển chăn nuôi an toàn. Trước mắt, tập trung vào công tác quản lý dịch bệnh theo hướng chủ động và kiểm soát chặt việc tái đàn. Tăng cường tuyên truyền, tập huấn cho người dân về nguy cơ, triệu chứng bệnh và biện pháp phòng, chống dịch. Thông qua hệ thống khuyến nông và thú y cơ sở, người dân được hướng dẫn vệ sinh, tiêu độc khử trùng chuồng trại định kỳ, thực hiện “5 không” trong phòng, chống dịch: Không giấu dịch, không mua bán lợn bệnh, không vận chuyển lợn chết, không vứt xác lợn bừa bãi, không sử dụng thức ăn thừa chưa qua xử lý nhiệt.

Một trong những giải pháp lâu dài chuyển đổi mô hình sản xuất từ nhỏ lẻ sang liên kết quy mô tổ hợp tác, hợp tác xã nhằm tạo nền tảng tiếp cận thị trường và ứng dụng kỹ thuật mới. Việc phát triển chăn nuôi an toàn, hiệu quả không chỉ là yêu cầu ứng phó dịch bệnh, mà còn là hướng đi tất yếu để nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nông dân và xây dựng nền nông nghiệp bền vững.

Quốc Huy