Cấp bách cải thiện chất lượng không khí

Sáng 27-3, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì Hội nghị giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn của Việt Nam. Hội nghị có sự tham dự của lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là Hà Nội và TP HCM - hai đô thị lớn và đang bị ô nhiễm không khí nặng nề nhất.

Nhận diện nguyên nhân

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) Lê Công Thành, ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn đã diễn ra nhiều năm qua, tập trung chủ yếu ở 2 khu vực kinh tế trọng điểm: khu vực phía Bắc (xung quanh vùng thủ đô Hà Nội) và khu vực phía Nam (xung quanh TP HCM).

Không khí bị ô nhiễm do nhiều nguyên nhân. Trong đó, nguồn phát thải từ hoạt động giao thông là nguyên nhân trực tiếp nhất, gồm: Bụi đường; khí thải từ phương tiện cũ, nát; xe tải chạy dầu DO cũ; xe chở vật liệu xây dựng. Hoạt động sản xuất công nghiệp; hoạt động đốt hở (đốt vật liệu trong không khí), đốt rác, phụ phẩm nông nghiệp; hoạt động dân sinh cũng gây ô nhiễm không khí.

Mặt khác, điều kiện địa hình và khí hậu, thời tiết bất lợi sẽ tác động lớn đến chất lượng không khí. Ví dụ, Hà Nội nằm trong vùng khí hậu gió mùa, bao quanh là dãy núi cao phía Tây, độ ẩm cao, ít mưa, không gió..., gây nên hiện tượng chất ô nhiễm không thể khuếch tán, lắng đọng. Đây cũng là nguyên nhân khiến mức độ ô nhiễm ở Hà Nội cao hơn TP HCM.

Đại diện Bộ NN-MT đề nghị các tỉnh, thành phố, đặc biệt là các đô thị lớn, kiểm soát nghiêm ngặt hoạt động xây dựng. Theo đó, tổ chức giám sát các công trình xây dựng (khu đô thị, nhà cao tầng, công trình giao thông...), bắt buộc che chắn, phun nước giảm bụi. Các địa phương cần quản lý chặt chẽ hoạt động giao thông theo hướng quy hoạch tuyến đường cho xe tải, kiểm soát xe cũ, tăng cường giao thông công cộng. Ngoài ra, tăng cường vệ sinh đô thị thông qua việc rửa đường, quét bụi, lắp đặt hệ thống giàn phun nước tại các tuyến giao thông chính...

Tại hội nghị, lãnh đạo Sở NN-MT TP Hà Nội và UBND TP HCM đã báo cáo chi tiết về tình hình ô nhiễm không khí tại địa phương, nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm, trách nhiệm của các cơ quan liên quan và những giải pháp thực hiện trước mắt.

Trong khi đó, Trung tướng Trần Minh Lệ, Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm môi trường - Bộ Công an, đề nghị các địa phương khẩn trương đưa vào vận hành, kết nối trực tuyến toàn bộ các trạm quan trắc không khí, nhất là tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM, để giám sát chặt chẽ, xử lý kịp thời.

Theo ông Nguyễn Văn Sinh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng, trước mắt, các thành phố lớn cần tập trung xử lý nguồn gây ô nhiễm không khí từ hoạt động giao thông, xây dựng. Cụ thể, cần thực hiện kiểm định khí thải xe máy; phun rửa xe chở vật liệu, xe ra vào công trình xây dựng; che chắn công trình xây dựng; thiết lập các khu xử lý phế thải xây dựng tập trung…

Nhiều thành phố ở nước ta bị đánh giá có chất lượng không khí rất kém

Hành động gắn với trách nhiệm

Nhấn mạnh tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu phải cấp bách hành động nhằm cải thiện các chỉ tiêu chất lượng không khí ngay trong tháng tới, quý tới và cuối năm để bảo vệ sức khỏe người dân. Các cơ quan, địa phương phải nhanh chóng triển khai những giải pháp cụ thể, rõ ràng, có trách nhiệm và xây dựng lộ trình cải thiện tình hình trong thời gian sớm nhất.

"Chúng ta cần xây dựng kế hoạch hành động quốc gia để giải quyết tình hình ô nhiễm không khí, xác định mục tiêu từng năm và cả giai đoạn 5 năm. Chính phủ sẽ hỗ trợ tối đa các địa phương trong việc triển khai những biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí, đồng thời sẽ kiểm tra, giám sát chặt chẽ tiến độ thực hiện các giải pháp đó" - Phó Thủ tướng nêu rõ.

Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành khẩn trương xây dựng, ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về phát thải không khí cho từng ngành, lĩnh vực, như: Giao thông, xây dựng, nông nghiệp, công nghiệp, xử lý rác thải. Đồng thời, cho phép các tỉnh, thành phố áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp với tình hình ô nhiễm ở địa phương.

Bộ Xây dựng được giao nghiên cứu, ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức, đơn giá về xử lý, tái chế phế thải xây dựng và cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xử lý phế thải xây dựng. Bên cạnh đó, rà soát điều kiện, cơ sở pháp lý để triển khai kiểm định khí thải xe máy; chế tài xử lý phương tiện không đạt chuẩn; hỗ trợ chủ xe lắp đặt thiết bị giảm khí thải...; xử phạt nghiêm hành vi vi phạm; quy hoạch, bố trí trạm rửa xe trước khi vào thành phố hoặc khu đô thị.

Bộ NN-MT được giao hoàn thiện chế tài xử phạt hành chính đối với hành vi gây ô nhiễm không khí đã được quy định trong Luật Bảo vệ môi trường. Trong đó, nâng cao chế tài xử phạt đối với đơn vị thu gom, xử lý chất thải rắn, chất thải nguy hại không đúng quy định, phát tán ô nhiễm ra không khí. Trường hợp cần thiết thì phải xử lý hình sự.

Bộ Công an được yêu cầu tập trung xử lý các vi phạm nghiêm trọng về chất thải rắn, chất thải nguy hại gây ô nhiễm không khí. Bộ Công an chỉ đạo công an địa phương phối hợp quản lý trật tự an toàn giao thông; bổ sung thẩm quyền cho lực lượng CSGT, công an cơ sở giám sát, xử lý vi phạm trong lĩnh vực giao thông, xây dựng gây ô nhiễm không khí.

Trong khi đó, các địa phương cần có kế hoạch chi tiết chuyển đổi xanh đối với phương tiện cá nhân; khuyến khích giao thông công cộng bằng các công cụ kinh tế (thuế, phí); quy hoạch tuyến giao thông, điều tiết hoạt động giao thông cho phù hợp...

Bài và ảnh: THÙY LINH