Cảnh giác trước hệ lụy về lâu dài của thuốc lá điện tử

Gia đình cần tạo môi trường sống lành mạnh, góp phần ngăn chặn các tệ nạn xã hội, đồng thời tích cực phối hợp với nhà trường trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá. Ảnh minh họa

Những năm gần đây, thuốc lá điện tử xuất hiện ngày càng nhiều, đặc biệt trong giới trẻ, với lời quảng bá “ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống” Nhiều bạn trẻ lựa chọn sản phẩm này bởi nghĩ rằng nó “an toàn hơn”, đồng thời được thu hút bởi các thiết kế thời trang, mùi hương trái cây hay đồ ngọt hấp dẫn. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định: thuốc lá điện tử không phải là giải pháp thay thế an toàn cho thuốc lá truyền thống.

Theo các chuyên gia y tế, thuốc lá điện tử thực chất là thiết bị cầm tay dùng pin, có buồng đốt để đun nóng dung dịch chứa nicotine, hương liệu và các hóa chất khác, tạo ra khói khí dung cho người dùng hít vào. Trong loại khói này vẫn tồn tại nhiều chất độc hại, ảnh hưởng trực tiếp tới hệ hô hấp, tim mạch và thần kinh.

So với thuốc lá truyền thống chứa hơn 7.000 hóa chất nguy hiểm, thuốc lá điện tử có thể ít hơn, nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều chất độc hại. Hơi từ thuốc lá điện tử chứa nicotine, kim loại nặng như chì, niken, thiếc cùng các hạt siêu mịn dễ xâm nhập sâu vào phổi.

Với hệ hô hấp, các chất này có thể gây kích ứng, viêm đường thở, ho, khó thở. Đặc biệt, y văn đã ghi nhận nhiều trường hợp mắc hội chứng EVALI – tổn thương phổi cấp tính do thuốc lá điện tử gây ra, có thể dẫn đến suy hô hấp và tử vong. Đối với hệ tim mạch, nicotine làm tăng nhịp tim, huyết áp, co mạch, từ đó gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim. Cùng lúc đó, các chất oxy hóa và kim loại nặng còn thúc đẩy tổn thương thành mạch máu.

Với hệ thần kinh, tác động càng nguy hiểm hơn ở thanh thiếu niên, nhóm đối tượng đang trong giai đoạn phát triển não bộ. Nicotine không chỉ gây nghiện mạnh mà còn làm thay đổi cấu trúc và chức năng não, ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng học tập, kiểm soát hành vi. Nhiều nghiên cứu cho thấy người trẻ sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ cao mắc rối loạn lo âu, trầm cảm.

Nicotine đi từ phổi vào máu và lên não chỉ trong vòng 10-20 giây. Tại đây, nó kích thích giải phóng dopamine, chất tạo cảm giác khoái cảm, khiến người dùng dễ hình thành sự lệ thuộc. Với thanh thiếu niên, điều này càng nguy hiểm khi nicotine can thiệp vào vùng não phụ trách chú ý, học tập và kiểm soát hành vi.

Không chỉ gây hại cho người trực tiếp sử dụng, thuốc lá điện tử còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Các nghiên cứu cho thấy nồng độ bụi mịn trong phòng tăng cao khi có người sử dụng thuốc lá điện tử, đặc biệt ở không gian kín. Khói và cặn bám từ sản phẩm này có thể gây ra các triệu chứng hô hấp như ho, khò khè, khó thở, thậm chí khởi phát cơn hen ở trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và những người mắc bệnh mạn tính. Như vậy, nguy cơ từ thuốc lá điện tử không chỉ dừng ở cá nhân mà còn lan sang những người xung quanh.

Trước thực trạng trên, các chuyên gia khuyến cáo cần có sự phối hợp chặt chẽ từ ngành Y tế, nhà trường, gia đình và xã hội để ngăn chặn làn sóng thuốc lá điện tử trong giới trẻ. Ngành Y tế cần tăng cường truyền thông về tác hại của sản phẩm này, không chỉ thông qua tờ rơi hay khẩu hiệu mà bằng những hình thức trực quan, gần gũi hơn như sân khấu hóa, diễn đàn học đường, tọa đàm cộng đồng. Bên cạnh đó, việc xây dựng môi trường không khói thuốc tại trường học, nơi công cộng, thực hiện nghiêm các quy định và xử lý vi phạm là vô cùng cần thiết.

Về mặt quản lý, cần kiểm soát chặt chẽ hoạt động mua bán, ngăn chặn việc cung cấp thuốc lá điện tử cho trẻ em, đồng thời siết chặt nhập khẩu, quảng cáo sản phẩm. Nhiều quốc gia đã tiến tới cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử hoặc áp thuế cao để hạn chế tiêu thụ. Việt Nam cũng cần nghiên cứu bổ sung chính sách pháp lý, đưa thuốc lá điện tử vào diện quản lý và cấm quảng cáo như thuốc lá truyền thống.

Với gia đình, sự quan tâm, giám sát của cha mẹ đóng vai trò quan trọng. Việc định hướng lối sống lành mạnh, giáo dục trẻ về tác hại của thuốc lá điện tử, khuyến khích tham gia các hoạt động thể thao, văn hóa. Sự đồng hành của phụ huynh cùng nhà trường, thông qua các buổi tập huấn, sinh hoạt chuyên đề, sẽ góp phần xây dựng hàng rào bảo vệ thế hệ trẻ trước cám dỗ thuốc lá điện tử.

Vân Lê