Căng thẳng biên giới Ba Lan – Ukraine: Nông dân biểu tình chặn biên giới

Xe tải xếp hàng chờ đi qua cửa khẩu biên giới Ba Lan-Ukraine tại Medyka, đông nam Ba Lan, ngày 17/2. (Ảnh: AFP)

Xuất phát điểm từ việc Ba Lan đã cấm nhập khẩu ngũ cốc Ukraine từ dưới thời cựu Thủ tướng Mateusz Morawiecki và vẫn duy trì lệnh này sau khi tân Thủ tướng Tusk lên nắm quyền hồi tháng 10/2023. Bộ Nông nghiệp Ba Lan nói lệnh cấm nhập khẩu nông sản Ukraine sẽ duy trì tới khi EU có các cơ chế cụ thể có thể bảo vệ thị trường nông nghiệp của nước này.

Kể từ khi xảy ra xung đột hồi tháng 2/2022, giao thông đường bộ qua Ba Lan đã trở thành tuyến xuất khẩu quan trọng của các công ty Ukraine sau khi xung đột làm tắc nghẽn các tuyến vận tải lớn qua Biển Đen. Do đó, “Hành động chặn biên giới là mối đe dọa trực tiếp tới an ninh của một quốc gia đang phòng thủ”, Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov hôm 19/2 cho biết.

Ba Lan là một trong những nước đồng minh có nhiều viện trợ và tích cực ủng hộ Ukraine khi xảy ra xung đột Nga - Ukraine hồi tháng 2/2022. Tuy nhiên, quan hệ hai nước gần đây leo thang căng thẳng, liên quan vấn đề ngũ cốc giá rẻ của Ukraine ảnh hưởng tới thị trường nội địa Ba Lan cùng một số nước châu Âu.

Nông dân Ba Lan biểu tình phản đối nông sản nhập khẩu Ukraine

Nông dân Ba Lan ngày 24/1 phát động hơn 160 cuộc biểu tình trên đường phố, dùng máy kéo và thiết bị nông nghiệp cản trở giao thông khắp cả nước, liên tục bấm còi và vẫy quốc kỳ. Người nông dân Ba Lan chặn các tuyến đường khắp cả nước để phản đối chính phủ nhập khẩu nông sản Ukraine “không kiểm soát”.

“Chúng tôi phản đối nhập khẩu nông sản Ukraine một cách mất kiểm soát”, Adrian Wawrzyniak, phát ngôn viên của Hiệp hội Đoàn kết Nông nghiệp Ba Lan, nói khi tham gia cuộc biểu tình ở Juszczyn, phía tây nam đất nước.

Nông dân Ba Lan lái xe máy kéo biểu tình trên đường phố Deblin hôm 24/1. Ảnh: AFP

Ông Wawrzyniak cho biết khoảng 140 máy kéo của nông dân Ba Lan đã ngăn cản giao thông khu vực này. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cùng ngày thông báo sẽ lên kế hoạch ký thỏa thuận với Ukraine về các quy định quá cảnh cũng như xuất khẩu nông sản của nước này qua Ba Lan để xoa dịu làn sóng biểu tình. Cuộc thảo luận dự kiến diễn ra vào tháng 3 năm nay.

Song, sự việc ngày 12/2 gần đây khiến chính quyền Ukraine một lần nữa kêu gọi Ba Lan trừng phạt nông dân chặn xe chở ngũ cốc.

Nông dân Ba Lan đã biểu tình ở biên giới hai quốc gia từ vài tuần trước, phong tỏa ba cửa khẩu để phản đối ngũ cốc Ukraine nhập khẩu giá rẻ. Họ chặn các xe tải chở nông sản Ukraine qua biên giới và đổ ngũ cốc xuống đường. Động thái này khiến quan hệ song phương thêm căng thẳng, sau đợt biểu tình từ tháng 11 của tài xế xe tải Ba Lan để yêu cầu xét lại việc cấp giấy thông hành cho tài xế Ukraine vào EU.

Bộ Nông nghiệp Ukraine ngày 12/2 lên án “người biểu tình Ba Lan cố ý phá hoại ngũ cốc Ukraine” và bày tỏ “hy vọng Ba Lan nhanh chóng xác định và trừng phạt thủ phạm”.

