Cầu thủ nhập tịch và 'cuộc chơi ăn xổi ở thì'

Câu chuyện về cầu thủ nhập tịch lại nóng lên sau khi đội tuyển Việt Nam thua thảm đội tuyển 'Âu-Mỹ' Malaysia đêm 10-6...

Thực tế thì bóng đá Việt Nam từ năm 2008 đã thử nghiệm bằng cuộc tiếp nhận những cầu thủ nhập tịch đầu tiên như Fabio Santos (tên Việt là Phan Văn Santos), Kesley Alves (Huỳnh Kesley)... Và ngay từ lần đầu đội hình tuyển Việt Nam có những cầu thủ "Tây" trong đội hình đã gặp nhiều ý kiến trái chiều.

Tuy nhiên với đặc trưng của bóng đá Việt Nam, hoàn cảnh lịch sử nói riêng có những điều vẫn hay gọi là “nhạy cảm” của cầu thủ nhập tịch ở bóng đá Việt Nam.

Thủ môn Phan Văn Santos là cầu thủ nhập tịch và khoác áo tuyển Việt Nam sớm nhất. Ảnh:CTP

Trước năm 2008, thời điểm mà tuyển Thái Lan vô đối, còn Singapore thì... xúng xính ngôi vô địch Đông Nam Á (AFF Cup), HLV Calisto trò chuyện với chúng tôi: “Tuyển Việt Nam muốn có ngôi vô địch AFF Cup phải dùng đến ngoại lực...Những Santos, Kesley có thể nâng tầm tuyển Việt Nam...”.

Thực chất vào thời điểm đó, fan hâm mộ Việt Nam khát ngôi vô địch Đông Nam Á vì chưa từng lên ngôi. Rồi cuối cùng, những cầu thủ Santos, Kesley cũng bằng nhiều lý do có tấm hộ chiếu Việt Nam,thời đó, những cầu thủ này có đẳng cấp hàng đầu Đông Nam Á chứ không riêng gì Việt Nam.

Huỳnh Kesley là cầu thủ nhập tịch, tài đức vẹn toàn nhưng cũng có những lấn cấn cuối cùng thất bại giấc mơ khoác áo tuyển Việt Nam. Ảnh: CTP

Thời điểm cầu thủ nhập tịch Fabio Santos của ĐT.Long An rất được bầu Thắng hỗ trợ để hoàn tất thủ tục nhập tịch. Còn Kesley thì có vợ Việt Nam nên mọi thứ dễ dàng hơn. Có thể nói hai cầu thủ Brazil đấy đi tiên phong trong vấn đề nhập tịch cầu thủ ngoại. Và việc họ xuất hiện trong một trận giao hữu khi đấy được chú ý rất nhiều không chỉ từ những nhà điều hành bóng đá mà còn ở trên nhìn vào hình ảnh 11 cầu thủ ra sân chào cờ hát quốc ca...

Từ Fabio Santos đến Kesley và ngôi vô địch AFF Cup 2008

Những ngày HLV Calisto tập trung đội tuyển chuẩn bị cho AFF Cup 2008 tại Thành Long Santos không ở chung với đội mà ở nhà riêng đến lúc tập phóng ô tô đến (khi ấy Santos lái chiếc SUV Chevrolet màu mận đỏ).

Đội hình xuất phát tuyển Malaysia trong trận đánh bại tuyển Việt Nam 4-0 tối 10-6 chỉ có hai cầu thủ gốc Malaysia gồm thủ môn Syihan Hazmi và tiền vệ Arif Aiman Hanapi (12). Ảnh: AFC

Ngay cả thói quen hết sức bình thường với một cầu thủ nước ngoài của Santos cũng vô hình tạo khoảng cách với đồng đội rồi...Tập trung với thời gian ít nhất, Santos căng thẳng vì thấy vấn đề hòa nhập không ổn. Santos cảm nhận được và xin gặp HLV Calisto để trình bày đồng thời xin phép rời đội tuyển sau một lần ra sân thi đấu trong màu áo tuyển Việt Nam.

Không biết cuộc gặp gỡ của ông thầy Bồ Đào Nha và cậu học trò Brazil đều cùng ngôn ngữ Bồ Đào Nha có căng hay không,nhưng ngay sau cuộc gặp tại Thành Long thì Santos xách túi rời đội ngay... Từ đó, Santos không còn khoác lại chiếc áo đội tuyển Việt Nam nữa.

