Chậm xây trạm dừng nghỉ, khó thu phí cao tốc

Trạm tạm mới đáp ứng nhu cầu tối thiểu

Những ngày giữa tháng 3/2025, PV có mặt trên tuyến cao tốc Bắc - Nam đoạn qua địa bàn tỉnh Nghệ An. Ghi nhận của PV, các phương tiện lưu thông thuận tiện, nhanh chóng và an toàn. Trong khi đó, việc xây dựng trạm dừng nghỉ tại Km 427+035 (xã Hạnh Quảng, huyện Diễn Châu) vẫn án binh bất động.

Việc hoàn thành xây dựng trạm dừng nghỉ là một trong các điều kiện để triển khai thu phí đường cao tốc do Nhà nước đầu tư. (Trong ảnh: Thi công trạm dừng nghỉ Km 47+500, cao tốc Phan Thiết – Dầu Giây). Ảnh: Vĩnh Phú.

Hiện vị trí này mới chỉ là trạm dừng nghỉ tạm do Công ty Xăng dầu Nghệ An (Petrolimex Nghệ An) vận hành từ trước Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025.

Trên đường từ Hà Nội về quê Hà Tĩnh, chị Nguyễn Thị Mai cho biết, trạm dừng nghỉ tạm đã giải quyết được vấn đề như nghỉ ngơi, ăn uống nhẹ và vệ sinh. Tuy nhiên, tại đây lái xe chưa thể tiếp nhiên liệu vì trạm dừng nghỉ tạm chưa có.

Tìm hiểu của PV, trạm dừng nghỉ Km 427+035 thuộc Dự án thành phần Nghi Sơn - Diễn Châu trên tuyến cao tốc Bắc - Nam do liên danh Petrolimex (Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam và Công ty Xăng dầu Thừa Thiên - Huế) làm nhà đầu tư. Đây là 2 trong số 8 trạm thuộc dự án thành phần giai đoạn 1 mới được bàn giao một phần mặt bằng.

Lý giải chậm bàn giao, lãnh đạo huyện Diễn Châu cho hay, giai đoạn 1 đã bàn giao cho chủ đầu tư 5,6ha. Trong khi đó, giai đoạn 2 cần thu hồi thêm hơn 2,5ha, gồm 21.310m2 đất sản xuất nông nghiệp và 4.252m2 là đất giao thông, thủy lợi.

Ông Lê Mạnh Hiên, Phó chủ tịch UBND huyện Diễn Châu cho biết: Thời gian đầu, một số hộ dân còn băn khoăn khi phần diện tích đất còn lại sau khi bị thu hồi quá nhỏ để sản xuất. Sau khi được hội đồng giải thích, đến nay các hộ đã đồng ý. Ngày 17/3, huyện đã có thông báo công khai dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Địa phương cam kết "vướng đâu gỡ đó"

Ghi nhận của PV tại các trạm dừng nghỉ cao tốc từ TP.HCM, Bình Thuận, Ninh Thuận trên cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây, hai trạm dừng nghỉ nằm song song trên cao tốc được khởi công từ giữa tháng 10/2024, khai thác tạm từ trước Tết âm lịch 2025.

Trạm dừng nghỉ tạm Km 47+500 cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây (hướng Đồng Nai - Bình Thuận) tạm dừng hoạt động, dự kiến mở lại dịp nghỉ lễ 30/4.

Tuy nhiên, từ đầu tháng 3, trạm dừng nghỉ bên trái tuyến (hướng TP.HCM đi Bình Thuận) đã tạm đóng lối ra vào, dừng tiếp nhận ô tô để thi công hoàn thiện các hạng mục theo quy hoạch được duyệt.

Đại diện nhà đầu tư cho biết, trạm bên phải tuyến (hướng Bình Thuận - TP.HCM) vẫn đang vừa thi công vừa khai thác tạm nhằm phục vụ nhu cầu của tài xế.

Về mặt bằng, hai trạm có diện tích 11,47ha, đến nay địa phương đã bàn giao khoảng 6,39ha, phần còn lại chủ yếu là đất trồng cây cao su thuộc địa phận huyện Xuân Lộc (tỉnh Đồng Nai).

Ông Nguyễn Công Hợp, Phó giám đốc điều hành cao tốc Phan Thiết – Dầu Giây cho biết, đơn vị đang phối hợp với địa phương để đẩy nhanh công tác bàn giao mặt bằng. Đối với trạm dừng nghỉ Km 47+500 (trái tuyến), sẽ hoạt động trở lại trong dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5 sắp tới.

Còn tại Quảng Ngãi, ghi nhận của PV, phần diện tích tại Km 15+620 để xây dựng trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn vẫn là cánh đồng trồng lúa, chưa có động thái xây dựng.

Trạm có diện tích thu hồi đất hơn 12,1ha. Đến nay, tỉnh Quảng Ngãi đã bàn giao mặt bằng đợt 1 cho nhà đầu tư là Liên danh Petrolimex với diện tích hơn 9,6ha. Dù đã bàn giao gần 80% tổng diện tích, song Nguyễn Ngọc Tuấn, Phó chủ tịch UBND huyện Nghĩa Hành cho biết, toàn bộ phần diện tích đất này người dân đã ký biên bản bàn giao, còn phương án bồi thường chưa phê duyệt. Lý do là thủ tục giấy tờ còn rất nhiều bước.

