Cảng cá được đầu tư trăm tỷ đồng ở Nghệ An: Vì sao tàu lớn vẫn 'ngoảnh mặt'?

Nhà phân loại hải sản bị bỏ không. Ảnh: Phạm Tâm

Nguy cơ lãng phí

Cảng cá Cửa Hội nằm ở phía hạ lưu, gần cửa sông Lam, thuộc phường Nghi Hải (TP Vinh). Cảng được xây dựng từ năm 1997, đến đầu năm 2001 hoàn thành đưa vào sử dụng.

Sau nhiều năm hoạt động, cơ sở hạ tầng của cảng Cửa Hội ngày càng xuống cấp, không đáp ứng được nhu cầu neo đậu tàu thuyền, cũng như bốc dỡ hàng hóa. Trước thực tế đó, UBND tỉnh Nghệ An đã đề xuất Bộ NN&PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) bố trí kinh phí để nâng cấp, mở rộng cảng.

Năm 2015, Dự án Nâng cấp, mở rộng cảng cá Cửa Hội được Bộ NN&PTNT (trước đó) phê duyệt với tổng mức đầu tư gần 108 tỷ đồng. Mục tiêu của dự án là nâng cấp cảng lên loại 1, đảm bảo nhu cầu bốc xếp hàng hóa thủy hải sản khai thác trong ngư trường vịnh Bắc Bộ. Bên cạnh đó, cung cấp dịch vụ hậu cần nghề cá, góp phần phát triển kinh tế xã hội cho ngư dân địa phương.

Các hạng mục được đầu tư xây dựng, gồm: Xây mới cầu tàu 800 CV; xây dựng tuyến cầu dẫn nối cầu tàu hiện trạng và cầu tàu xây mới kết hợp bến cập tàu 250 CV; xây kè lấn biển… Xây nhà phân loại hải sản, nhà phân loại hải sản số 2 trên mặt cầu tàu; nâng cấp và sửa chữa các hệ thống hạ tầng kỹ thuật, gồm: Hệ thống cấp điện, hệ thống cấp nước sạch, hệ thống thoát và xử lý nước thải công suất 200m3/ngày đêm.

Dự án kỳ vọng sẽ tiếp nhận lượng hàng thủy sản qua cảng từ 15.000 tấn/năm trở lên; đáp ứng khả năng đón tàu cá có công suất đến dưới 800 CV với 120 lượt chiếc/ngày trở lên.

Sau khi hoàn thành vào tháng 7/2019, cảng cá Cửa Hội trở thành điểm neo đậu tàu thuyền lớn nhất Nghệ An, được nhiều chủ tàu trong và ngoài tỉnh ưu tiên lựa chọn.

Thời điểm này, tàu thuyền ra vào cảng tấp nập, tình hình sản xuất và kinh doanh thuận lợi, tạo điều kiện cho người dân phát triển các loại hình dịch vụ đi kèm.

Tuy nhiên, càng về sau cảng cá Cửa Hội càng dần “hụt hơi”, không đạt được các mục tiêu đề ra ban đầu. Vài năm trở lại đây, số lượng tàu thuyền cập cảng ngày càng thưa dần.

Theo quan sát của PV Báo GD&TĐ, những ngày cuối tháng 3 cho thấy, khu vực cầu cảng khá rất vắng, lác đác một số phương tiện vào neo đậu và tiếp nhiên liệu. Một số công trình ở khu dịch vụ hậu cần, tuyến kè lấn biển có dấu hiệu xuống cấp, xuất hiện vết nứt… Cách đó không xa, nhà phân loại cá rộng hàng trăm mét vuông bị bỏ hoang, trở thành nơi đậu xe và tập kết ngư cụ của ngư dân.

Có rất ít tàu thuyền vào neo đậu tại cảng cá Cửa Hội. (Ảnh: Phạm Tâm)

Giải bài toán phát triển nghề cá

Chỉ tay về phía cầu cảng, ông Phan Trung Kiên, chủ một kho đông lạnh ở phường Nghi Hải, TP Vinh cho biết, trước đây, cảng cá Cửa Hội rất sôi động và nhộn nhịp, tàu vào nhiều, hải sản phong phú. Nhưng hơn 2 năm trở lại đây, ông và những tiểu thương khác phải đi mua hải sản từ các cảng cá khác về để cung cấp nhà hàng, khách sạn.

Theo ông Kiên, nguyên nhân là do cửa lạch bị bồi lấp, tàu lớn không dám vào vì sợ mắc cạn. Các tàu cá loại nhỏ của ngư dân địa phương đánh bắt gần bờ, số lượng tàu công suất lớn giảm mạnh nên sản lượng hải sản cũng giảm theo.

Liên quan vấn đề này, ông Phan Tiến Chương, Giám đốc Ban Quản lý cảng cá Nghệ An cho biết, cảng cá Cửa Hội trước đây thường xuyên đón nhiều tàu cá từ các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Thanh Hóa ra vào, với khối lượng hải sản lên tới 30 - 40 tấn/tàu. Tuy nhiên, tình trạng bồi lắng luồng lạch khiến các tàu không thể vào cảng, buộc phải chuyển sang cập cảng Cửa Lò hoặc cảng cá Nghi Tân (cùng ở phường Nghi Tân, TP Vinh).

Thời gian qua, Ban Quản lý cảng làm việc với chính quyền địa phương tổ chức gặp gỡ ngư dân, chủ tàu thuyền để tuyên truyền, nêu lên những điều kiện thuận lợi để tàu cá vào cảng bốc dỡ hàng hóa nhưng kết quả đến nay chưa khả quan.

Bồi lắng luồng lạch khiến các tàu lớn không vào cảng cá Cửa Hội. (Ảnh: Phạm Tâm)

Theo ông Chương, việc tàu cá không ra vào được cảng cá Cửa Hội gây lãng phí nguồn đầu tư, ảnh hưởng đến dịch vụ hậu cần nghề cá của người dân quanh khu vực cảng. Chính vì thế, Ban Quản lý cảng cá Nghệ An có kiến nghị gửi cấp có thẩm quyền cấp kinh phí để nạo vét luồng lạch để các tàu cá vào cảng cá Cửa Hội được thuận tiện, an toàn.

Trong những năm qua, chính quyền tỉnh Nghệ An đã quan tâm và đầu tư kinh phí đáng kể để nâng cấp, xây dựng và mở rộng nhiều cảng cá, khu neo đậu, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho tàu thuyền ra vào neo đậu và tránh bão.

Mặc dù vậy, tình trạng ảm đạm không chỉ xảy ra tại cảng cá Cửa Hội, mà còn lan rộng đến các cảng cá lớn khác trong tỉnh như: Lạch Vạn (huyện Diễn Châu), Lạch Quèn (huyện Quỳnh Lưu) và Quỳnh Phương (thị xã Hoàng Mai).

Nhiều luồng lạch bị bồi lắng nghiêm trọng, gây cản trở cho việc di chuyển của tàu thuyền. Các cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá cũng xuống cấp, không đáp ứng được yêu cầu phát triển và kỳ vọng đặt ra.

Trước thực tế đó, tháng 12/2022, UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt Đề án Phát triển hạ tầng và cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá trên địa bàn tỉnh đến năm 2030. Trong đó, chú trọng việc nâng cấp cảng cá, khu neo đậu và nạo vét luồng lạch.

Phạm Tâm