Cần xem xét việc cho phép cá nhân, tổ chức thành lập cơ sở bức xạ

Ngày 14/4, tại Phiên họp thứ 44, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

Đề cập về sự cần thiết sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, việc xây dựng Luật nhằm tiếp tục thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về năng lượng nguyên tử, thống nhất với các văn bản khác có liên quan và đáp ứng yêu cầu thực tiễn; xây dựng cơ sở pháp lý bảo đảm sự đầy đủ, toàn diện trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về năng lượng nguyên tử; tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân; phát triển bền vững ứng dụng năng lượng nguyên tử; thực hiện cam kết, nghĩa vụ quốc tế của Việt Nam; tăng cường hợp tác quốc tế; năng lượng nguyên tử góp phần tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng.

Dự thảo Luật gồm 12 chương, 73 điều, (giảm 20 điều tương ứng với hơn 20% số điều so với Luật năm 2008), quy định về các hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử và bảo đảm an toàn, an ninh trong các hoạt động đó; áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ chức quốc tế tiến hành các hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử tại Việt Nam.

Dự thảo Luật đã bám sát 4 chính sách đã được Chính phủ nhất trí tại Nghị quyết 240/NQ-CP, gồm: Thúc đẩy phát triển và xã hội hóa ứng dụng năng lượng nguyên tử; bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân, phân cấp trong công tác quản lý nhà nước; tạo thuận lợi cho hoạt động thanh sát hạt nhân; quản lý chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng, ứng phó sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân, trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại hạt nhân.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy.

Trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nêu rõ, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); nhất trí với tên gọi Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung phạm vi điều chỉnh về thanh sát hạt nhân; có ý kiến cho rằng, nên tập trung sửa đổi các nội dung liên quan đến nhà máy điện hạt nhân hoặc xây dựng riêng Luật về điện hạt nhân.

Toàn cảnh phiên họp.

Liên quan đến nội dung thúc đẩy phát triển và xã hội hóa ứng dụng năng lượng nguyên tử, ông Lê Quang Huy cho rằng, cần xem xét việc cho phép cá nhân, tổ chức đầu tư thành lập cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ, trong đó có cơ sở sản xuất, chế biến chất phóng xạ, bởi lo ngại về khả năng bảo đảm an toàn của cá nhân, tổ chức.

Về an toàn, an ninh cơ sở hạt nhân (Chương IV, từ Điều 28 đến Điều 43), Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị bổ sung quy định việc phê duyệt thiết kế đối với nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu tại Điều 30.

Các đại biểu tham dự phiên họp.

Thiết kế của nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải được Cơ quan pháp quy hạt nhân của nước đối tác thẩm định và phê duyệt thiết kế, trong đó có tính đến các yêu cầu đặc thù của Việt Nam; Chính phủ quy định cơ quan có thẩm quyền thực hiện thẩm định.

Trường hợp nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu do các cơ quan chuyên môn của Việt Nam thiết kế cần bổ sung quy định về việc tuân thủ yêu cầu về an toàn và an ninh hạt nhân của IAEA...

Liên quan đến vấn đề phân cấp, phân quyền trong dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, quy định thẩm quyền như dự thảo Luật là điểm khác biệt rất lớn so với Luật Đầu tư và Luật Đầu tư công. Quan điểm chung là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhưng đối với dự án điện hạt nhân phải cân nhắc hết sức thận trọng, báo cáo kỹ lưỡng với Quốc hội vấn đề này.

Còn theo Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng, cần làm rõ cơ sở, tác động và ảnh hưởng của phân cấp, phân quyền trong thực hiện các dự án năng lượng hạt nhân. Về chủ trương, các dự án lớn sẽ do Quốc hội quyết định, còn dự án cụ thể (công suất dưới 2.000MW) sẽ chủ động giao Chính phủ quyết định chủ trương.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu kết luận nội dung phiên họp.

Phát biểu kết luận nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, để đảm bảo chất lượng dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, đề nghị Chính phủ khẩn trương, nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cơ quan chủ trì thẩm tra để hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội trong kỳ họp sắp tới. Trong đó, lưu ý các nội dung như: Bảo đảm thể chế hóa, cụ thể hóa đầy đủ, toàn diện các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, các Nghị quyết của Bộ Chính trị cũng như là của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Bên cạnh đó, thực hiện nghiêm túc Quy định số 178 ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ, thống nhất của dự án Luật với hệ thống pháp luật, các điều ước quốc tế và quy định tại Luật Năng lượng nguyên tử của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế. Đặc biệt, xem xét lại một lần nữa sự tương thích của Luật này với một số luật có liên quan như: Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch, Luật Phòng thủ dân sự...

Tại phiên họp, các Ủy viên Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị làm rõ thêm về thẩm quyền, những vấn đề không chỉ phục vụ cho nhà máy điện hạt nhân, các lĩnh vực khác trong đời sống xã hội như y tế, nông nghiệp, vấn đề chiếu xạ, những rủi ro cao của bức xạ hạt nhân... Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo, các cơ quan hữu quan rà soát, nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ, phù hợp ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường; ý kiến tham gia thẩm tra của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban khác của Quốc hội để hoàn chỉnh hồ sơ dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); đảm bảo chất lượng và thời hạn gửi tài liệu để trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật tại kỳ họp thứ 9.

Thiên An