Cẩn trọng với 4 món ăn 'quen mặt' nhưng tiềm ẩn kịch độc nếu chế biến sai

Nhiều người vẫn tin rằng thực phẩm quen thuộc, chỉ cần chọn loại tươi ngon và nấu chín là đã an toàn. Nhưng thực tế, không ít ca ngộ độc nghiêm trọng lại xuất phát từ chính những món ăn tưởng chừng vô hại trong bữa cơm hằng ngày. Chỉ một thao tác sai khi chế biến đậu, khoai tây, mộc nhĩ hay sữa đậu nành cũng đủ khiến hàm lượng độc tố tăng cao, biến bữa ăn ngon thành mối hiểm họa cho sức khỏe.

Đậu chưa nấu chín kỹ – “ổ” chứa độc tố gây tê liệt
Các loại đậu như đậu đỏ, đậu xanh, đậu đen, đậu đũa, đậu thận… đều chứa phytohemagglutinin, glycosid và chất ức chế protease. Khi ăn đậu chưa chín kỹ, những hợp chất này có thể gây nôn ói, tiêu chảy, chóng mặt, tê bì chân tay, ảnh hưởng đến hệ thần kinh.

Đậu chưa nấu chín kỹ chứa nhiều hợp chất độc, có thể gây nôn ói, tê bì và ảnh hưởng thần kinh. Ảnh minh họa

Điểm may mắn là các độc tố này bị phá hủy hoàn toàn ở nhiệt độ cao. Vì vậy, khi chế biến, cần đun sôi trên 100°C cho tới khi hạt đậu chín mềm, hoặc chần/luộc sơ rau họ đậu trước khi nấu món khác.

Khoai tây mọc mầm, chuyển xanh – đừng tiếc mà “rước độc vào thân”
Khoai tây khi nảy mầm hoặc chuyển xanh sẽ tích tụ solanine và chaconine-alpha – hai độc tố mạnh có thể gây rối loạn tiêu hóa, mê sảng, ảo giác, tụt huyết áp, suy tim, thậm chí gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi.

Khoai tây mọc mầm hoặc chuyển xanh chứa độc tố solanine nguy hiểm, nấu kỹ vẫn không thể khử hết. Ảnh minh họa

Không ít người vẫn lầm tưởng rằng cắt bỏ mầm và nấu chín kỹ là an toàn, nhưng thực tế độc tố vẫn tồn tại. Để phòng tránh, cần chọn khoai tây nguyên vẹn, vỏ vàng, bảo quản nơi khô ráo, tránh ánh sáng. Nếu đã nảy mầm hoặc chuyển xanh, tốt nhất nên bỏ đi.

Mộc nhĩ ngâm quá lâu – môi trường sản sinh chất gây ung thư
Mộc nhĩ khô bảo quản đúng cách vốn an toàn, nhưng khi ngâm quá 8 tiếng hoặc để qua đêm, vi khuẩn có thể sinh ra độc tố BKA và aflatoxin – một trong những chất gây ung thư hàng đầu. Các độc tố này rất bền với nhiệt, không bị phá hủy khi nấu chín. Ngộ độc mộc nhĩ có thể gây đau bụng, đầy hơi, buồn nôn, nặng có thể dẫn tới suy đa cơ quan, tỷ lệ tử vong tới 50%.

Mộc nhĩ ngâm quá 8 tiếng dễ sinh độc tố gây ung thư, không bị phá hủy khi nấu chín. Ảnh minh họa

Để đảm bảo an toàn, chỉ nên ngâm mộc nhĩ 15-30 phút với nước ấm hoặc lạnh, rửa sạch trước khi ngâm, và tuyệt đối không dùng mộc nhĩ tươi vì chứa morpholine – chất dễ gây dị ứng và hoại tử da.

Sữa đậu nành nấu chưa sôi kỹ – “bẫy” từ hiện tượng sôi giả
Sữa đậu nành tươi thường xuất hiện “hiện tượng sôi giả” ở khoảng 80-90°C, tạo nhiều bọt trắng khiến nhiều người tưởng đã chín. Thực tế, đây là lúc các chất độc như saponin, phytohemagglutinin và chất ức chế trypsin vẫn chưa bị phá hủy. Uống vào có thể gây chóng mặt, đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa.

Sữa đậu nành cần đun sôi kỹ trên 100°C để phá hủy hoàn toàn độc tố, tránh ngộ độc. Ảnh minh họa

Khi nấu, cần đun sôi thật kỹ trên 100°C, tiếp tục nấu thêm 3-5 phút sau khi bọt tan hết. Với sữa đậu nành mua sẵn, nên hâm nóng lại và kiểm tra mùi trước khi uống.

Theo chuyên gia dinh dưỡng, ngộ độc thực phẩm không chỉ đến từ nguồn gốc nguyên liệu mà còn từ cách chế biến và bảo quản. “Với những thực phẩm tiềm ẩn nguy cơ, chỉ cần tuân thủ đúng nhiệt độ, thời gian nấu và quy trình bảo quản, chúng ta hoàn toàn có thể biến chúng thành món ăn ngon và an toàn.

Ẩm thực Việt phong phú, nhưng để thưởng thức trọn vẹn và an toàn, mỗi người cần trang bị kiến thức chế biến đúng cách. Một chút chủ quan có thể biến thực phẩm bổ dưỡng thành mối nguy khó lường.

Xuân Vũ (T/H)