Cũng theo ông Tuấn, nhà đầu tư trạm dừng nghỉ đề nghị phải có phê duyệt phương án bồi thường rồi mới triển khai thi công. Trong khi đó, thủ tục hồ sơ pháp lý phải theo quy trình. Do đó, nhà đầu tư cần triển khai ngay trên phần mặt bằng đã có, còn thủ tục sẽ hoàn chỉnh sau.

"Muốn phê duyệt phương án bồi thường phải có phê duyệt quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, nhưng hiện quy hoạch này chưa được cấp có thẩm quyền ở Trung ương phê duyệt nên chưa có cơ sở nào để làm các bước tiếp theo. Nhưng địa phương và người dân đã đồng thuận rất cao nên nhà đầu tư cần phối hợp triển khai thi công, vướng đâu địa phương sẽ gỡ.

Dự án trạm dừng nghỉ có kịp đưa vào khai thác cùng lúc với dự án cao tốc hay không là do nhà đầu tư. Còn bản thân địa phương đã làm hết sức", ông Tuấn nói.

Tương tự, tại dự án trạm dừng nghỉ cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ đoạn qua xã Linh Trường (huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị), hiện địa phương mới xong phần trích đo và đang chờ phê duyệt quy hoạch sử dụng đất của huyện làm cơ sở phê duyệt thu hồi đất.

Ban QLDA đường Hồ Chí Minh đã kiến nghị UBND huyện Gio Linh khẩn trương trình hồ sơ quy hoạch (sau thẩm định) cho UBND tỉnh Quảng Trị.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị, huyện Gio Linh mới trình và Sở đang thẩm định để trình lên UBND tỉnh phê duyệt.

Ông Nguyễn Đăng Anh, Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường huyện Gio Linh cho biết thêm, trước đó, huyện đã làm xong hồ sơ, nhưng qua rà soát có số liệu chưa chuẩn nên cần rà soát lại.

Làm chậm sẽ lỡ tiến độ thu phí cao tốc

Trong công điện mới nhất, Bộ Xây dựng đề nghị UBND các địa phương sớm bàn giao mặt bằng để xây dựng trạm dừng nghỉ trên cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Vị trí mặt bằng khu vực quy hoạch xây dựng trạm dừng nghỉ trên cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn đoạn qua Km 15+620.

Bộ Xây dựng cho biết, việc hoàn thành xây dựng trạm dừng nghỉ là một trong các điều kiện để triển khai thu phí đường cao tốc Nhà nước đầu tư. Việc chậm hoàn thành sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch thu phí nộp ngân sách Nhà nước.

Theo ông Nguyễn Quang Giang, Phó cục trưởng Cục Đường bộ VN, Nghị định 130/2024 về thu phí sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư quy định, chỉ triển khai thu phí đối với các tuyến cao tốc hoàn thành việc xây dựng, lắp đặt hạ tầng trạm thu phí, thiết bị phục vụ việc thu phí; các công trình dịch vụ công tại trạm dừng nghỉ; cơ sở hạ tầng kỹ thuật, thiết bị công nghệ để quản lý, điều hành giao thông.

Theo chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, đến cuối năm 2025 sẽ triển khai thu phí các tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư. Đề án cũng đã được Cục Đường bộ VN hoàn thành trình Bộ GTVT.

"Nếu chỉ vướng mặt bằng, không đầu tư được trạm dừng nghỉ sẽ không đủ điều kiện thu phí, lỡ lộ trình thu phí theo chỉ đạo của Chính phủ. Lỡ thu phí ngày nào theo lộ trình sẽ dẫn đến nguy cơ lãng phí cho ngân sách nhà nước ngày đó", ông Giang nói.

Mới đây, Cục Đường bộ VN đã trình Bộ GTVT phê duyệt Đề án khai thác tài sản kết cấu hạ tầng đường cao tốc thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và trực tiếp quản lý, khai thác.

Dự kiến sau khi triển khai thu phí đối với 6 tuyến cao tốc đang khai thác, dự kiến số phí thu được gần 1.900 tỷ đồng/năm; số thu nộp ngân sách Nhà nước là hơn 1.750 tỷ đồng/năm.

PGS. TS Trần Chủng nhìn nhận, nếu địa phương chần chừ, không quyết liệt giải phóng mặt bằng, trạm dừng nghỉ không được xây dựng và không đủ điều kiện thu phí.

"Thu phí cao tốc với mục tiêu có nguồn vốn để bảo trì, vận hành, đảm bảo ATGT, đồng thời một phần tích lũy để tái đầu tư các tuyến đường cao tốc khác phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Chậm thu phí ngày nào sẽ gây lãng phí ngày đó. Chỉ vì công trình nhỏ mà cản trở chủ trương lớn của Đảng, cần làm rõ trách nhiệm của địa phương", ông Chủng nói.

Nhóm PV