Với Kesley thì khác, anh có vẻ hòa đồng hơn nhưng vấn đề lớn hơn lại nằm ngoài bóng đá và ngoài cả tầm quyết của những nhà làm bóng đá. Kesley (và cả Santos) bị lời ra tiếng vào như "Sao hai cầu thủ "ngoại" đấy không biết hát quốc ca Việt Nam?" hoặc "Cầu thủ Việt Nam sao "đen" thế?"...

Rồi sau đó thì những nhà điều hành bóng đá Việt Nam được góp ý. Thế rồi vụ cầu thủ nhập tịch trôi qua sau một vài trận.

"Chính sách" nhập tịch mà HLV Calisto tốn rất nhiều công sức lẫn thời gian và cả sự thuyết phục những nhà làm bóng đá xem như thất bại.

Tuy nhiên sau đó không lâu thì đội tuyển Việt Nam toàn cầu thủ nội đã lần đầu tiên chinh phục thành công ngôi vô địch AFF Cup 2008 khi hạ bệ hai đội mạnh nhất Đông Nam Á với nhiều ngôi vô địch AFF Cup trong tay lần lượt là Singapore (cực mạnh với 2/3 đội hình nhập tịch từng tạo nên hiện tượng đầu tiên của Đông Nam Á phát triển lấy thành tích bằng chìa khóa dùng cầu thủ nhập tịch) ở bán kết và Thái Lan ở chung kết.

Thành tích này càng làm cho những người đưa ra quan điểm "chống cầu thủ nhập tịch" lên đội tuyển nhạt nhòa...Dẫu rằng thời điểm đó, thủ môn Phan Văn Santos có thể khẳng định là hàng đầu Đông Nam Á, một thủ môn tham gia tấn công những tình huống cố định cực chất.

Cầu thủ nhập tịch Nguyễn Xuân Son cùng đồng đội làm nên ngôi vô địch AFF Cup 2024

Việc đội tuyển Việt Nam “xài toàn hàng nội” lên ngôi Đông Nam Á như một chứng cớ sống về nội lực bóng đá Việt Nam vốn thời điểm đó và đặc biệt giúp VFF khỏi đau đầu với áp lực đòi nhập tịch từ dư luận lẫn HLV Calisto những cầu thủ đến những quốc gia có thể chế khác Việt Nam.

Câu chuyện những làn sóng dư luận, tranh luận lớn của xã hội về nhập tịch giống như chuyện tranh luận mãi về cá cược bóng đá hợp pháp ở Việt Nam. Nó rất nhạy cảm mà giới lãnh đạo bóng đá rất ngại đối mặt vì có thể bị những chỉ trích nếu có điều không tốt xảy ra trong khi cá cược lậu làm thất thoát nguồn thu thì cứ nhan nhản.

Từ “sát thủ” Huỳnh Kesley đến "sát thủ" Nguyễn Xuân Son trong màu áo tuyển Việt Nam

Tiền đạo Kesley Alves theo đội Matsubara của Brazil đến Bình Dương đá BTV Cup rồi bén duy với doanh nhân Lệ Lộc...Kesley cưới Lệ Lộc và mang tên Việt Huỳnh Kesley (họ vợ).Kesley được cả gia đình vợ hậu thuẫn nhập tịch để có chàng rể khoác áo tuyển Việt Nam.Sau giải BTV Cup 2004,Kesley khoác áo B.Bình Dương trở thành vua phá lưới V- League rồi gia nhập HA.Gia Lai cũng được bầu Đức tạo mọi điều kiện tốt nhất khoác áo tuyển.

Kesley rất dễ thương, hiền lành, đá bóng giỏi, đậm chất Brazil...Nhưng anh vẫn không thể hòa nhập được. Thời điểm 2009, HLV Calisto triệu tập đội tuyển rất nhiều ngoại binh nhập tịch trong đó có thủ môn Mykola (Đinh Hoàng La, gốc Ukraine) Hoàng Maxwell (gốc Nigeria), Kesley...Lúc đó trong đội có đến 5 gương mặt nhập tịch. HLV Calisto dẫn đội sang Kuwait đá giao hữu...đó là trận đấu cuối cùng của “sát thủ” Kesley trong màu áo tuyển Việt Nam vì những nguyên nhân khó hòa nhập...trong đội tuyển Việt Nam và dư luận lời ra tiếng vào.

Như đã đề cập ở trên, những cầu thủ nhập tịch "đời đầu" năm 2008 nhanh chóng mất chỗ ở đội tuyển không phải vì lý do chuyên môn mà vì HLV trưởng "không dám" hay "không được phép" gọi họ lên đội tuyển nữa.