Chính quyền Ba Lan tuyên bố đã mở điều tra vụ “vi phạm an ninh hải quan và phá hoại tài sản”. Tuy nhiên, phát ngôn viên Agnieszka Kepka của văn phòng công tố Quận Lublin cho hay, số ngũ cốc bị đổ “có thể không phù hợp để tiếp tục sử dụng”.

Nông dân Ba Lan biểu tình với biểu ngữ “Ngừng phá hoại nền nông nghiệp Ba Lan” tại cửa khẩu Dorohusk ngày 9/2.

Tại Kiev, giới chức phẫn nộ yêu cầu Warsaw công khai lên án vụ đổ ngũ cốc. “Việc chính quyền Ba Lan thiếu phản ứng trước vụ hàng hóa bị phá hủy sẽ dẫn đến tư tưởng bài ngoại và gia tăng bạo lực chính trị”, Thứ trưởng Kinh tế Ukraine Taras Kachka nói.

Rafal Mekler, thủ lĩnh cuộc biểu tình của tài xế xe tải Ba Lan, cho hay đã có mặt ở biên giới ngày 12/2 và bảo vệ cuộc biểu tình của nông dân. Các hãng vận tải Ba Lan tuyên bố sẽ tiếp tục phong tỏa biên giới nếu không được đáp ứng yêu cầu.

Các cuộc biểu tình ở Ba Lan gây khó xử cho chính quyền Thủ tướng Donald Tusk, người đang tìm cách hàn gắn quan hệ với Ukraine. Ông cam kết “tìm ra giải pháp” trước khi làn sóng biểu tình của nông dân lan khắp châu Âu.

Ngành nông nghiệp ở Ukraine, nơi từng được gọi là “giỏ bánh mì châu Âu”, bị đảo lộn sau khi Nga phát động chiến sự hồi tháng 2/2022. Nhiều trung tâm xuất khẩu ở Biển Đen bị phong tỏa, đất nông nghiệp không thể canh tác do xung đột.

Ông Zelensky chỉ trích các cuộc biểu tình của nông dân Ba Lan làm xói mòn tình đoàn kết với Ukraine và đe dọa an ninh nước này.

“Những điều đang diễn ra ở biên giới phía tây với Ba Lan không thể được coi là điều bình thường”, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 19/2 nhắc tới việc các tài xế xe tải và nông dân Ba Lan đã phong tỏa biên giới hai nước thời gian qua.

Ông Zelensky nói hành động phong tỏa thể hiện sự xói mòn tình đoàn kết. “Trên thực tế, vấn đề không phải về ngũ cốc mà là về chính trị”. Giao thông đường bộ qua Ba Lan đã trở thành tuyến xuất khẩu quan trọng của các công ty Ukraine sau khi xung đột Nga - Ukraine làm tắc nghẽn các tuyến vận tải lớn qua Biển Đen.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Munich, Đức, hôm 17/2. Ảnh: AFP

Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov hôm 19/2 cho biết 6 cửa khẩu biên giới đã bị chặn từ phía Ba Lan và nguy hiểm hơn là đoàn người biểu tình không cho các xe tải chở vũ khí đi qua : “Hành động chặn biên giới là mối đe dọa trực tiếp tới an ninh của một quốc gia đang phòng thủ.”

Quan chức Ba Lan cho biết có khoảng 600 xe tải đang xếp hàng chờ tại cửa khẩu biên giới Dorohusk với Ukraine và thời gian để số xe này có thể rời đi là 232 tiếng.

Xe của các nông dân Ba Lan tham gia biểu tình. (Nguồn: Ukrinform)

Bộ trưởng Nông nghiệp Ba Lan Czeslaw Siekierski cho biết ông hiểu những thách thức mà nông dân đang phải đối mặt nhưng hy vọng các cuộc biểu tình có thể được tổ chức theo cách “ít gây gánh nặng nhất cho người dân”. Tình hình dự kiến leo thang căng thẳng vào ngày 20/2, khi nông dân Ba Lan kêu gọi tạm dừng mọi hoạt động giao thông qua biên giới với Ukraine. Hiệp hội Nông dân Ba Lan cho biết, cùng với việc phong tỏa các cửa khẩu biên giới Ukraine, họ đã lên kế hoạch phong tỏa liên tục các con đường trên khắp Ba Lan cho đến ngày 10 tháng 3.

HS

(theo Reuters, AFP)