Cần truy rõ trách nhiệm trong vi phạm đất rừng tại Sóc Sơn

Những con số trên không chỉ gióng lên hồi chuông báo động về thực trạng “xẻ thịt” rừng phòng hộ, mà còn đặt ra câu hỏi lớn: Vì sao vi phạm vẫn diễn ra ngang nhiên, bất chấp các chỉ đạo, chế tài?

Hiện trạng các lô rừng thông 10.1, 10.5a, khoảnh 4, lô 17.3 khoảnh 10 tại xã Nam Sơn (huyện Sóc Sơn) bị san gạt đất trái phép.

Ngang nhiên "xẻ thịt" rừng, đất rừng

Nằm ở cửa ngõ phía Bắc Thủ đô, huyện Sóc Sơn sở hữu hơn 4.500ha rừng và đất lâm nghiệp, trải rộng trên 11 xã. Đáng chú ý, hơn 3.200ha rừng phòng hộ - đặc dụng đang được khoán cho các hộ dân quản lý, bảo vệ thông qua Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội - đơn vị được giao làm chủ rừng.

Tuy nhiên, chỉ trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 5-2025, trên địa bàn huyện Sóc Sơn xảy ra 40 vụ xây dựng công trình trái phép trên đất quy hoạch lâm nghiệp, 13 vụ san gạt đất rừng, 5 vụ khai thác cây trái phép.

Điển hình, tại xã Nam Sơn, xảy ra 3 vụ vi phạm đất rừng nghiêm trọng. Cụ thể, ngày 18-3, một trường hợp san gạt, khai thác đất tại lô rừng thông số 12.3, lô rừng thông và keo số 12.5, khoảnh 5. Ngày 9 và 28-4, phát sinh 2 trường hợp khai thác đất, san gạt mặt bằng đất lâm nghiệp tại các lô rừng thông 10.1, 10.5a, khoảnh 4, lô 17.3 khoảnh 10 thuộc bản đồ điều chỉnh quy hoạch rừng huyện Sóc Sơn năm 2008 và bản đồ kiểm kê rừng 2025. Các vi phạm trên đều được lực lượng kiểm lâm, chủ rừng (Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội) lập biên bản vi phạm chuyển đến UBND xã Nam Sơn xử lý.

Chủ tịch UBND xã Nam Sơn Hoàng Văn Chung xác nhận, ngoài 3 vụ vi phạm trên, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn xã còn phát sinh 6 vụ vi phạm trên đất lâm nghiệp. Xã đã xử phạt vi phạm hành chính một số trường hợp, còn lại do lực lượng mỏng, chính quyền chưa xác minh được đối tượng vi phạm...

Ngoài Nam Sơn, tại các xã: Minh Phú, Minh Trí, Phù Linh, Quang Tiến cũng có hàng chục công trình “mọc” lên giữa những triền đồi - nơi vốn được quy hoạch là rừng phòng hộ bảo vệ môi trường.

Theo ghi nhận của phóng viên Báo Hànôịmới, nhiều vị trí đất rừng đã bị san phẳng, xây dựng tường bao kiên cố, thậm chí có cả hệ thống điện nước. Theo phản ánh của người dân địa phương, hiện tượng này không mới nhưng có dấu hiệu “nóng” trở lại từ cuối năm 2024, đầu năm 2025…

Nhiều ý kiến cho rằng, để xảy ra tình trạng vi phạm đất rừng như hiện nay không chỉ là lỗi ở người dân thiếu hiểu biết hay cố tình vi phạm, mà còn là vấn đề từ hệ thống quản lý.

Giám đốc Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội Lương Xuân Hồng cho biết, dù các cơ quan, như: Chi cục Kiểm lâm, Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội đã có sự phối hợp với các xã, thị trấn trong kiểm tra và lập hồ sơ vi phạm, nhưng công tác xử lý vẫn gặp nhiều vướng mắc về trách nhiệm và thẩm quyền. Chẳng hạn, Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội được giao làm chủ rừng, có quyền ký hợp đồng khoán bảo vệ rừng với các hộ dân, nhưng lại không có thẩm quyền xử phạt. Trong khi đó, kiểm lâm và chính quyền xã là nơi ra quyết định xử lý vi phạm hành chính lại không nắm được hợp đồng giao khoán, thông tin đối tượng quản lý cụ thể...

Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm số 4 (Chi cục Kiểm lâm Hà Nội) Lê Văn Đức chia sẻ: “Nhiều trường hợp chúng tôi lập biên bản xong, gửi về xã, lại phải chờ thêm xác minh chủ đất, đối tượng vi phạm hoặc ý kiến của nhiều cấp, nên việc xử lý thường chậm trễ”...

Xác định rõ trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội gửi UBND thành phố ngày 18-5, chính quyền các cấp của huyện Sóc Sơn đã xử lý dứt điểm 11/13 vụ san gạt đất quy hoạch lâm nghiệp, còn 2 trường hợp chưa xác minh được đối tượng vi phạm; xử lý được 35/40 vụ vi phạm về xây dựng công trình trên đất quy hoạch lâm nghiệp, tồn 5 vụ; xử lý 2/5 vụ vi phạm về cây rừng, tồn đọng 3 vụ. Hạt Kiểm lâm số 4 đang tiếp tục điều tra, xác minh để xử lý theo quy định.

Thực tế cho thấy, các cơ quan chức năng đã xử lý được nhiều trường hợp vi phạm nhưng công tác quản lý đất rừng ở Sóc Sơn còn nhiều bất cập. Nếu không xác lập cơ chế giám sát chặt chẽ các hợp đồng giao khoán, không gắn trách nhiệm rõ ràng trong mối quan hệ chủ rừng - chính quyền - kiểm lâm - hộ dân, tình trạng “cha chung không ai khóc” sẽ còn kéo dài.

Trước thực trạng này, Sở Nông nghiệp và Môi trường kiến nghị hàng loạt giải pháp, trong đó nhấn mạnh đến việc đẩy nhanh tiến độ hoàn tất cắm mốc ranh giới rừng; giao đất gắn với giao rừng; ban hành quy trình xử lý vi phạm hành chính riêng cho Sóc Sơn.

Giải pháp quan trọng khác là nâng cao trách nhiệm của chính quyền xã; Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội kiên quyết chấm dứt hợp đồng giao khoán bảo vệ rừng đối với những hộ để xảy ra vi phạm; tuyên truyền pháp luật cần được triển khai sâu rộng đến từng thôn, từng hộ. Bên cạnh đó, cần có sự giám sát độc lập từ các tổ chức xã hội, cơ quan truyền thông.

Đức Duy