Căng thẳng Israel-Iran có thể làm tình trạng lạm phát tăng trở lại

Giá dầu đã tăng đột biến khi xuất hiện nhiều đồn đoán rằng Israel có thể tiếp theo sẽ nhắm vào các cơ sở dầu mỏ hoặc hạt nhân của Iran. Câu hỏi được đặt ra là liệu giá dầu có thể chạm mốc 200 USD/thùng và điều này sẽ tác động ra sao đến nền kinh tế toàn cầu?

Israel có thể nhắm mục tiêu vào cảng xuất khẩu dầu lớn nhất của Iran, Đảo Kharg. Ảnh: Fatemeh Bahrami

Khoảng một tuần trước, Iran đã phóng khoảng 180 tên lửa đạn đạo vào Israel, tuy nhiên, vụ tấn công này gây ít thiệt hại và không có nhiều thương vong. Sau đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảnh báo rằng Tehran đã mắc "sai lầm lớn" và sẽ phải "trả giá".

Cuộc tấn công lớn đầu tiên của Iran vào Israel vào tháng 4, với sự tham gia của 300 máy bay không người lái và tên lửa, đã khiến Israel phản công giới hạn. Tuy nhiên, lần này các quan chức Israel đã cam kết sẽ có "đòn trả đũa đáng kể", dẫn đến suy đoán rằng Israel có thể nhắm vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ, quân sự và hạt nhân của Iran.

Thủ tướng Netanyahu đang đối mặt với áp lực lớn từ một số quan chức cấp cao Israel, bao gồm cựu Thủ tướng Yair Lapid, để tấn công vào những mục tiêu "đau đớn nhất" của Iran. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã kêu gọi kiềm chế và phát biểu rằng nếu là Israel, ông sẽ cân nhắc các phương án thay thế thay vì tấn công các mỏ dầu của Iran.

Kể từ khi Iran tiến hành các cuộc tấn công gần đây, giá dầu đã tăng vọt. Giá dầu Brent tăng 17% chỉ trong một tuần, đạt mức 81,16 USD/thùng. Tuy nhiên, sau khi lực lượng Hezbollah do Iran hậu thuẫn phát tín hiệu sẵn sàng ngừng bắn trong cuộc xung đột với Israel tại biên giới Lebanon, giá dầu đã dịu lại.

Nếu Israel làm tổn hại đến các tài sản dầu mỏ quan trọng nhất của Iran, gần 2 triệu thùng dầu mỗi ngày có thể bị loại khỏi thị trường toàn cầu. Điều này khiến một số nhà giao dịch dự đoán giá dầu có thể trở lại mốc ba chữ số. Lần gần đây nhất giá dầu vượt mốc 100 USD là ngay sau khi Nga tiến hành cuộc tấn công quy mô lớn vào Ukraine vào tháng 2 năm 2022.

Chuyên gia phân tích hàng hóa Bjarne Schieldrop của ngân hàng SEB Thụy Điển phát biểu với CNBC rằng nếu Israel tấn công các cơ sở dầu mỏ của Iran, giá dầu có thể dễ dàng vượt qua mức 200 USD/thùng.

Iran, một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới, đang phải chịu các lệnh trừng phạt khắc nghiệt từ quốc tế do tranh chấp kéo dài liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran.

Mặc dù vậy, theo công ty phân tích năng lượng Vortexa, xuất khẩu dầu của Iran đã đạt mức cao nhất trong 5 năm với 1,7 triệu thùng vào tháng 5, trong đó 90% lượng dầu này được chuyển đến Trung Quốc, phần lớn qua đội tàu “ma” của Iran. Đội tàu này gồm gần 400 tàu chở dầu che giấu hành trình để né tránh các lệnh trừng phạt.

Bà Carole Nakhle, CEO của công ty tư vấn năng lượng Crystol Energy tại London, nhận định rằng kinh tế Iran phụ thuộc rất lớn vào nguồn thu từ xuất khẩu dầu. Bất kỳ sự gián đoạn nào trong doanh thu này đều sẽ gây tác động nghiêm trọng lên nền kinh tế của nước này.

Nếu Israel tấn công vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran, đảo Kharg có thể sẽ là mục tiêu gây thiệt hại lớn nhất. Đây là nơi đặt cảng xuất khẩu dầu chính của Iran, chiếm vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hoạt động thương mại dầu mỏ chính thức và bí mật của Iran. Đảo Kharg nằm ở Vịnh Ba Tư, cách bờ biển Iran khoảng 40 km, và có hệ thống lưu trữ dầu lớn, cho phép xử lý 9/10 lượng dầu xuất khẩu của quốc gia này.

Ngoài ra, các mục tiêu khác có thể bao gồm nhà máy lọc dầu Bandar Abbas ở thành phố cảng cùng tên tại phía Nam Iran, nơi không chỉ đóng vai trò quan trọng trong xuất khẩu dầu thô mà còn là địa điểm chứa các cơ sở quân sự.

Nhà máy lọc dầu Abadan, với công suất 400.000 thùng/ngày, đóng vai trò quan trọng trong tiêu thụ nội địa của Iran. Một cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu có thể không đẩy giá dầu lên cao như một cuộc tấn công vào cảng Kharg, nhưng nó sẽ gây khó khăn cho người dân Iran.

Sự tăng giá dầu gần đây đã được kiểm soát phần nào nhờ nguồn cung dồi dào trên thị trường toàn cầu. Tổ chức OPEC+ hiện có khả năng sản xuất dư thừa gần 5 triệu thùng mỗi ngày, trong khi nhu cầu lại không tăng nhanh do kinh tế Trung Quốc phục hồi chậm chạp sau đại dịch.

Tuy nhiên, những nguồn cung này có thể cạn kiệt nhanh chóng nếu xảy ra xung đột khu vực lớn hơn. Iran nhiều lần đe dọa sẽ phong tỏa Eo biển Hormuz, nơi chiếm khoảng 20% nguồn cung dầu toàn cầu.

Một số chuyên gia thậm chí đã so sánh căng thẳng leo thang tại Trung Đông hiện nay với cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1970, khi giá dầu tăng gấp bốn lần sau cuộc chiến giữa Israel và các nước Ả Rập. Tuy nhiên, bà Nakhle cho rằng sự so sánh này không chính xác.

Giáo sư Avner Cohen tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury (Hoa Kỳ) không tin rằng một cuộc tấn công của Israel vào Iran là điều sắp xảy ra. Ông cho rằng Israel có thể sẽ tập trung vào các cơ sở quân sự và chính quyền Iran hơn là tấn công vào cơ sở dầu mỏ.

Việc giá năng lượng tăng cao có thể cản trở nỗ lực kiềm chế lạm phát của các ngân hàng trung ương, dẫn đến việc tăng lãi suất và gây thiệt hại cho nền kinh tế toàn cầu.

Dũng Phan (Theo Deutsche Welle)