Cây 'xóa nghèo' của người Pa Kô

Người Pa Kô sống dọc theo dòng sông Đakrông có giống cây chuối lùn bản địa-một đặc sản nức tiếng của địa phương. Trong tiếng của người Pa Kô, cây chuối lùn gọi là “Ta Pê”, quả to tròn, khi chín rất thơm ngon, có vị đặc trưng riêng, được nhiều người ưa chuộng.

Chuối lùn dễ trồng và chăm sóc, sinh trưởng nhanh, ít bị sâu bệnh. Chuối trồng một lần nhưng có thể cho thu hoạch nhiều năm liên tục nhờ cây chuối con nảy mầm từ gốc chuối mẹ. Người Pa Kô thường trồng trên những vùng đất tương đối bằng phẳng, gần sông suối hoặc quanh nương rẫy của gia đình.

Những già làng cao tuổi nhất của người Pa Kô nói rằng: “Chuối lùn là giống cây “truyền đời” của người Pa Kô. Cây chuối lùn trồng một năm sẽ bắt đầu cho thu hoạch, thời gian từ khi cây chuối ra hoa đến lúc quả chín là khoảng hơn 2 tháng. Chuối được trồng hoàn toàn tự nhiên, vừa ngọt lại vừa thơm và hầu như cho quả quanh năm…”.

Giống chuối lùn bản địa góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống đồng bào Pa Kô ở xã Tà Rụt - Ảnh: P.L

Tuy nhiên, trước đây người Pa Kô trồng chuối chủ yếu để ăn, tiêu thụ nhỏ lẻ ở chợ. Thị trường tiêu thụ không ổn định nên khả năng thâm canh và mở rộng diện tích trồng chuối bị hạn chế. Thậm chí, có một thời gian đồng bào bỏ mặc, không mặn mà với cây chuối lùn nên cây trồng bản địa này gần như bị suy thoái về giống.

Mọi chuyện bắt đầu thay đổi kể từ khi người Pa Kô được sự hỗ trợ từ Tổ chức Plan và chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể xã hội và họ đã thực sự đưa cây chuối lùn bản địa trở thành loại cây sản xuất hàng hóa, tạo việc làm, mang lại thu nhập ổn định.

Chị Hồ Thị Xở, Tổ trưởng Tổ hợp tác (THT) chuối thôn A Đăng (xã Tà Rụt) chia sẻ: “Năm 2019, với mong muốn khôi phục giống cây chuối lùn bản địa, xem đây là loài cây “xóa nghèo” cho người dân, đặc biệt là phụ nữ, được sự giúp đỡ của Tổ chức Plan và chính quyền địa phương, THT chuối A Đăng đã ra đời. Ban đầu, THT đã triển khai trồng thử nghiệm trên 2ha chuối, với sự tham gia của 15 thành viên là phụ nữ.

Đến nay, THT chuối thôn A Đăng đã tăng lên 20 thành viên, diện tích canh tác chuối lên đến hàng chục ha. Hàng năm, các thành viên THT được Tổ chức Plan thường xuyên tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc và cung cấp cây giống. Đặc biệt, để giúp người dân trong khâu tiêu thụ sản phẩm, Tổ chức Plan còn hỗ trợ đầu tư hơn 348 triệu đồng xây dựng cửa hàng để làm điểm trưng bày và mua bán nông sản”.

Cửa hàng trưng bày, mua bán nông sản của Tổ hợp tác thôn A Đăng được xây dựng nhờ sự hỗ trợ của Tổ chức Plan - Ảnh: P.L

Theo chị Hồ Thị Xở, từ khi ra đời đến nay, cửa hàng là nơi để chị em ở địa phương tập kết chuối và nhiều loại nông sản khác nhau. Hiện nay trung bình một tháng, THT đều bán được hơn 30 buồng chuối với nguồn thu đạt trên 30 triệu đồng. Tiền thu được từ bán chuối và nông sản đã giúp chị em có thêm thu nhập để trang trải trong cuộc sống hàng ngày, chi phí cho con đi học xa nhà và còn có thể để dành tiết kiệm cho gia đình.

Chị Hồ Thị Hằng, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Tà Rụt cho biết: Từ mô hình điểm của THT chuối thôn A Đăng, với sự hỗ trợ của Tổ chức Plan, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Tà Rụt đã triển khai nhân rộng mô hình ra các thôn khác trong xã, thu hút hàng chục hội viên phụ nữ tham gia. Điều đáng mừng là đồng bào Pa Kô ở xã Tà Rụt ngày càng có ý thức khôi phục những giống cây bản địa quý, trong đó có các giống: Chuối cơm, chuối ngà voi...

Đặc biệt, nhờ sự quan tâm của chính quyền địa phương, sự hỗ trợ thiết thực của Tổ chức Plan, bây giờ, phụ nữ Pa Kô ở xã Tà Rụt đã có điều kiện để đưa nông sản của địa phương ra thị trường một cách thuận lợi. Trong đó cửa hàng vừa là địa điểm để giới thiệu và mua bán các loại nông sản, vừa để tập kết hàng hóa để kết nối với thị trường thông qua các nền tảng mạng xã hội như facebook, zalo… Từ đó giúp chị em có thêm động lực để phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, cải thiện thu nhập, góp phần nâng cao vai trò và vị thế của người phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong cuộc sống.

Phương Lâm