Bài học như Singapore đã làm và rất thành công không thể thực hiện tại Việt Nam do nhiều yếu tố và cả sự khác biệt về văn hóa. Có lần chúng tôi hỏi thẳng những nhà lãnh đạo bóng đá Việt Nam rằng tại sao những cầu thủ nhập tịch chuyên môn rất cao, thi đấu hiệu quả nhưng không được gọi lên đội tuyển thì chỉ nhận được câu trả lời qua loa: "Nhiều người không muốn và chưa thích hợp!".

Bẵng đi 16 năm sau đến thời HLV Kim Sang-sik thì câu chuyện cầu thủ nhập tịch được nhắc lại đúng vào thời điểm bóng đá Việt Nam khan hiếm tiền đạo giỏi còn tiền đạo Rafael Son người Brazil thì ghi bàn kinh quá dù chơi cho CLB nào anh cũng là vua phá lưới, là hung thần của các hàng thủ.

Rafael Son nhập tịch với tên Nguyễn Xuân Son nhanh chóng hòa nhập và "khắc phục" nhanh những mặt hạn chế mà các cầu thủ nhập tịch "đời đầu" hay bị "vặn vẹo" và bị "có ý kiến". Xuân Son học tiếng Việt thật nhanh, thỉnh thoảng lại "post" clip vừa làm việc nhà vừa học hát quốc ca... Nói như những người hiểu và theo dõi bóng đá Việt Nam từ lâu thì Xuân Son "Việt hóa" rất nhanh và rất "được lòng".

Xuân Son tham dự AFF Cup 2024 và nổi lên như một hiện tượng. Dù phải đến trận cuối vòng bảng gặp Myanmar Xuân Son mới đủ điều kiện thi đấu nhưng lập tức cầu thủ này tạo nên sức mạnh đáng kể và quan trọng nhất là "làm vui mọi người" chăm chăm nhìn vào đội tuyển.

Chuyện Nguyễn Xuân Son như một “viên ngọc” cho tuyển Việt Nam được một nhà lãnh đạo bóng đá Việt Nam thời kỳ những năm 2005 nói rằng "Đó là “phúc" đến từ nhiều phía. Son xuất hiện giữa lúc bóng đá Việt Nam tuột. Son như một làn gió mới, cơn mưa rào nặng hạt tưới mát vào tuyển Việt Nam làm nên ngôi vô địch AFF Cup 2024".

Cái đêm 10-6 đáng quên ấy, tuyển Việt Nam thua thảm Malaysia trong đội hình có 9 suất nhập tịch trên sân Bukit Jalil đã khiến hàng triệu fan lại nhớ da diết Nguyễn Xuân Son.

Ngày nay những phân biệt “nhập tịch” ở Việt Nam có thể thay đổi theo chiều hướng cởi mở hơn. Nhưng nó đòi hỏi phải đi kèm thành tích. Bằng chứng là đội hình có Nguyễn Filip hay Quang Vinh là những cầu thủ Việt kiều họ chơi xuất sắc nhưng vì thua đậm nên ít ai nhớ đến.

Nhập tịch nhiều, thua vài trận là những cầu thủ nhập tịch những nhà quản lý bóng đá,lãnh đạo VFF sẽ chịu hàng loạt đợt “ném đá” của dư luận và thậm chí... bay ghế vì đụng vào vấn đề nhạy cảm.

Thua Malaysia 0-4, ai nhiều người nói chúng ta không thua bóng đá Malaysia mà thua đội "Âu-Mỹ" Malaysia chỉ còn đúng 2 cầu thủ gốc Mã. Rồi lập tức có những so sánh thậm chí là "Tại sao ta không nhập tịch nhiều như Malaysia đã làm?".

Đó chỉ là cái nhìn rất nhanh qua một trận thua. Xa hơn một tí, cùng thời điểm đấy ở vòng loại World Cup, đội hình toàn cầu thủ nhập tịch của Indonesia thua tan nát đội Nhật Bản lại chẳng thấy ai phân tích cái thua của một chính sách làm thay đổi hay đốt giai đoạn nhanh ở một đội tuyển quốc gia tại Đông Nam Á.

Nhiều người cứ nhìn vào trận thắng của Malaysia rồi chăm chăm vào chính sách nhập tịch mới nâng chất bóng đá trong khi chẳng chịu thấy người Nhật làm bóng đá theo kiểu xây dựng, đầu tư và phát triển bóng đá từ tố chất người Nhật với những lộ trình như thế nào.

Đấy lại là câu chuyện hoàn toàn khác và nó trùng hợp với câu chuyện mà không ít người ở Indonesia ở Malaysia không sung sướng với thành tích của hai đội tuyển nước mình.

TẤN PHƯỚC